|
Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti
|
| bet | 1/4 | | Sana | 02.12.2022 | | Hajmi | 9.55 Mb. | | #32811 |
Bog'liq Mustaqil ish 2 1 matematika 35ta (2), 800 та саволга 800 та жавоб, 732-21 - Labaratoriya ishi Ergashev Abdushukur, Korxona iqtisodiyoti
ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR
NOMIDAGI ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI
KOMPYUTER INJINERINGI AT-SERVIS
YO’NALISHI TALABALARI
1-guruhning
Ma’lumotlarni tiklash fanidan
kurs ISHI
Tekshirdi: N.Urinov
Andijon 2022
Amaliyotda malumotlarni tiklashda malumot va fayllar funktsiyalari
Reja:
I.kirish
II.asosiy qism
1. Ma’lumotlarni fayl formatlari
2. Ma’lumotlarni qayta tiklovchi dasturlar
3. Ma’lumotlarni amaliyotda tiklash
III.Xulosa.
Ma’lumotni tiklash - bu odatiy usulda o’qilishi mumkin bo’lmaganda saqlash qurilmasidan ma’lumot olish tartibidir.
Buni tushunish uchun fayllarni diskda saqlash va ularni qayta tiklash tamoyillarini ko’rib chiqamiz. Texnik mutaxassis uchun ma’lumotlarni professional qayta tiklash ko’nikmalarini egallash ko’p yillar talab qilishi mumkin bo’lsa, oddiy foydalanuvchi uchun ma’lumotlarni qayta tiklash asoslarini o’rganish kelgusida foydalanish uchun tegishli ma’lumotlarni tiklash yordam dasturini tezda baholash va tanlash imkonini beradi.
Windows operatsion tizimi bir nechta operatsion tizimlarni qo’llab-quvvatlaydi: NTFS, FAT va FAT32. Fayl tizimini tanlash qaysi operatsion tizimdan foydalanilayotganiga, flesh-diskning o’lchami, shuningdek, qanday maqsadlarda foydalanish va foydalanuvchining tajribasi darajasiga qarab bo’ladi.
FAT fayl tizimi
FAT fayl tizimi (odatda bu FAT16 deb tushuniladi) ancha vaqt oldin ishlab chiqilgan va kichik fayllar bilan ishlash uchun mo’ljallangan. FAT fayl tizimi mahalliy floppi disklar uchun Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan. Shundagina ular qattiq disklar uchun ishlatila boshlandi,va endi flesh-disklar uchun ham. Avvalo FAT 12 edi (floppi disklar va qattiq disklar uchun) 16 MB gacha bo’lgan disklar) va keyin u FAT 16 ga aylandi. u MS-DOS 3.0 operatsion tizimi bilan ishlash uchun ham mo’ljallandi.U Windows 95/98, Windows keyingi tizimlarida qo’llab-quvvatlanadi.
FAT 32 fayl tizimi
Windows 95 OSR2 dan boshlab Microsoft faol ishlatilmoqda. FAT32 tizimlari, FATning o’ttiz ikki bitli versiyasi. FAT16 bilan taqqoslaganda, FAT 32 disklarga yanada maqbul kirishni ta’minlay boshladi, yuqoriroq I/U operatsiyalari tezligi, shuningdek, katta hajmdagi fayllarni qo’llab-quvvatlash (disk sig’imi 2 tagacha TB).
FAT 32 da joriy qilingan disk maydonidan yanada samarali foydalanish (kichikroq klasterlar yordamida). Foyda FAT16 bilan solishtirganda taxminan 10-15% yuqori. Ya’ni, bir xil diskda FAT32 dan foydalanilganda ma’lumotlarni yozish mumkin FAT16 dan 10-15% ko’proq. Bundan tashqari, ta’kidlash kerak FAT 32 yuqori ishonchlilik va yuqori dasturni ishga tushirish tezligini ta’minlaydi.
Bu ikkita muhim narsaga bog’liq innovatsiyalar:
harakat qilish qobiliyati ildiz katalogi va FAT zaxira nusxasi (agar asosiy nusxa shikastlangan bo’lsa);
tizimning ma’lumotlarini zaxira nusxasini saqlash imkoniyati;
FAT fayl tizimi diskdagi har bir klaster uchun yozuvni va ushbu jadvaldan diskdagi fayl joylashuviga havolani o’z ichiga olgan Fayllarni taqsimlash jadvalini qo’llaydi. Shuningdek, u fayl boshi, fayl davomi va fayl oxiri klasteriga havolalarni o’z ichiga oladi. FAT fayl tizimi parchalangan fayllarni defragmentatsiya qilishni qo’llamaydi. Asl dizayniga kelsak, FAT-dagi fayllar fayl nomi uchun 8 ta belgi va fayl kengaytmasi uchun 3 ta belgidan iborat. Shuning uchun fayl tizimi uzoq fayl nomlarini (LFN) kengaytma xususiyatidan foydalangan holda alohida saqlaydi.
