• Annotatsiya
  • Kalit so‘zlar
  • Foydalanish




    Download 0.67 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet1/2
    Sana25.01.2023
    Hajmi0.67 Mb.
    #39348
      1   2
    Bog'liq
    Ergashev Javohirbek Raxmonjon o‘g’li
    11-sinf-informatika-va-at, ..., Mavzu detrminant, Kampyuter Qurilmalari, ДЗ 1 кл на зимние каникулы (1), Скотный двор, SHVETSARIYA DAVLAT TA’LIM TIZIMI., STEAM, 33333333333, 2 5280799166744768132.docx111, Liniya va transformatorlarda quvvat isrofi, Murakab berk zanjirli elektr tarmoqlarini kontur toklari va tugun kuchlanishlari usulida hisoblash., Ikki tarafdan ta’minlanadigan liniyalarni hisoblash., 71-75 variant


    161 
    TA’LIM TIZIMIDA MULTIMEDIA TEXNOLOGIYALRI VA ULARDAN 
    FOYDALANISH 
    Ergashev Javohirbek Raxmonjon o‘g’li 
    Andijon davlat universiteti 
    Kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyalari mutaxasislig i2 -kurs 
    magistranti 
    Telefon raqam:+998-99-900-00-96 
    Annotatsiya: Yangi, hozirgi zamon standartlarini amalga tadbiq etish 
    o‘qituvchidan nafaqat yuqori malakani va doimiy kasbiy rivojlanishni, balki o‘z ishiga 
    ijodiy yondashishni talab qiladi. Multimedia texnologiyalari o'quv jarayonini boyitadi, 
    o'rganishni yanada samarali qiladi, idrok etish jarayoniga jalb qiladi ta'lim 
    ma'lumotlari o'quvchining hissiy komponentlarining aksariyatini rivojlantiradi. 
    Multimedia - zamonaviy texnik va dasturiy vositalardan foydalangan holda interaktiv 
    dasturiy ta'minot nazorati ostida vizual va audio effektlarning o'zaro ta'siri, ular 
    matn, ovoz, grafik, fotosuratlar, videolarni bitta raqamli tasvirda birlashtiradi. 
    Kalit so‘zlar:  Multimedia tushunchasi, pedagogik texnologiyalar, o‘qituvchi va 
    o‘quvchilar, CD ROM va DVD disklari, Internet texnologiyalari. 
     
    KIRISH 
    Internet texnologiyalari maktablarda kompyuter sinflarini tashkil qilish uchun 
    jozibador, ammo dolzarb ma'lumotlarni olish imkoniyati, deyarli butun dunyo bilan 
    muloqotni tashkil qilish imkoniyati bilan bog'liq afzalliklarga ega, ular jiddiy 
    kamchiliklarga ega: bu qiyinchiliklar yomon aloqa liniyalari bo'lgan katta hajmdagi 
    ma'lumotlar bilan ishlash (masalan, chekka hududlar va qishloq joylarda), aloqa 
    liniyalarisiz ishlashning mumkin emasligi. Ushbu kamchiliklar CD ROM va DVD 
    disklari deb ataladigan optik kompakt disklardan foydalanish bilan bartaraf etiladi. 
    TA'LIMDA MULTIMEDIA TEXNOLOGIYALARI 
    Multimedia texnologiyalari o'quv jarayonini boyitadi, o'rganishni yanada 
    samarali qiladi, idrok etish jarayoniga jalb qiladi ta'lim ma'lumotlari o'quvchining 
    hissiy komponentlarining aksariyatini rivojlantiradi 
    Bugungi 
    kunda 
    multimedia 
    texnologiyalari 
    o„quv 
    jarayonini 
    axborotlashtirishning istiqbolli yo„nalishlaridan biri hisoblanadi. Dasturiy ta'minotni 
    takomillashtirishda va uslubiy yordam, moddiy-texnik bazasi, shuningdek, majburiy 
    malaka oshirishda pedagogik xodimlar ta'limda zamonaviy axborot texnologiyalarini 
    muvaffaqiyatli qo'llash istiqbollari mavjud. 


