MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI
MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
"FAOL TADQIQOTCHI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
2-TUR "TA'LIM IFTIXORI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI 06.08.2023
1
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
"FAOL TADQIQOTCHI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
2-TUR "TA'LIM IFTIXORI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI 06.08.2023
2
«SCIENTIFIC ACADEMY»
Ilm ma’rifat markazi ©
“Zamonaviy ta'lim tizimi, sifatni oshirish va zamonaviy uzluksiz
ta'lim” xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya doirasidagi
“Faol tadqiqotchi” xalqaro ko‘rik tanlovining
MATERIALLARI TO‘PLAMI
3-qism
O„ZBEKISTON
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
"FAOL TADQIQOTCHI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
2-TUR "TA'LIM IFTIXORI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI 06.08.2023
365
RANGTASVIRDA INSON BOSHINI TASVIRLASH VA O‗QITISH
TEXNOLOGIYASI
Ismatova O‘g‘ilshod Sheraliyevna
Surxondaryo
viloyati Angor tumani
9-sonli bolalar musiqa va san‘at maktabi o
ʻ
qituvchisi.
Annotatsiya
:
Maqolada rangtasvirda inson boshi portretini tasvirlash mavzusini o'qitish
texnologiyasi muhokama qilinadi. Maktablarda rangtasvir darslarida tashkil etilgan zamonaviy
pedagogik texnologiyalar haqida ma‘lumotlar keltirilgan.
Kalit s
о
‗zlar:
Pedagogik texnalogiya, metod, metodika, an‘ana, ta‘lim.
Hozirgi zamon sharoitida, ta‘lim tizimining barcha bosqichlaridan yuqori malakali kadrlarni
tayyorlashda, o‗qitishning hozirgi zamon tizimlari va yangi pedagogik texnologiyalari asosida amalga
oshirilishi maqsadga muvofiqdir. Yangi pedagogik texnologiyalarni muhim jihati shundaki, unda
qo‗yilgan maqsadlarga erishish kafolatini beruvchi o‗quv
jarayoni rejalashtiriladi, loyihalashtiriladi
va amalga oshiriladi. Darhaqiqat, mashg‗ulotlarning muvaffaqiyatli o‗tishining 80 foizi ta‘lim
jarayonini to‗g‗ri loyihalashtirish, tashkil etish va uni amalga oshirishga bog‗liqdir.
Bugungi kunda Rangtasvir yo‗nalishidagi malakali bo‗lajak mutaxassis tayyorlash ishlarini olib
borishda quyidagi talablarga javob berishi lozim deb hisoblaymiz:
- mutaxassislik bo‗yicha davlat ta‘lim standartida belgilangan bilim, ko‗nikma va malakalarni
shakllantirishga qaratish;
- ta‘lim mazmunida ko‗zlangan ta‘lim-tarbiya maqsadi va vazifalariga mos kelishi;
- mutaxassis tayyorlash jarayonining barcha tarkibiy qismlari (amaliy mashg‗ulotlar,
ishlab
chiqarish amaliyoti) o‗zaro bog‗liq holda uzviy tashkillashtirilishi;
- kasbiy ta‘lim berish mazmunining fan, texnika va texnologiya taraqqiyoti darajasi talablariga
javob berishi.
Bu talablarni bajarishda mutaxassislik ta‘lim yo‗nalishi bakalavrlarini tayyorlashda hamda
ularning kasbiy bilimlarini shakllantirishda mutaxassislik fanlar alohida o‗rin tutadi.
Mutaxassislik fanlar tarkibiga kiruvchi ―Rangtasvir‖ fani Tasviriy san‘at fani bilan chambarchas
bog‗liqdir. Chunki ushbu mavzu doirasida ishlab chiqilgan o‗qitish metodikasining asosiy vazifasi-
bo‗lajak malakali mutaxassislarni muayyan mutaxassislik sohasida amaliy faoliyat ko‗rsatishga
tayyorlashdan iborat.
Respublikada amalga oshirilayotgan ta‘limiy islohotlarning bosh maqsadi – barkamol shaxs va
malakali mutaxassisni tarbiyalashdan iborat etib belgilangan bir sharoitda o‗quvchilarning kasbiy
mahoratini oshirishda o‗quvchilarga rangtasvir asoslarini o‗rgatish o‘ziga xos ahamiyat kasb etadi.
