Z. R. Babayeva Sirdaryo viloyati Guliston shahridagi 11-sonli umumiy oʻrta taʼlim maktabining matematika fani oʻqituvchisi

151
Bilim:
– 
sirkul va oddiy chizg‘ich yordamida geometrik yasashga doir masalalarni 
yechishda rioya qilinadigan maxsus qoidalar;
– 
geometrik yasashga doir masalalarni yechish bosqichlari.
Amaliy ko‘nikmalar:
– 
chizg‘ich va sirkuldan to‘g‘ri foydalanish;
– 
berilgan burchakka teng burchakni yasay olish;
– 
burchak bissektrisasini yasay olish;
– 
perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlarni yasay olish;
– 
kesmani teng ikkiga bo‘lish;
– 
berilgan elementlariga ko‘ra uchburchaklarni yasay olish.
V BOB
Bu bobni o‘rganib chiqqach, quyidagi bilim va amaliy 
ko‘nikmalarga ega bo‘lasiz:
GEOMETRIK YASASHGA DOIR MASALALAR

152
23
Yasashga doir masalalarni faqat oddiy chizg‘ich va sirkul vositasida yechish mantiqiy 
mushohada qilish qobiliyatini o‘stiradi. Bu usul Qadimgi Yunonistonda san’at darajasiga 
yetgan edi. Shu paytgacha turli xil asboblar yordamida har xil geometrik shakllarni yasab 
keldik. Masalan, chizg‘ich yordamida to‘g‘ri chiziq, nur, kesma, uchburchak va boshqa 
shakllarni chizdik. Chizg‘ich va transportir yordamida turli 
xil burchaklarni yasadik. Sirkul yordamida esa aylana va 
yoylarni tasvirladik 
(1-rasm)
.
Ma’lum bo‘lishicha, ko‘plab geometrik shakllarni faqat 
oddiy chizg‘ich va sirkul
(2-rasm)
yordamida yasash mumkin 
ekan. Oddiy chizg‘ich deganda
 
masshtabli bo‘linmalarga 
ega bo‘lmagan va bir tomoni tekis chizg‘ichni tushunamiz.
Shu sababdan geometriyada shu ikki asbob yordamida 
yasashga doir masalalar maxsus ajratib ko‘rsatiladi. Bu ikki 
asbobdan foydalanishning maxsus qoidalari bor. 
Ular vositasida faqat quyidagi ishlarni bajarishga ruxsat 
beriladi:

Download 53,35 Mb.