    162 
    Multimedia va gipermedia texnologiyalari kuchli taqsimlangan ta'lim resurslarini 
    birlashtiradi, ular birinchi navbatda axborot va kommunikatsiyani o'z ichiga olgan 
    asosiy vakolatlarni shakllantirish va namoyon qilish uchun muhitni ta'minlashi 
    mumkin. Multimedia va telekommunikatsiya texnologiyalari tizimda prinsipial 
    jihatdan yangi uslubiy yondashuvlarni ochadi umumiy ta'lim. Multimedia asosidagi 
    interfaol texnologiyalar qishloq maktabining “viloyatchilik” muammosini ham internet 
    aloqasi asosida, ham interfaol CD-
    kurslar va maktablarda sun‟iy yo„ldosh 
    internetdan foydalanish orqali hal qiladi. 
    Multimedia - zamonaviy texnik va dasturiy vositalardan foydalangan holda 
    interaktiv dasturiy ta'minot nazorati ostida vizual va audio effektlarning o'zaro ta'siri, 
    ular matn, ovoz, grafik, fotosuratlar, videolarni bitta raqamli tasvirda birlashtiradi. 
    Gipermedia - bu multimedia ob'ektlari o'rtasida harakatlanish uchun 
    gipermatnli havolalar bilan bog'langan kompyuter fayllari. 
    Internet texnologiyalari maktablarda kompyuter sinflarini tashkil qilish uchun 
    jozibador, ammo dolzarb ma'lumotlarni olish imkoniyati, deyarli butun dunyo bilan 
    muloqotni tashkil qilish imkoniyati bilan bog'liq afzalliklarga ega bo'lib, ularning jiddiy 
    kamchiliklari bor: bu qiyinchiliklar yomon aloqa liniyalariga ega bo'lgan katta 
    hajmdagi ma'lumotlar bilan ishlash (va Rossiya Federatsiyasining chekka hududlari 
    va qishloq joylarida ko'pchilik), aloqa liniyalarisiz ishlashning mumkin emasligi. 
    Ushbu kamchiliklar CD ROM va DVD disklari deb ataladigan optik kompakt 
    disklardan foydalanish bilan bartaraf etiladi. 
    Mavjud dasturiy mahsulotlar, jumladan, tayyor elektron darslik va kitoblar 
    hamda o„z ishlanmalari o„qituvchiga o„qitish samaradorligini oshirish imkonini 
    beradi. Internet o'qituvchining ma'lumotni topish va olishda ajralmas yordamchisiga, 
    hamkasblar bilan muloqot qilish vositasiga aylanib bormoqda. 
    2. 
    MULTIMEDIA TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH 
    1) multimedia taqdimotlaridan foydalangan holda darslar kompyuter sinflarida 
    multimedia proyektorlari, rezident ma'lumotnomalar, avtomatlashtirilgan o'quv 
    tizimlari, turli xil dasturlarning video yozuvlari va boshqalardan foydalangan holda 
    o'tkaziladi; 
    2) amaliy mashg„ulotlarda har bir talabaga alohida kompyuter ajratilishi kerak, 
    bunda uning sinf kodi va talabaning familiyasi ko„rsatilgan shaxsiy papkasini 
    yaratish maqsadga muvofiqdir; 
    3) individual yondashuvni, shu jumladan individuallashtirilgan o'quv 
    dasturlarini, ko'p bosqichli vazifalar bankini (amaliy mashg'ulotlar va laboratoriya 
    ishlari uchun) keng qo'llash kerak; 


