II.2. Android OT da dars jadvali dasturini yaratish.
Dars jadvali dasturini yaratishda bizga quyidagi bilimlar kerak bo’ladi:
1. Androidda oynalar bilan ishlash (Intentlar)
2. Androidda ma’lumotlar ombori bilan ishlash (SQLite)
3. Androidda formalar bilan ishlash (View)
4. Androidda tizim resurslari bilan ishlash (Time, Date)
Intentlar bu Android dasturidagi oynalarni boshqaruvchi maxsus obyekt bo’lib, bir oynadan ikkinchi oynani chaqirish, oyna holatlarini boshqarish, oynani yopish, oynani o’chirib tashlash kabi amallarni bajaradi.
Androidda tuziladigan dasturlarning aksariyati ko’p oynali dasturlar hisoblanadi. Masalan, biror bir foydali dastur yaratganimizdan so’ng, foydalanuvchi dasturning muallifi haqida ma’lumot olmoqchi bo’lsa, “Dastur haqida” tugmasini bosganda dastur haqida to’liq ma’lumot beruvchi oynaga tushib qoladi. Bu veb sahifalarda gipermatn orqali birinchisidan ikkinchisiga o’tishga juda o’xshaydi. Oddiy misol orqali bir oynadan ikkinchisiga o’tilishi quyidagicha bajariladi.
Eclipseda yangi proyekt yaratib, unda yangi XML layout yaratamiz va about.xml deb nomlaymiz. Bu faylni quyidagi XML kod bilan to’ldiramiz.
Bu klassda eng asosiy metod bu onCreate() va setContentView() metodlaridir. Chunki aynan ular klass yaratilayotgan vaqtda kerakli ma’lumotni ko’rsatish uchun xizmat qiladi. Endi Helloworld.java klassi orqali undagi tugma bosilganda AboutActivity.java ga o’tish kodlari yoziladi. Bunda bizlarga Intent klassi qo’l keladi.
import android.content.Intent;
Tugma uchun Click metodini yozamiz:
public void onClick(View v)
{
Intent intent = new Intent(HelloWorld.this, AboutActivity.class);
startActivity(intent);
}
Yangi oyna yuklanishi uchun Intent klassida AboutActivity klassini ko’rsatib qo’yish kerak bo’ladi. Undan so’ng startActivity() metodi chaqiriladi. Undan oldin esa yangi Activity klassni AndroidManifest.xml ga kiritib qo’yish kerak bo’ladi.
android:label="@string/about_title">
Emulyatorni ishga tushirib natijani ko’rishimiz mumkin.
2.2.1-rasm. Dasturni ochilishi
Android ma’lumotlar bazasi bilan ishlash mexanizmi strukturali informatsiyalarni qayta ishlash va saqlash imkoniyati mavjud. Istalgan ilova o’ziga tegishli ma’lumotlar bazasini yaratishi va ular ustida to’liq nazorat qila oladi. Android SQLite kutubxonasidan foydalanib, MBBT ma’lumotlarini o’zidan ko’rsatib, quyidagi o’ziga xos xususiyatlarga ega: ko’lami kengligi (open source), tranzaksiya va so’rovlarning standart tili, osonligi va bir xil darajaliligi.
Kursorlar (Cursor) vaContentValues
So’rovlar MBBTga Cursor tipining obyektlarini qaytaradi. Resurslar tejamkorligi uchun ma’lumotlar qabul qilanayotganda MBBTdan ularning qiymatlarini qaytarmaydi. Cursor yaratilayotganda esa dastlabki ma’lumotlarning to’plamiga yo’l beradi. Cursor obyektining metodlari har xil navigatsiya imkoniyatlarini taqdim etadi:
-moveToFirst;
-moveToNext;
-moveToPrevious;
-getCount;
-getColumnIndexOrThrow;
-getColumnName;
-getColumnNames;
-moveToPosition;
-getPosotion;
MBBT jadvallariga ma’lumotlarni qo’shishda ContentValues sinfining obyektlari ishlatiladi. Har bir shunday obyekt jadvalda bir satr ma’lumotlarini o’z ichiga oladi.
Ilova yaratilishida MBBTdan foydalaniladi. Ko’p hodisalarda ORM (Object-Relationship Mapping) deb nomlanuvchi qulay instrumentalar ishlatiladi. Berilgan ma’lumotlarni obyektlarga bir yoki bir necha jadvallarga joylashtirish dasturlash tilida beriladi. Bundan tashqari ORM MBBT bilan birgalikda majburiyatlarni o’zi-ga olib, jadval strukturasini va konkertlikdan qochib eng muhim tomonlaridan foydalanishga harakat qiladi. Afsuski, hozirgi vaqtda ORM mobil platformasining kuchi chegaralanganligi bois androidda amaliyotda qo’llanilamaydi. Ilova ishlashi-da aql bilan yondashish MBBT bilan barcha o’zaro aloqalarni bir sinfda inkapsyu-latsiya qilishdir. Metodlar esa ilova qolgan komponentlarning kerakli xizmatlarini bajaradi.Yaxshi amaliyot MBBTdan o’zining ishiga olib, yordamchi sinfining yaratilishidan iborat. Mazkur sinf odatda ma’lumotlar bazasi bilan o’zaro birgalik-da inkapsyulatsiya bo’lib, obyektlarni qo’shish, o’chirish va o’zgartirishning o’ziga xos usullarni intuitive ravishda qat’iy mazmunini beradi. Ma’lumotlar bazasi adapteri shuningdek ma’lumotlar bazasini yaratish, yopish va ochish uchun metodlarni hammasini aniqlaydi va ma’lumotlar bazasiga so’rovlarni qayta ishlashga yuboradi. Adapterning ishlashi pastda berilgan.
