• Hisoblash uchun berilgan qiymatlar
  • 2.3 Ishni bajarish tartibi Stendni ishga tayyorlash
  • 2.4. O‘lchov natijalariga ishlov berish
  • Laboratoriya ishi №3 Rezistiv zanjirlarda Kirxgof qonunlarini eksperimental tadqiq etish Ishning maqsadi
  • Kirxgofning birinchi qonuni
  • Kirxgofning ikkinchi qonuni
  • 3.2. Dastlabki hisoblashlar
  • Ўзбекскистон алоқа ва ахборотлаштириш агентстлиги




    Download 5.18 Mb.
    bet6/24
    Sana14.05.2023
    Hajmi5.18 Mb.
    #59442
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
    Bog'liq
    E va sxema 1. 2021-2022 us.qo'llanma (2)
    Masofaviy ta’lim usullari va texnologiyalari. “O’quv jarayonida masofaviy texnologiyalarni qo’llash.Masofaviy ta’lim tizimlari va texnologiyalar, 5f042dfc86b9b, AZOT xossalari, Atmosfera havosini muhofaza qilish, 1-mavzu, Umumiy fizikadan masalalr tuplami. S. R. Polvonov., 1. Jismlarning erkin tushishi va erkin tushish tezlanishi deb ni, “Tokning magnit maydoni ” mavzusini o’qitishda innavatsion ta’lim texnalogiyalaridan foydalanish metodikasi, inflatsiya riski, 123, 1, Axborot exnalogiyalarining zamonaviy dasturiy ta, C tilida dasturlash, kurs ishi, Milliy va harakatli o`yinlar
    2.2 Dastlabki hisoblashlar
    O‘rganilayotgan (2.1-rasm) zanjir uchun talabaning topshiriq variantiga muvofiq (2.1-jadval) quyidagi funktsiyalar hisoblansin va ular grafigi qurilsin:
    - zanjirning toki I = E / (Rich+ Ryuk)  I =f (Ryuk);
    - yukdagi kuchlanish Uyuk= I  Ryuk Uyuk=f (Ryuk);
    - yukdagi quvvat Uyuk= I2 Ryuk P =f (Ryuk);
    - foydali ish koeffitsienti = Ryuk/ (Ryuk+ Rich) =f (Ryuk ).
    hisoblashlar natijalari 1.2-jadvalga kiritilsin
    Hisoblash uchun berilgan qiymatlar

    Stend №

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9

    10

    11

    12

    13

    E2Volt [V]

    3,5

    4

    4,5

    5

    5,5

    6

    6,5

    7

    7,5

    8

    8,5

    9

    9,5
    2.1-jadval
    2.3 Ishni bajarish tartibi
    Stendni ishga tayyorlash
    2.3.1. Keltirilgan sxemani (2.3-rasm) stendda yig‘ing. Barcha variant uchun Rich= 500.
    2.3.2. Elektr ta’minotini ulang. Buning uchun tumbler “Set”ni bosing.
    2.3.3. O‘lchovlarni quyidagi tartibda o‘tkazing:
    - voltmetr V1 ni manba kuchlanishiga ulang va chiqish kuchlanishining rostlagichi dastagi yordamida Ye2 (2.1-jadval) kuchlanishga yetkazing;
    - voltmetr V2 ni rezistor Ryuk ga ulang;
    - Ryukqiymatini o‘zgartirib, kuchlanish URyukqiymatini o‘zgartirig.
    2.3.4. EYUK manbasining yuk tavsifini o‘lchash.
    Manbaning berilgan EYUK qiymati Ye2 va Ryukqarshiligining har xil (2.1-jadvalga asosan) qiymatlarida Uyuk kuchlanishini o‘lchang. O‘lchov va keyingi hisoblarlashlar natijalarini 2.2-jadvalga kiriting.
    2.2-jadval

    Berilgan

    E2 =..... V; Rich=500Ω.

