MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI
“AKT sohasida kasb ta’limi” yo’nalishi
652-22 guruh talabasi
Davlatov Asatillaning
“Elektronika va sxemalar” fanidan tayyorlagan
Mustaqil ishi
Mavzu:Sinusoidal signal ta’siridagi elektr zanjirlari xususiyatlari
Reja:
1.Elektr zanjirlarining chastota xususiyati.
2.Aktiv va reaktiv qarshiliklarning farqi.
3.Sig’im va induktiv reaktiv qarshiliklarga chastota va fazaning ta’siri.
Sinusoidal o'zgaruvchan kattalikning juda keng ishlatiladigan qiymati bu uning ta'sir etuvchi qiymatidir. U effektiv yoki o'rtacha kvadratik qiymati deb ham ataladi. Tokning ta’sir etuvchi qiymati quyidagicha aniqlanadi:
Demak, sinusoidal tokning ta'sir eituvclii qiymati davr mobaynidagi o'rta kvadratik qiymatiga teng va u tok maksimal qiymatining 70,7 foizini tashkil etadi. EYuK va kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymatlari mos ravishda
ga teng. Rezistordan bir xil vaqtda o'tgan sinusoidal va o'zgarmas toklar energiyasining issiqlik energiyasiga aylanisb natijasini taqqoslab ko’ramiz. Rezistordan sinusoidal tok o'tganda bir davr ichida ajralayotgan issiqlik miqdori:
Shu vaqt ichida o'zgarmas tok ta.'sirida ajralib chiqqan issiqlik miqdori:
Ulami o'zaro tenglab, quyidagini hosil qilamiz:
Shunday qilib, sinusoidal tokning ta'sir etuvchi qiymati miqdor jihatdan o'zgarmas tokning shunday qiymatiga tengki, unda sinusoidal va o'zgarmas toklar teng vaqt mobaynida rezistordan o'tganda undan ajralib chiqqan issiqlik miqdorlan o'zaro teng bo'ladi. Ko'pchilik (elektromagnit, ferrodinamik, elektrodinamik, issiqlik va h.k. sistemali) o’lchash asboblari sinusoidal kattalikning ta'sir etuvchi (effektiv) qiymatini o'lchaydi. Sinusoidal kattalikning amplitude qiymatini ossillograflarda o'lchash yoki ta'sir etuvchi qiymat orqali hisoblab topish mumkin. Sinusoidal o'zgaruvchan kattaliklarning o'rta qiymati deb, uning yarim davr ichidagi o'rtacha qiymati tushunihidi. Demak, sinusoidal tokning o'rtacha qiymati:
ya'ni sinusoidal tokning o’rtacha qiymati amplituda qiymatning 2/я- = 0,63 qismini tashkil qiladi. Sinusoidal EYuK va kuchlanishlar uchun ham xuddi shunday tengliklar o'rinli:
Sinusoidal tokning o'rtacha qiymat.ini magnitoelektrik asbobga ketma —ket yarim o'tkazgichli diod ulab o'lchash mumkin.
2.Aktiv va reaktiv qarshiliklarning farqi.
|
