Raqamli iqtisodiyotda ilg‘or texnologiyalar o‘rni 12

Download 1.12 Mb.
bet	11/21
Sana	15.05.2023
Hajmi	1.12 Mb.
	#59773

Bog'liq
Diplom Ishi-Ikromov Iskandar
IW 5 Aziza Razzokova, 1-Topshiriq. Ekologiya fanidan. (2), 101453, DAVLAT BOSHQARUVI SHAKLI, Huquqbuzarlik va yuridik javobgarlik, карта пулни кайтариш, 55 days listening, Adabiyotlar ro, Переписка Амира Темура, MUSTAQIL ISH UCHUN TAQRIZ, Bayroq, 1705227202 1705227010 Don Miguel Ruiz The Four Agreements libgen.li 1 83

Raqamli iqtisodiyotda ilg‘or texnologiyalar o‘rni 12 Xalqaro elektraloqa ittifoqining ( XEI ) hisobotiga ko‘ra, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) sohasidagi eng rivojlangan davlatlar quyidagilar :  Koreya Respublikasi ;  Islandiya ;  Daniya;  Shveytsariya;  Buyuk Britaniya;  Xitoy;  Shvetsiya;  Gollandiya;  Norvegiya;  Yaponiya. Raqamli iqtisodiyot va jamiyat indeksi (DESI) ko‘ra, eng rivojlangan raqamli iqtisodiyoti Skandinaviya mamlakatlari, Benelux, Buyuk Britaniya va Irlandiyadir. Yevropa Ittifoqi aholisining 98foizi Internet tarmog‘idan, 84 foizi 4G tarmog‘idan foydalanish huquqiga ega, 44 foizi esa asosiy raqamli ko‘nikmalarga ega bo‘lmaganlar qatoriga kiradi. Rivojlangan mamlakatlar yalpi ichki mahsulotidagi raqamli iqtisodiyotning ulushi 2010-yildan 2016-yilgacha 4,3% dan 5,5% gacha, rivojlanayotgan mamlakatlar yalpi ichki mahsulotida 3,6% dan 4,9% gacha o‘sdi. "Katta yigirma" mamlakatlarida bu ko‘rsatkich besh-yil ichida 4,1% dan 5,3% gacha o‘sdi. Yalpi ichki mahsulotda raqamli iqtisodiyot ulushi bo‘yicha jahon rahbari Buyuk Britaniya-12,4%. 2016-yilda e’lon qilingan Xalqaro ma’lumotlar korporatsiyasi tahlilchilarining tadqiqotiga ko‘ra, raqamli transformatsiya texnologiyalarining butun dunyo global xarajatlari har-yili 16,8 foizga o‘sadi va 2019-yilga kelib 2,1 trln. AQSH dollarini tashkil etadi. Accenture konsalting kompaniyasining prognozlariga ko‘ra, 2020-yilda raqamli texnologiyalardan foydalanish 1,36 trln. AQSH dollarini yoki dunyoning o‘nlab yetakchi jahon iqtisodiyotlarining yalpi ichki mahsulotidagi YaIMning 2,3 foizini tashkil etadi. Rivojlangan davlatlarning yalpi ichki mahsuloti "raqamli iqtisodiyot" hisobiga 1,8 foizga, rivojlanayotgan mamlakatlar YaIM esa 3,4 foizga o‘sadi. Raqamli iqtisodiyotning kelajakdagi rivojlanishi bir qator ilg‘or texnologiyalarning muvaffaqiyatiga bog‘liq bo‘ladi. Bunday beshta texnologiyani ajratib ko‘rsatish mumkin:  5G - aloqa;  3D - bosma;  blokcheyn ;  sun’iy intellekt ( AI ) ;  virtual haqiqat. Sanab o‘tilgan texnologiyalar rivojlangan mamlakatlarning strategik hujjatlarida belgilangan eng muhim rivojlanish yo‘nalishlaridan biridir. Ko‘rsatib o‘tilgan texnologiyalar jadal rivojlanish bosqichida, ular-yildan-yilga takomillashmoqda. Har bir texnologiya iqtisodiyotning bir qator an’anaviy sanoat tarmoqlariga va umuman biznesga tubdan ta’sir ko‘rsatishi mumkin . Tanlangan ilg‘or texnologiyalarni istiqbollari ko‘rib chiqaylik. 5G –aloqa - ( ingliz tilidan. beshinchi avlod ) . Beshinchi avlod mobil aloqa standarti (5G) – bu texnologiyaning rivojlanishidagi yangi bosqich bo‘lib, u radioga kirish tarmoqlari orqali Internetga kirish imkoniyatlarini kengaytirishga mo‘ljallangan . 5G texnologiyasi quyidagi vazifalarni hal qilishga mo‘ljallangan:  mobil trafik o‘sishi ;  tarmoqqa ulangan qurilmalar sonining ko‘payishi ;  yangi xizmatlarni joriy etishda kechikishlarni kamaytirish ;  chastota spektrining yetishmasligi . Katta shaharlarda keng tarqalgan mobil aloqa tizimlari LTE 4G - 2665 MGts tarmoqlarida 100 Mbit / s gacha tezlikda ishlaydi. Yanada o‘sish millimetr to‘lqinlar foydalanish bilan bog‘liq - 1 - 100 gigagerts, masalan, harbiy noyob xususiyatlarga ega va keng ishlatiladi. Yangi tarmoqlar 10 Gbit / s gacha tezlikni ta’minlay oladi. 1-rasm. 5G – aloqa Manba: rostec.ru Bu ma’lumotlar uzatish tezligini o‘n barobar oshirish va dunyodagi ulkan o‘zgarishlarga olib keladigan imkoniyatdir. O‘tkazilgan testlar shuni ko‘rsatmoqdaki, 5G davri yaqin va 2020--yilda yangi yagona aloqa standarti - IEEE 5G joriy etilgandan so‘ng keladi. Yangi avlod tarmoqlari keng tarqalgan sanoat avtomatizatsiyasi – Machine – to - Machine (M2M), uchuvchisiz transport va internetdagi haqiqiy yutuqlarga yo‘l ochadi. Dastlab, texnologiya yirik megapolislarda qo‘llaniladi va ularning iqtisodiyotini sezilarli darajada o‘zgartirishi mumkin. 3Dbosma - (ingliz tilidan, 3 o‘lchovli). Uch o‘lchovli bo‘shliq (grafika). So‘nggi-yillarda sanoat, zargarlik buyumlari va modellashtirish sohasida eng qisqa vaqt ichida va eng yuqori aniqlikda kutilgan kerakli natijalarga erishgan modellarni yaratish uchun innovatsion dizaynlar va zamonaviy uskunalar tobora ko‘proq qo‘llanilmoqda . Qo‘lda bajarilishi mumkin bo‘lmagan murakkab yuqori aniqlikdagi modelni olish yoki har xil miqdordagi (ikki mingdan bir necha minggacha) bir xil modellarni ishlab chiqarish uchun uch o‘lchovli virtual modeldan tayyor obyektni olishga imkon beradigan uskunadan foydalaniladi (2-rasm.): 2-rasm. 3D - qurilish materiallari ishlab chiqarish uchun printer Manba: hi-news.ru 3D - prototiplash -virtual 3D - model asosida jismoniy obyektni yaratish usuli (3-rasm.): 13 3-rasm. 3 D - uch o‘lchovli modellarni ishlab chiqarish uchun printer Bugungi kunda 3D-bosma texnologiyalarining ko‘pligi mavjud, biroq ularning barchasi elektron ma’lumotlar-kompyuter SAPR modeli – STL formati) bo‘yicha qattiq geometriyani qatlamli yaratish tamoyiliga asoslanadi. 3D texnologiyalaridan foydalanish ishlab chiqarish tannarxini kamaytirish, yangi, yuqori malakali ish o‘rinlari bilan ta’minlashi kutilmoqda. Blokcheyn – ma’lum qoidalarga muvofiq qurilgan ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan bloklarning doimiy ketma-ket zanjiri (bog‘langan ro‘yxat). Ko‘pincha blok zanjirlarining nusxalari birbiridan mustaqil ravishda turli xil kompyuterlarda saqlanadi. Blokcheyn texnologiyasi tranzaktsiyalarni amalga oshirishga imkon beradi – qimmatli ma’lumotni, masalan, valyutani yoki shartnoma majburiyatlarini nusxa ko‘chirmasdan va nusxalarni taqqoslamasdan - ko‘plab mustaqil va anonim foydalanuvchilar - tugunlar o‘rtasida tarqatish usuli. Shuni ta’kidlash kerakki, birinchi navbatda, blok texnologiya shaffofligi va xavfsizligini jalb qilganligi sababli, o‘rnatilgan tashkilotlar – banklar, hukumatlar, kontragentlar va boshqalar uchun ishonch darajasi past bo‘lgan mamlakatlar va tarmoqlar uchun dolzarbdir. Blokcheyn