    163 
    4) mashg'ulotlarning muhim qismini ishbilarmon o'yinlar shaklida o'tkazish 
    maqsadga muvofiqdir; vazifalar sifatida, real hayotda ko'p qirrali va qo'yilmagan 
    vazifalar berilishi kerak, ayniqsa bitiruvchilar o'zlarining kasbiy faoliyatida 
    uchrashadiganlar; 
    5) loyihalar usuli keng qo'llanilishi kerak, uning doirasida izchillik va uzluksizlik 
    tamoyillariga rioya qilish kerak; demak, bitta global vazifa barcha amaliy 
    (laboratoriya) va hisoblash va grafik ishlarda izchil bajarilishi, to„ldirilishi va 
    kengaytirilishi, uyg„un yaxlit tizimda mujassamlanishi; 
    6) dasturning asosiy bo'limlarini parallel va konsentrik o'rganish imkoniyatini 
    ta'minlash kerak; bu talabalarga kursni o„zlashtirgani sari butun materialni taqdim 
    etishning yaxlitligini yo„qotmasdan, har bir bo„lim bo„yicha tobora chuqurroq bilim 
    olish imkonini beradi; 
    7) quyidagi o'zaro bog'liq tamoyillarga tayanish kerak: bilish motivatsiyasi; ko'p 
    qirrali idrok; "kirish" tizim-axborot tahlili; 
    10) muammoli o‟qitish usulini kengroq qo‟llash, o‟quvchilar tomonidan o‟quv 
    jarayonida foydalanish mumkin bo‟lgan real dasturlar (hujjatlar, jadvallar, 
    ma‟lumotlar bazalari) ishlab chiqilishini ta‟minlash zarur. 
    Ta'limda multimedia texnologiyalaridan foydalanish an'anaviy ta'limga nisbatan 
    quyidagi afzalliklarga ega: 
    Rangli grafika, animatsiya, tovush, gipermatnlardan foydalanishga imkon 
    beradi; 
    Doimiy yangilash imkonini beradi; 
    Nashr qilish va ko'paytirish uchun kam xarajatlarga ega; 
    Viktorinalar yoki kabi interaktiv veb-elementlarni joylashtirish imkonini beradi 
    ish kitobi; 
    Kotirovka qilish uchun qismlarni nusxalash va o'tkazish imkoniyatini beradi; 
    Giperhavolalarning ko'pligi tufayli materialning o'tishining chiziqli bo'lmasligiga 
    imkon beradi; 
    Elektron kutubxonalarda yoki o„quv saytlarida qo„shimcha adabiyotlarga 
    giperhavolalar o„rnatadi. 
    Multimedia sizga og'zaki va vizual-sensorli ma'lumotlarni birlashtirishga imkon 
    beradi, bu o'quvchilarning motivatsiyasiga, o'rganish uchun haqiqiy muhitni 
    yaratishga yordam beradi. 
    Multimedia texnologiyalaridan foydalangan holda sinfda darslarni tashkil etish 
    har qanday talaba uchun mavjud bo'lgan juda oddiy vositalarni qo'llash orqali vaqtni 
    tejash, shu bilan o'quv materialini taqdim etishni faollashtirish imkonini beradi. Dars 
    davomida maktab o'quvchilarining o'zlari "Informatika" fanini maktab o'quvchilari 


    164 
    tomonidan idrok etishda tom ma'noda inqilobiy ta'sir ko'rsatadigan chegaragacha 
    vizuallashtirilgan rang-barang o'quv va o'yin muhitini yaratishi mumkin. 
    Multimedia kompyuter texnologiyalari o'qituvchiga o'rganilayotgan materialni 
    chuqurroq va ongli ravishda o'zlashtirishga hissa qo'shadigan turli xil vositalarni 
    tezda birlashtirish, dars vaqtini tejash va uni ma'lumot bilan to'ldirish imkoniyatini 
    beradi. 
    Zamonaviy informatika kursini o„qitishda multimedia texnologiyalarining joriy 
    etilishi bir qator ijobiy tomonlarni va bir qancha qiyin paytlarni ochib berdi. Shunday 
    qilib, multimedia texnologiyalaridan foydalangan holda maxsus proyektor 
    yordamida 
    darslarni 
    tashkil 
    etish 
    o'rganilayotgan 
    dasturiy 
    ta'minotning 
    imkoniyatlarini vizual tarzda namoyish qilish va vaqtni tejash imkonini beradi, bu 
    orqali o'quv materialini taqdim etishni faollashtiradi. Shu bilan birga, multimedia 
    materiallarini tayyorlash va darsni tashkil etishda qo'shimcha talablar mavjud. 
    Axborot multimedia texnologiyalarining kiritilishi o„quv jarayonini texnologik va 
    samaraliroq qiladi. Ha, bu yo'lda qiyinchiliklar bor, xatolar bor va kelajakda ularni 
    oldini olish mumkin emas. Ammo asosiy muvaffaqiyat bor - bu talabalarning 
    qiziqishi, ularning ijodkorlikka tayyorligi, yangi bilimlarni olish zarurati va mustaqillik 
    hissi. Kompyuter bir-biriga o'xshamaydigan darslarni o'tkazish imkonini beradi. 
    Doimiy yangilik hissi o'rganishga bo'lgan qiziqishni kuchaytiradi. 
    Shunday qilib, multimediyadan darsda interaktivlik, ma'lumotni strukturalash va 
    vizualizatsiya qilish orqali foydalanishda o'quvchining motivatsiyasi kuchayadi, 
    uning kognitiv faoliyat ham ongli, ham ongsiz darajada 
    Barcha axborot kanallari ichida vizual eng kuchli hisoblanadi, shuning uchun 
    multimediali ta'limda undan foydalanish ancha rivojlangan. Biroq, bu boshqa 
    ommaviy axborot vositalarining ahamiyati va ahamiyatini inkor etmaydi. Masalan, 
    materialni o'zlashtirish samaradorligi musiqiy hamrohlikni optimal tanlash 
    yordamida har bir multimedia darsligi uchun o'zining ritmik dominantini yaratishni 
    sezilarli darajada oshiradi. Multimedia darsliklarida klaviatura va sichqonchaning 
    o„ylangan o„zaro ta‟siri boshqa axborot vositalari bilan birgalikda ushbu ta‟lim 
    texnologiyasiga yana bir afzallik beradi. Bu qo'lda mashqlar xotirani sezilarli 
    darajada rivojlantirishiga asoslanadi. Ilgari kontur xaritalari gimnaziyalarda qo'lni 
    "to'ldirish" va yaxshiroq eslab qolish uchun chizilgani bejiz emas. Agar kelajakda biz 
    foydalanishni normallashtirishni oshirishga intilsak (tasodifiy tugmachalarni bosishni 
    kamaytirish uchun), keyin sichqoncha va klaviatura bilan bog'liq bo'lgan daqiqalarni 
    rasmiylashtirish osonroq bo'ladi. Bu erda muhandislik psixologiyasi va ergonomika 
    sohasidagi tadqiqotlarga tayanish kerak. 