    Ryuk

    Tajribada olingan

    Tajriba natijalarini hisoblash

    Dastlabki hisoblashlar

    Uyuk

    Iyuk

    Pmanba

    Pyuk

    η

    I

    U

    Pyuk

    η

    [Ω]

    [V]

    [A]

    [Wt]

    [Wt]

    -

    [A]

    [V]

    [Wt]

    -

    1

    50




























    2

    100




























    3

    200




























    4

    500




























    5

    1000




























    6

    3000




























    2.4. O‘lchov natijalariga ishlov berish
    2.4.1. Aniqlangan qarshilik Ryuk va kuchlanish Uyukqiymatlari uchun 2.1-rasmdagi sxemaning o‘zgaruvchilarini hisoblang:
    tok Iyuk= Uyuk/ Ryuk;
    yukning quvvati Pyuk= Iyuk2 Ryuk;
    FIK=Pyuk/Pmanba, bunda Pmanba=EIyuk.
    Hisoblash natijalarini 2.2-jadvalga kiriting.
    2.4.2. Quyidagi bog‘lanishlar grafiklarini chizing: Iyuk=f (Ryuk); Uyuk=f (Ryuk); Pyuk=f (Ryuk); =f (Ryuk).


    2.5. Hisobot tarkibi
    Laboratoriya ishining hisobotida quyidagilar keltirilishi shart:
    2.5.1. Ishning maqsadi.
    2.5.2. O‘rganilayotgan zanjirning printsipial elektrik sxemasi va uning berilgan qiymatlari.
    2.5.3. Hisoblash ifodalari (formulalari).
    2.5.4. Dastlabki hisoblashlar va eksperiment natijalari keltirilgan jadval.
    2.5.5. Iyuk = f (Ryuk); Uyuk = f (Ryuk); Pyuk = f (Ryuk);  = f (Ryuk) funktsiyalarning qurilgan grafiklari.
    2.5.6. Tadqiqotlar natijalari bo‘yicha xulosalar.
    1.6. Nazorat savollari
    2.6.1. Zanjirning passiv qismi uchun Omqonuni qanday ta’riflanadi?
    2.6.2. Zanjirning aktiv qismi uchun Omqonuni qanday ta’riflanadi?
    2.6.3. Berk kontur uchun Omqonuni qanday ta’riflanadi?
    2.6.4. EZNda qo‘llaniladigan energiya manbalarini keltiring.
    2.6.5. Ideal va real kuchlanish manbalarining almashtirish sxemalari qanday ko‘rinishda bo‘ladi?
    2.6.6. Ideal va real tok manbalarining almashtirish sxemalari qanday ko‘rinishda bo‘ladi?
    2.6.7. Keltirilgan sxema uchun URICH, UR va E qiymatlari qanday bo‘ladi?
    Javoblar:
    A. URich= 0; Ye=UR. B. URich=Ye; U = 0.
    V. URich= U; Ye= 0. G. URich= 0,5 Ye; U = 0.

    2.6.8. Agar Ryuk va Rich 2 marta ortsa voltmetr ko‘rsatkichi qanday o‘zgaradi?


    Javoblar:
    A. 2 marta ortadi. B. Kamayadi.
    V. 2 marta kamayadi. G. 2 martadan ko‘proq kamayadi
    D. O‘zgarmaydi.
    2.6.9. Yuk qarshiligi Ryukning qanday qiymatida real EYUK manbasini ideal deb hisoblash mumkin?
    Javoblar:
    A. Ryuk= Rich B. Ryuk>> Rich V. Ryuk<< Rich
    2.6.10. Ushbu zanjir elementlari mos ulanganda Ryukdagi kuchlanishni aniqlang.
    Berilgan: Ye= 20 V; Rich= 20 .
    Javoblar: A. 10 V. B. 20 V. V. 5 V.
    Laboratoriya ishi №3
    Rezistiv zanjirlarda Kirxgof qonunlarini eksperimental tadqiq etish
    Ishning maqsadi: tok va kuchlanish manbalari bo‘lgan rezistiv zanjirlarda Kirxgof qonunlari amal qilishini tekshirish.
    3.1. Qisqacha nazariy ma’lumot
    Elektr zanjirlarining tahlili va sintez qilinishida nemis olimi Kirxgof kashf etgan qonunlar yotadi. Ular barcha – chiziqli va nochiziqli elektr zanjirlari uchun taalluqlidir.
    Kirxgofning birinchi qonuni- elektr zanjirining biror tuguniga ulanuvchi barcha shoxobchalaridagi toklarning algebraik yig‘indisi nolga teng.
    Bu qonunga ko‘ra, zanjirning biror tuguniga n ta shoxobcha ulangan va ular toklari I1, I2, . . ., In bo‘lsa, unda vaqtning ixtiyoriy oni uchun
    (3.1) Bunda toklarning yo‘nalishlari e’tiborga olinib, tugunga kirayotgan va undan chiqayotgan toklarishoralari teskari bo‘lishi shart.
    Misol sifatida 3.1-rasmda biror elektr zanjirining C tugunidagi yo‘nalishlari tanlangan: musbat ishorali (tugunga kiruvchi) I2, I4 va manfiy ishorali (tugundan chiquvchi) I1, I4 toklari sxemasi keltirilgan. Kirxgofning birinchi qonuniga muvofiq - I1+ I2+ I3 - I4= 0.
    Kirxgofning ikkinchi qonuni- elektr zanjirining ixtiyoriy berk konturidagi shoxobchalardagi EYUKlarining algebraik yig‘indisi, kuchlanish pasayuvining algebraik yig‘indisiga teng. Ushbu qonunga ko‘ra, agar kontur tarkibida kuchlanishlari u1, u2, . . ., um bo‘lgan m ta shoxobcha mavjud bo‘lsa, vaqtning ixtiyoriy oni uchun
    (3.2)
    Bunda konturni aylanib o‘tish (ixtiyoriy) yo‘nalishiga shoxobcha kuchlanishi
    (EYUKi) mos bo‘lsa, uning ishorasi «+» va aksi bo‘lganda – ishorasi «-» qabul qilinadi, deb faraz qilamiz.


    3.2. Dastlabki hisoblashlar
    3.2.1. Om qonuni yordamida R1, R2, R3 rezistorlardagi (3.2-rasm) kuchlanishlar pasayuvi hisoblab chiqilsin.


    Zanjirdagi tok quyidagiga teng: . U holda rezistorlardagi kuchlanishlar pasayuvi quyidagicha hisoblanadi:



    Hisoblash uchun berilgan qiymatlarni 3.1-jadvaldan olamiz. Hisoblashlar natijalarini esa 3.2-javdvalga kiritamiz.
    3.2.2. Kirxgofning ikkinchi qonuni elektr zanjirlari uchun qaqli ekanini tasdiqlash uchun tarkibida kuchlanish manbasi va uch rezistori bo‘lgan ikki konturli (3.3-rasm) zanjirni tekshiramiz.

    3.3-rasm
    Shoxobchalar toklari va rezistorlardagi kuchlanishlar pasayuvini hisoblash uchun analitik ifodalar Om va Kirxgof qonunlariga asoslanadi.


    Omqonuniga ko‘ra: .
    Hisoblashlarning to‘g‘ri ekanligini tekshirish uchun Kirxgofning birinchi qonunidan foydalanamiz.
    (I tugun uchun): I1 – I2 – I3= 0.
    Kirxgofning ikkinchi qonuni asosida
    I kontur uchun: E= I1R1+ I2R2; II kontur uchun: I3R3 - I2R2= 0.
    Hisoblash uchun parametrlar qiymatlarini 3.1-jadvaldan olinadi. Hisoblash natijalarini esa 3.3-jadvalga kiritiladi.
    Hisoblash uchun berilgan qiymatlar
    3.1-jadval

    Stend №

    O‘lch birlik

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9

    10

    11

    12

    13

    E

    V

    3,5

    4

    4,5

    5

    5,5

    6

    6,5

    7

    7,5

    8

    8,5

    9

    9,5

    R1



    500

    500

    600

    700

    800

    1000

    1000

    1000

    1000

    1000

    1000

    1000

    1000

    R2



    300

    350

    500

    500

    500

    500

    600

    700

    800

    700

    850

    850

    850

    R3



    100

    150

    150

    100

    150

    300

    250

    300

    350

    600

    550

    600

    700




    Download 5.18 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




    Download 5.18 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Ўзбекскистон алоқа ва ахборотлаштириш агентстлиги

    Download 5.18 Mb.