Faylni o’chirish/Formatlash jarayon: fayl tizimi fayllarni taqsimlash jadvalidagi barcha ma’lumotlarni, shu jumladan fayl davomi va oxirgi klasterlarga havolalarni o’chiradi. Biroq, ma’lumotlar maydonining o’zi o’chirilmaydi. Fayl nomining birinchi belgisi uning qisqa shaklida o’chiriladi va FAT32 bilan boshlang’ich fayl klasteri haqidagi ma’lumotlarning bir qismi o’chiriladi.
Qayta tiklash: faylning boshlanishini topish mumkin, lekin faylning davomi va tugashi haqidagi ma’lumotni qabul qilish kerak. Shu sababli, ma’lumotlarni tiklash tugallanmagan bo’lishi mumkin. Bundan tashqari, FAT fayl tizimi fayllarni defragmentatsiya qilmaydi, bu esa bo’laklangan fayllarni hatto RAW-qayta tiklash usuli bilan ham olishni qiyinlashtiradi. Yana bir muammo shundaki, fayl nomlari uzunligi cheklangan va hatto xotirada alohida saqlanishi mumkin. Uzoq fayl nomlarini tiklash hech qanday natija bermasligi mumkin.
NTFS fayl tizimi.
FAT versiyalarining hech biri qabul qilinadigan xavfsizlik darajasini ta’minlamaydi. Bu qo’shimcha fayl mexanizmlariga ehtiyoj (siqish, shifrlash) yaratish zaruriyatiga olib keldi. Va bu ehtiyojdan NT tizimi (NTFS) paydo bo’ldi. Yuqorida aytib o’tilganidek, uning asosiy afzalligi xavfsizlik: fayllar uchun va NTFS papkalariga kirish huquqlari (o’qish, yozish va va boshqalar.) tayinlash mumkin. Kirish huquqlarini tayinlash har qanday taqiqlash / ruxsat berish imkonini beradi. Har qanday operatsiyalarni bajarish uchun foydalanuvchilar va dasturlar, fayllar uchun qo’llash mumkin. Misol uchun, yetarli huquqlarsiz, post-foydalanuvchi o’zgartira olmaydi. Yoki yana, yetarli huquqlarga ega bo’lgan faylni virus yo’q qila olmaydi.
Bundan tashqari, NTFS, aytilganidek katta hajmdagi ma’lumotlar bilan ham yuqoriroq ishlash qobiliyatini ta’minlaydi. Windows 2000 dan boshlab NTFS 5.0 versiyasi qo’llaniladi, bu standart versiyalarga qo’shimcha ravishda quyidagi funktsiyalarni amalga oshirishga imkon beradi:
Ma’lumotlarni shifrlash imkoniyat maxsus NTFS qo’shimchasi tomonidan amalga oshiriladi, bu shifrlash deb ataladi. Fayl tizimi (EFS) – shifrlash fayl tizimi.
Disk kvotalari - endi foydalanuvchilarni tayinlash mumkin ma’lum (cheklangan) diskdagi o’lcham bilan ular foydalanishi mumkin.
Siyrak fayllarni samarali saqlash. Shunday qilib NTFS fayl tizimi ketma-ket bo’sh fayllarni saqlashni optimallashtirish imkonini beradi.
O’zgartirish jurnalidan foydalanish - barcha kirish operatsiyalarini ro’yxatga olish imkonini beradi.
Har bir NTFS drayveri mavjud – MFT (Bosh taqsimlash jadvali - asosiy stolfayllar). Unda markazlashtirilgan diskdagi barcha fayllar katalogi NTFS faylini yaratishda MFTda yaratadi va to’ldiradi va shu haqida ma’lumotni o’z ichiga olgan tegishli yozuv fayl atributlari, fayl mazmuni, fayl nomi va boshqalar bo’ladi. MFTga qo’shimcha ravishda yana 15 ta maxsus fayl mavjud (MFT-16 bilan birgalikda), operatsiya xonasiga kirish imkoni bo’lmagan tizim va metafayllar deyiladi. Barcha metafayl nomlari $ belgisi bilan boshlanadi,asosiy metafayllar:
$MFT - MFTning o’zi;
$MFTmirr - birinchi 16 nusxasi MFT yozuvlari diskning o’rtasiga joylashtirildi;
$LogFile - fayli ro’yxatga olishni qo’llab-quvvatlash;
$Volume — xizmat haqida ma’lumot - hajm yorlig’i, fayl tizimini versiyasi va boshqalar;
$AttrDef -- standartlar hajmdagi fayl atributlari;
$. - asosiy katalog;
$Bitmap — hajmning boʻsh joy xaritasi;
$Boot - yuklash sektori(agar bo’lim yuklash);
$Quota — fayl ichida qaysi huquqlar qayd etilgan foydalanuvchilarning disk maydonidan foydalanishi;
$Upcase — fayl nomlaridagi katta va kichik harflar oʻrtasidagi mos keladigan fayl nomlarini joylash. Kirish kerak asosan NTFSda bo’lgani uchun fayl nomlari yoziladi .