texnologiyasi bunday pul yoki shartnoma majburiyatlarini sifatida qimmatli ma’lumotlarni, uzatish, uni nusxa va keyin nusxalari solishtirish holda - tugunlari - mustaqil va anonim foydalanuvchilar ko‘p sonli o‘rtasida taqsimlash uchun bir usul. Ta’kidlash kerakki, birinchi navbatda, blokcheyn, tashkil etilgan tashkilotlarga bo‘lgan ishonch darajasi past bo‘lgan mamlakatlar va sohalar uchun – banklar, hukumatlar, pudratchilar va boshqalar uchun muhimdir, chunki texnologiya shaffofligi va xavfsizligi bilan e’tiborni tortadi. Bloklash texnologiyasi kriptovalyutalarni yaratishga imkon beradi. Kriptovalyuta – kompyuter tarmog‘iga murojaat raqamli valyuta. Visa - VISA B2B Connect, Disney, IBM, Dubay, Xitoy, Koreya hukumati blok – tranzaksiyalar loyihasida faol ishlamoqda. Blok – muayyan qoidalarga muvofiq tuzilgan, axborotni o‘z ichiga olgan doimiy ketma-ket bloklar zanjiri (bog‘langan ro‘yxat). Ko‘pincha bloklar zanjirlarining nusxalari bir-biridan mustaqil ravishda turli xil kompyuterlarda saqlanadi. Sun’iy intellekt (AI). Sun’iy intellekt texnologiyalari mashinani o‘rganish, tasvirni aniqlash va nutq kabi ishlanmalarni o‘z ichiga oladi. AI, AKT, media-sanoat, chakana savdo, sog‘liqni saqlash va boshqa sohalarda qo‘llaniladi. AI eng yaxshi uchta sohada amalga oshiriladi: telekommunikatsiya, avtomobilsozlik va moliyaviy xizmatlar. Virtual voqeylik – texnik vositalar orqali yaratilgan dunyo, uning his-tuyg‘ulari orqali insonga uzatiladi: ko‘rish, eshitish, teginish va boshqalar. Virtual voqeylik ta’sirga ta’sir va reaktsiyalarni taqlid qiladi. Haqiqiy his-tuyg‘ularning ishonchli majmuasini yaratish uchun virtual voqeylikning xususiyatlari va qayta ta’siri (reactsiya)ning kompyuter sintezi real vaqtda amalga oshiriladi. Virtual voqeylik texnologiyasi foydalanuvchini sun’iy yo‘l bilan yaratilgan o‘xshash (simulyatsiya qilingan) muhitga o‘tkazish uchun kompyuter imkoniyatlaridan foydalanishga imkon beradi. Sizning oldingizda ekranga qarash o‘rniga, virtual voqeylikda uch o‘lchamli dunyoga sho‘ng‘ish va u bilan muloqot qilish (4-rasm). Simulyatsiyaga turli xil hislar o‘tkaziladi, siz hatto unda xushbo‘y hidni his qilishingiz mumkin. Hozircha bu faqat kompyuter uskunalari va tarkibiy qismlarining imkoniyatlari bilan cheklangan. Virtual voqeylik obyektlari odatda moddiy voqelikning o‘xshash obyektlarining hatti-harakatlariga yaqinlashadi. Foydalanuvchi ushbu obyektlarda fizikaning haqiqiy qonunlariga muvofiq harakat qilishi mumkin (tortish kuchi, suv xususiyatlari, obyektlar bilan to‘qnashuv, ko‘zgu va boshqalar). Virtual voqeylikni ko‘paytirilgan bilan aralashtirib yubormaslik kerak. Ularning tub farqi shundaki, virtual haqiqat yangi sun’iy dunyoni quradi, kengaytirilgan haqiqat faqat individual sun’iy elementlarni real dunyo idrokiga olib keladi. 4-rasm. Virtual voqeylik Manba: hi-news.ru Ko‘rib chiqilgan texnologiyalar raqamli iqtisodiyotning eng yangi texnologiyalaridir, ularning paydo bo‘lishi va rivojlanishi iqtisodiyotning barcha sohalariga va ijtimoiy faoliyatga, shu jumladan ishlab chiqarish, sog‘liqni saqlash, ta’lim, moliyaviy xizmatlar, transport va boshqa sohalarga kuchli ta’sir ko‘rsatdi. Download 1.12 Mb.

Download 1.12 Mb.