1 - rasm.
1-2 protsessda dvigatel tsilindriga so’rilgan havo R2 bosimgacha adiabatik siqiladi. So’ngra havoning kengayish protsessi 2-3 boshlanadi va forsunka orqali yoqilg’i (kerosin, solyar moyi) purkaladi. Siqilgan havoning yuqori temperaturasi hisobiga yoqilg’i alangalanadi va o’zgarmas bosimda yonib tugaydi. Shuning uchun Dizel sikli o’zgarmas bosimda yonib tugaydigan sikl deb ataladi.
Yoqilg’ini tsilindrga kiritish protsessi tugaganidan keyin ishchi jism 3- 4 adiabata bo’yicha kengayadi. Nuqta 4 ga mos bo’lgan holatda tsilindrning chiqarish klapani ochiladi va 4-1 izohora bo’yicha soviq manbaga issiqlik q2 olinishi amalga oshiriladi.
Bu siklning termik f.i.k. ni issiqlik sig’imlari Cp va C hamda adiabata ko’rsatkichi K o’zgarmas deb qabul qilib, hisoblaymiz:
2-3 izobarik protsessda ishchi jismga beriladigan issiqlik miqdori:
4-1 izohorik protsessda ishchi jismdan olinadigan issiqlik miqdori:
bo’lishini hisobga olib:
T2, T3, T4 – temperaturalarni T1 orqali ifodalab, Dizel siklining termik f.i.k. qiymati quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:
(13.2)
Siqish darajasi qanchalik katta bo’lsa va oldindan kengayish darajasi qanchalik kichik bo’lsa, Dizel siklining f.i.k. shunchalik yuqori bo’ladi.
4. Aralash yonuv sikli
O’zgarmas bosimda yoqilg’ini asta-sekin yonishi bilan ishlaydigan dvigatellarning bir-necha kamchiliklari mavjud. Shulardan biri yoqilg’ini uzatishda kompressordan foydalanilishi bo’lib, uning ishlashiga dvigatelning 6-10 % quvvati sarf bo’ladi va nasos, forsunka kabi qurilmalar ishlatiladi.
P T 4
3 4 3
2 2 5
5
q2
1 1
S
4 - rasm.
Rus injeneri G.V. Trinkler tomonidan kompressorsiz yoqilg’i mexanik purkaladigan dvigatel yaratildi. Bunday dvigatel siklining va TS diagrammada tasvirlanishi 4 -rasmda ko’rsatilgan.
Aralash yonuv sikli termik f.i.k.ning kattaligini aniqlaymiz. Umumiy munosabat:
da kattalik q2:
kattalik q1 esa 2-3 izoxorik protsessda beriladigan issiqlik (q1') va 3-4 izobarik protsessda beriladigan issiqlik (q1") yig’indisidan iborat.
bu yerda:
bo’lishini hisobga olib:
ga ega bo’lamiz.
T2, T3, T4 va T5 – temperaturalarni T1- orqali ifodalaymiz.
Aralash yonuv sikli termik f.i.k qiymati quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
(13.3)
(13.3) ifodaga ko’ra siklning f.i.k. ko’payishi bilan ortadi va kattalashganda kamayadi. =1 da (13.3) tenglama Otto siklining termik f.i.k. uchun (13.1) tenglamaga aylanadi, =1 da esa tenglama (13.3) Dizel siklining termik f.i.k. uchun(13.2) tenglamaga aylanadi.
Aralash yonuv sikli termik f.i.k. ning kattaligini Otto va Dizel sikllari termik f.i.k. larining kattaligini taqqoslash siqish darajasi qiymatlari bir xil bo’lganda:
bo’lishini, siklning eng yuqori temperaturasi ( T3 ) bir xil bo’lganda esa:
bo’lishini ko’rsatadi.
| 