Agar fayl atributlari bitta MFT yacheykasi uchun juda katta bo’lsa, fayl tizimi fayl atributlari ro’yxati uchun faylga joylashtirilgan boshqa katakchani ajratadi.
Faylni o’chirish protsedura: fayl tizimi o’chirilmaydi va MFTdagi fayl yozuvini foydalanilmagan deb belgilaydi va MFT va Bitmapdagi fayl joylashuvini chiqarilgan deb belgilaydi. Tizim shuningdek, fayl yozuvini o’z katalogidan o’chiradi.
Qayta tiklash: o’chirilgan fayl haqidagi ma’lumotlar (nomi, hajmi, joylashuvi) MFTda qoladi. Agar MFT yozuvi o’zgarishsiz qolsa va diskdagi ma’lumotlar qayta yozilmagan bo’lsa, faylni tiklash imkoniyati 100% ni tashkil qiladi. Shunga qaramay, agar ushbu yozuv o’chirilgan bo’lsa, RAW-tiklash usuli yordamida faylni uning mazmuni bo’yicha topish mumkin (oldindan belgilangan turdagi fayllar mavjudligi uchun diskning xom tarkibini tahlil qilish, chetlab o’tish). fayl tizimining tuzilishi).
Formatlash jarayoni: fayl tizimi faqat MFT boshlanishini o’chiradi. MFT dumi o’zgarishsiz qoladi.
Qayta tiklash: birinchi 256 fayl MFT bilan aloqalarini yo’qotadi; shunday qilib, ularni qayta tiklash faqat RAW-tiklash usuli bilan mumkin. Ushbu 256 ta fayldan keyingi fayllarni tiklash imkoniyati 100% gacha.
exFAT tuzilishi
ExFAT fayl tizimi avvalgilari singari fayllarni boshqarish uchun Fayllarni taqsimlash jadvalini qo’llaydi. Ushbu jadval diskdagi har bir klaster uchun yozuvni o’z ichiga oladi va ushbu jadvaldan xotiradagi fayl joylashuviga havola qiladi. Shuningdek, u faylning boshlanishi, faylning davomi va fayl oxiriga havolalarni o’z ichiga oladi. Ushbu fayl tizimi fayllarning parchalanishini oldini olishga harakat qiladi. Fayl tizimi faylning pastki kataloglariga ulanishni ta’minlamaydi.
Faylni o’chirish/Formatlash jarayoni: fayl tizimi faylni taqsimlash jadvalidagi barcha ma’lumotlarni, shu jumladan fayl davomi va oxiriga havolalarni o’chiradi. Biroq, ma’lumotlar maydonining o’zi o’chirilmaydi.
Qayta tiklash: fayllarning davomiga havolalar yo’qolishi mumkinligi sababli, bir nechta blokli fayllarni tiklash natijasi to’liq bo’lmasligi mumkin. Katalog shikastlanganda faylni muvaffaqiyatli tiklash imkoniyati ham past bo’lishi mumkin. Shu bilan birga, fayllarni mazmuni bo’yicha tiklash (RAW-qayta tiklash usuli) fayllarning past bo’linishi tufayli juda ijobiy natijalar berishi mumkin.
ReFS fayl tizimi
Tuzilishi: B + daraxtlari barcha diskdagi tuzilmalar, jumladan fayl ma’lumotlari va metama’lumotlar uchun ishlatiladi.
ReFS fayl tizimining tuzilishi avvalgilaridan tubdan farq qiladi. Undagi ma’lumotlar odatda ma’lumotlar bazalariga o’xshash ishlaydigan B+-daraxtlar shaklida tashkil etilgan. Bunday daraxt ildiz, ichki tugunlar va barglardan iborat. Har bir daraxt tugunida pastki darajadagi yoki barglar tugunlari uchun kalitlar va ko’rsatkichlarning tartiblangan ro’yxati mavjud. ReFS ning eng e’tiborga molik xususiyati uning Copy-on-Write (CoW) dan foydalanishidir - fayl tizimining asl yozuvlari hech qachon darhol o’zgartirilmaydi, ular kerakli o’zgarishlar bilan birga yangi joyga ko’chiriladi va yoziladi.
Faylni o’chirish jarayoni: fayl tizimi to’g’ridan-to’g’ri faylning metama’lumotlarini tahrir qilmaydi. U o’z nusxasini yaratadi, kerakli o’zgarishlarni amalga oshiradi va ma’lumotlarni "yangilangan yozuv" ga faqat saqlashga muvaffaqiyatli yozilgandan keyin bog’laydi.
Qayta tiklash: fayl tizimi ob’ektlarining oldingi versiyalari hali ham diskda qoladi, bu esa ma’lumotlarning 100% gacha tiklanishiga imkon beradi.
|
| |
