6
Richagli mexanizm qismlari: ikki
elementli krivoship, shatun, koromislo
7
Tasmali uzatmaning umumiy
belgilanishi
t !
M
>
8
Zanjirli uzatmaning umumiy
belgilanishi
Г Т ‘7 1
4
v !
1 J *
9
Silindrik tishli uzatmaning umumiy
belgilanishi
✓H
t ~ t
i
к -
X -
10
Konussimon tishli uzatmaning umuiy
belgilanishi
11
Reyka tishli uzatma
12
Sektor tishli uzatma
v .
—
\
_
"STl—
X -
13
Harakat uzatuvchi vint
12.1-
shakldagi tokarlik stanogining tezliklar
qutisi mexanizmining
kinematik sxemasi quyidagicha o ‘qiladi. Tezliklar qutisi
stanokning
shpindeliga bir necha xil aylanish tezliklarini uzatish uchun xizmat
qiladi.
Sxemadan tezliklar
qutisining mexanizmi I, II, III rim raqamlari
bilan belgilangan uchta valdan: yo ‘naltiruvchi shponka bo'yicha va u
orqali harakatlanadigan
4, 6 va 7 tishli g ‘ildiraklar qismidan va £ II ga
366
qo‘zg‘almas qilib o ‘matilgan tishli g ‘iliraklar
3, 8, 9, 10 dan, stanokning
shpindeli bo ‘lgan val III da erkin aylanadigan
11, 14 tishli g ‘ildiraklardan,
tishli g ‘ildiraklar
11 va
14 lar orasida joylashgan ikki tomonlama mufta
12 dan, dasta 5 dan va richag
13 dan iborat ekanligi ko'rinib turibdi.
Aylanma harakat elektr yuritgichi
M dan
tasmali uzatma va friksion
ulash muftasi
2 orqali uzatmalar qutisi shestemiyalariga uzatiladi.
Demak, val I bitta aylanish tezligiga ega b o ‘ladi, chunki shkiv pog‘onali
emas. Val I bilan birga tishli g ‘ildiraklar to‘plami
4, 6, 7 aylanadi, bulami
dasta
5 yordamida y o ‘naltiruvchi shponka b o ‘yicha surib, uchta tishli
g ‘ildiraklar jufti:
3-4, 6-8, 7-9 ni ilashtirish mumkin.
Shunday qilib,
o ‘rtadagi val II ga uch xil aylanma harakat uzatish mumkin. Bunda
eng katta aylanish chastotasi g ‘ildiraklar
6 va
8 ilashganda,
eng kichik
chastotasi g ‘ildiraklar 7 va 9 ilashganda hosil b o iad i. Tishli g ‘ildiraklar
3 va
10 val III ga erkin o ‘matilgan g'ildiraklar
11 va
14 bilan doimiy
ilashishda bo‘ladi. Agar kulochokli mufta
12 neytral vaziyatda bo‘lsa,
stanok shpindeli aylanmaydi.
Agar yo‘naltiruvchi shponka b o ‘yicha muftani chap yoki o ‘ng
tomonga surib, u bilan ulansa, stanok shpindeli aylana boshlaydi. Demak,
val II ning bir xil o ‘zgarmas tezlikdagi aylanma
harakatidan shpindelga
ikki xil tezlikdagi aylanma harakat uzatish mumkin. Bundan val II uch
xil tezlika ega b o ‘lgani uchun shpindel olti xil aylanish chastotasida
aylanma harakat qilish mumkin.