public class SampleDBAdapter {
private static final String DATABASE_NAME = "SampleDatabase.db";
private static final String DATABASE_TABLE = "SampleTable";
private static final intDATABASE_VERSION = 1;
// Indeks ustunining nomi
public static final String KEY_ID = "_id";
// Har bir ustun uchun nom berish
public static final String KEY_NAME = "name";
public static final intNAME_COLUMN = 1;
// MBni yaratish uchun SQL- so’rov
private static final String DATABASE_CREATE = "create table "
private static class myDbHelperextends SQLiteOpenHelper {
public myDbHelper(Context context, String name,
CursorFactory factory, intversion) {
super(context, name, factory, version);
}
@Override
public void onUpgrade(SQLiteDatabase _db, int_oldVersion,
int_newVersion) {
// ma’lumtlarni jurnalga qayd qilib borish
Log.w("TaskDBAdapter", "Upgrading from version " _oldVersion
" to " _newVersion
", which will destroy all old data");
II bob bo’yicha xulosalar
Ushbu bobda Eclipse hamda ADTni o’rnatish hamda sozlash jarayoni ko’rib chiqildi.
Dasturning ko’pgina qismlarida tushunarli bo’lishi uchun kommentariylar qo’yib ketildi.
Natija xatolik beradigan holatning oldi olindi va ekranda foydalanuvchi tushunadigan tilda xabar chiqaruvchi kod yozildi.
Android operatsion tizimida ishlovchi dars jadvali yaratildi.
XOTIMA Ushbu bitiruv malakaviy ishini bajarish jarayonida Android operatsion tizimining ishlash jarayonlari o’rganildi:
– Android operatsion tizimi haqida nazariy ma’lumotlar o’rganildi;
– ushbu OTga bog’liq bo’lgan barcha ma’lumotlar turli tillardan o’zbek tiliga tarjima qilindi;
– Android OT haqidagi adabiyotlar ko’zdan kechirildi;
– Google Market internet magazinidagi dasturlar o’rganildi;
– Eclipse SDK va Android SDK dasturlash muhitlari haqida ma’lumotlar to’plandi;
– ularning o’rnatilish, sozlash jarayonlari haqidagi ma’lumotlar tizimlashtirildi;
– Android OT uchun dasturiy ta’minot yaratish bosqichlari o’rganildi;
– Java tilida Android OT da ishlaydigan dars jadvali dasturi tuzildi;
– Tuzilgan dastur va jamlangan bilimlar asosida foydalanuvchilarga kerakli tavsiyalar va xulosalar berildi.
Yaratilgan dasturni har bir o’qituvchi, talaba yoki boshqa soha vakillari o’z ish sohalariga moslab dastur imkoniyatlarini kengaytirishlari va Google Play loyihasiga yuklab barchaga tavsiya etishlari mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 1. Karimov I.A. Vatan Sajdagoh kabi muqaddasdir. Asarlar, 3-jild. –T.: O’zbekiston, 1996. –278 b.
2. Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lidan. Asarlar, 6-jild. –T.: O’zbekiston, 1998. –429 b.
3. Barkamol avlod orzusi. –T. O’zbekiston milliy ensiklopediyasi, 2000.-246 b.
Asar (arab. - iz, qodsiq) - 1) bi-ror narsadan qolgan yoki undan darak beruvchi belgi; nishon, iz; 2) Muhammad (sav) dan qolgan barcha sunnatlar; 3) olim, yozuvchi, rassom, bastakor va boshqa ijodining mahsuli.
Ensiklopediya (yunon. ἐγκύκλιος παιδεία - barcha bilimlar doirasida taʼlim olish) yoki qomus ilmiy yoki ilmiy-ommabop nashrdir. Oʻzida barcha (universal ensiklopediya) yoki baʼzi (soha ensiklopediyasi) sohalar boʻyicha nazariy hamda amaliy bilimlarni saqlaydi.
4. Dmitriy Volkov. Google Android eto neslojno. Sbornik urokov. Elektronnoe izdanie, 2012.
5. Orlov L.V. Web-sayt bez sekretov. 2-e izd. M.: ZAO “Noviy izdatelskiy dom”, 2004. -512 s.
6. Wikipedia. Internet ensiklopediya. (ru.wikipedia.org/wiki/Android)
7. Androidning rasmiy veb sahifasi. (android.com)
8. Spravka – OS Android. (http://support.google.com/android/?hl=ru)
.getColumnIndexOrThrow(ToDoDatabase.COLUMN_CATEGORY));
for (int i = 0; i < mCategory.getCount(); i ) {
String s = (String) mCategory.getItemAtPosition(i);