    165 
    Muallifning individual ongining alohida asarlari (matn, tasvirlar, ovoz ketma-
    ketligi, video) birlashtiriladi. yangi tizim. Stsenariyni ishlab chiqish bosqichida 
    (mahsulotdan kutilgan barcha funktsiyalarni uning maqsadiga muvofiq hisoblash) 
    bir-biri bilan o'zaro aloqada bo'lib, ular mustaqilligini yo'qotadilar. Bunday o'zaro 
    ta'sir natijasida multimedia ishi alohida asarlarda mavjud bo'lmagan sifatlarga ega 
    bo'ladi. Gap shundaki, fan (tilshunoslik, san‟at tarixi va h.k.) axborotning bu alohida 
    shakllari haqida bilimlarni to„plagan va multimedia muhitining xususiyatlari endigina 
    o„rganila boshlaydi. Oxir oqibat, ta'limda multimedia samarali bo'ladi, chunki ulardan 
    foydalanishda ma'lum bir o'quv vazifasi hal qilinadi - biror narsani o'rgatish, biror 
    narsa bilan ishlash ko'nikmalarini rivojlantirish. 
    Shubhasiz, multimedia texnologiyalari o„quv jarayonini boyitadi, o„quv 
    j
    arayonini samaraliroq qiladi, ta‟lim axborotini idrok etish jarayonida o„quvchining 
    ko„pchilik hissiy komponentlarini jalb qiladi. Demak, G.Kirmayerning fikricha, o„quv 
    jarayonida interaktiv multimedia texnologiyalaridan foydalanganda o„rganilgan 
    materialn
    ing ulushi 75% gacha bo„lishi mumkin. Bu, ehtimol, aniq optimistik 
    baholash bo'lishi mumkin, ammo idrok jarayonida vizual va eshitish komponentlari 
    ishtirok etganda o'quv materialini o'zlashtirish samaradorligi ma'lum bo'lganligi 
    kompyuterlar paydo bo'lishidan ancha oldin ma'lum edi. Multimedia texnologiyalari 
    ta'lim vizualizatsiyasini statikdan dinamikaga aylantirdi, ya'ni vaqt o'tishi bilan 
    o'rganilayotgan jarayonlarni kuzatish mumkin bo'ldi. Ilgari faqat ta'lim televideniesi 
    bunday imkoniyatga ega edi, ammo bu ko'rinish sohasi interaktivlik bilan bog'liq 
    jihatga ega emas. Vaqt o'tishi bilan rivojlanadigan jarayonlarni modellashtirish, bu 
    jarayonlarning parametrlarini interaktiv ravishda o'zgartirish multimediali o'quv 
    tizimlarining juda muhim didaktik afzalligi hisoblanadi. Bundan tashqari, juda ko'p 
    ta'lim maqsadlari o'rganilayotgan hodisalarni ko'rsatishni sinfda amalga oshirish 
    mumkin emasligi bilan bog'liq bo'lsa, bu holda multimedia vositalari bugungi kunda 
    yagona mumkin. 
    Multimedia texnologiyalaridan foydalanish tajribasi shuni ko'rsatadiki: 
    Talabalarning mehnatga qiziqishi, faolligi keskin ortadi; 
    Algoritmik fikrlash uslubi rivojlanmoqda, optimal qarorlar qabul qilish, 
    o'zgaruvchan harakat qilish qobiliyati shakllanadi; 
    O'qituvchi muntazam ishlarning massasidan ozod qilinadi, olingan natijalar 
    asosida ijodiy faoliyat uchun imkoniyat ta'minlanadi. 



    Download 0.67 Mb.
      1   2




    Download 0.67 Mb.
    Pdf ko'rish