Zero, komil inson qiyofasida nafaqat shaxsiy sifatlar, shu bilan birga kasbiy sifatlar ham aks
etishi zarur.
Haqiqatdan ham, ta‘sviriy san‘at asarlarini yaratishda, ya‘ni asar g‗oya va
kompozitsiyasini yaratishda chizmatasvir va rangtasvirni uyg‗un holda tashkil etish ham ham
falsafiy, xam psixologik, ham kasbiy xususiyatiga ega bo‗lib, u shu asarning to‗laqonligini va badiiy
yechimini belgilab beradi.
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
"FAOL TADQIQOTCHI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO’STLIGI MIQYOSIDA TASHKIL ETILGAN
2-TUR "TA'LIM IFTIXORI" XALQARO ILMIY-AMALIY KO’RIK TANLOVINING MAQOLALAR TO’PLAMI 06.08.2023
366
Mazmunan insondagi fikrlash jarayoni biron bir masalaga javob berish,
aniq bir savolni
yechish, u yoki bu harakat usulini qo‗llash zarurati paydo bo‘lganda boshlanadi. Bularning barchasi
rassom tomonidan san‘at asarlarida xaqiqatning tasvirlanishi va anglashiga nisbatan rassomning
alohida faoliyat yo‘nalishi bilan ifodalanadi.
Tasviriy faoliyat jarayoni bir qator aniq masalalarning ketma-ket yechimiga ega bo‗lgan
umumiy jihatlardan iborat. Har bir laxzada rassom xayolan javob topishi qiyin bo‗lgan murakkab
holatlar ham mavjud bo‗lib, mo‗yqalam va akvarel yordamida ishlayotgan rassom ishni naturadan
bajarayotgan bo‗lsa, natura xususiyatlaridan kelib chiqqan holda o‗zi qo‗ygan savollarga javob
topishi kerak bo‗ladi. Faqat shu asosda rassom xaqiqatni faol tushunib yetishi, tasviriy faoliyatini
muvaffaqiyatli amalga oshirishi mumkin.
Qandaydir sabablar tufayli rassom oldida turgan aniq masalalar
vazifalar olib tashlansa u
holda, rassom chizish jarayonida ya‘ni bo‗yoq bilan ishlash, xaykal yasashda aniq bir maqsadsiz
loqaydlik bilan ishlay boshlaydi, ong fikrlashdan to‗xtaydi u yangi bilimni olishga ehtiyoj sezmaydi,
natijada bu ishning yakuni yaxshi samara bermaydi, rasm, rangtasvir ishi, haykaltaroshlik ishining
sifati yaxshi bo‗lmaydi. Bunday hollarda rassomlar o‗zlari bir joyda turganliklarini tan olishadi.
Rassomning tasviriy faoliyatini yanada kuchaytirish borasida R.R. Chitsyakov shunday deydi -
―rasm
chizish demak, bu fikrlashdir". U bu xulosalari bilan masalani o‗ylash fikrlash faoliyatini
faollashtirish bilan bog‗laydi. Chitsyakovning aytgan so‘zlari shubxasiz (ko‗z bilan tekislikdagi
naturani xech qanday muloxazasiz chizish bu faqat qo‗lni mashq qildirishdan boshqa emas) bu fikr
rassomlarning ayrimlaridagi chizayotganida kamroq o‗ylash, kamroq fikrlash kerak, ko‗rayotgan,
sezayotgan narsanigina yasash kerak, qanday xis qilsang shunday chiz degan fikrga qarshi
yo‗naltirilgan fikrlardir.
Demak, har bir yaratilgan asarning yaratilish jarayoni o‗quvchi ko‗z o‗ngida yangi bir olamni
kashf etish bilan birga uni fikrlashga o‗rgatsagina u mustaqil asarlar yarata oladi va tasviriy san‘at
olamining yangi qirralarin kashf eta oladi. Bu vositalardan o‗qituvchi shunday foydalanishi kerakki,
bunda u biror asarning badiiy jihatdan yechimini to‗g‗ri hal qilishi uchun uning mezonlarini, ya‘ni
kompozitsiya xususiyatlarini
va vositalarini, asarning g‗oyaviy mazmunini yaxshi tushunib yetgan
bo‗lishi kerak. Shu o‗rinda ishlab chiqilgan o‗qitish metodikasi maktab o
ʻ
quvchilari uchun qiziqarli
manbaa bo‗lib qoladi deb ishonamiz.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO
