55
S
N
ln
yoki
S
e
N
.
(2.5)
Bu ifodadan ko’rinadiki, elektrodlar orasidagi masofaning o’sishi
bilan
ko’chkidagi elektronlar soni ham oshib boradi. Ko’chkida paydo bo’lgan elektron
va ionlar elektr maydoni ta’sirida katod va anodga tomon yo’naladi.
Bu shart past bosimlarda bir jinsli maydon uchun razryadlanishning
mustaqilik sharti hisoblanadi. Bu shartga ko’ra ikkilamchi jarayonlar natijasida
paydo bo’lgan boshlang’ich ko’chki elektrodlar orasini kesib o’tganda
katodda
yana erkin elektronning paydo bo’lishi va ionlanish jarayonining tashqi
ionizatorsiz oldingiday davom etishini bildiradi.
Faraz qilaylik, ionizator ta’sirida katodning 1 sm
2
yuzasidan
har sekundda
N
o
ta ozod elektronlar chiqayotgan bo’lsin. Bu elektronlar fazoda qoldirgan
musbat ionlar katodga etib kelib qo’shimcha
N
elektronlarni urib chiqaradi va
musbat ionlar sonining oshishiga ham olib keladi:
N
N
N
I
0
,
Agar katoddan
N
0
elektron uchib chiqqan bo’lsa, ulardan anodga
S
I
a
е
N
N
tasi etib keladi va elektrodlar oralig’ida bo’lgan
ionlar soni
)
е
(
N
S
I
1
ga teng
bo’ladi.
Shunday qilib, anodga etib kelgan elektronlar soni:
)
1
(
1
0
S
S
a
e
e
N
N
.
Bu tenglamaning har ikkala tomonini elektron zaryadiga ko’paytirsak,
elektrodlar orasida oqayotgan tokning zichligini hosil qilamiz:
)
1
(
1
0
S
S
a
e
e
I
I
,
bu yerda
I
o
- to’yinish rejimiga mos keluvchi tashqi ionizator hosil qilgan tok
zichligi. Yuqorida olingan formuladan ko’rinadiki, razryadlanish jarayonining
mustaqillik sharti bajarilishi bilan tashqi ionizatorning ta’siridan qat’iy
nazar
tokning zichligi cheksiz o’sib ketadi. Musbat zaryadlar yig’ilgan joyda plazma
56
bilan to’ldirilgan kanal hosil bo’ladi. Strimer kanali chetlarida kuchaygan maydon
kuchlanganligidan davom etayotgan fotoionlanish jarayoni kuchli maydon tomon
yo’nalgan yangi ko’chkilarning paydo bo’lishiga va bu yangi ko’chkilarni o’ziga
tortuvchi strimer bosh qismida musbat ionlarning paydo bo’lishiga,
hamda
kanalning musbat ionlar bilan to’lishiga olib keladi. e
s
>>1 shart izolyatsiya
oralig’ining teshilishiga olib keluvchi shart hisoblanadi. Past gaz bosimlarida
razryad mustaqilligini quyidagi ko’rinishda yozishimiz mumkin:
1
