|
I. Monopoliyaning vujudga kelish va iqtisodiy asoslari 1 Monopoliyaning vujudga kelish va iqtisodiy asoslari 2
|
| bet | 1/6 | | Sana | 26.03.2024 | | Hajmi | 119 Kb. | | #177935 |
Bog'liq Monopoliya kurs ishi Подготовка к творческому вечеру «А. С. Пушкин в Узбекистане», @uqituvchiga hujjat baxolar vedmosti, G\'ofurjon, 1-Mavzu.-Kiberxavfsizlikga-oid-milliy-va-xorijiy-me’yoriy-huquqi, Zamonaviy antivirus dasturiy vositalari va ularning imkoniyatlari(masalan, Malwarebytes misolida), Mavzu №8, Mavzu №7, Mavzu №5, Mavzu Zardushtiylikda tabiatning ulug\'lanishi-fayllar.org, Iqtisodiyot” (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) fakulteti 1 – bosqi, Тулов квитанцияси, I. Qatorlar haqida tushunchalar 1 Sonli qatorlar (2), 2-mavzu. Uch o‘lchovli integral va uning asosiy xossalari. Uch k, Маиший чиқиндиларни тозалаш ташиш ва, O’zbekistonda aholini ijtimoiy himoya qilish tizimi va davlatning ijtimoiy siyosati
Mavzu: Monopoliyaning mohiyati va ahamiyati
Reja:
Kirish
I. Monopoliyaning vujudga kelish va iqtisodiy asoslari
1.1 Monopoliyaning vujudga kelish va iqtisodiy asoslari
1.2 Monopoliyaning moxiyati va turlari
II. Monopoliyaning xususiyatlari
2.1 Monopoliyaning xususiyatlari
2.2 O'zbekistonda monopoliyaga qarshi qonunchilik
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar va internet manbalari
Kirish
Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat hal qiladigan asosiy vazifalardan biri bu raqobatni qo'llab-quvvatlashdir. Raqobat muhiti bozor munosabatlari rivojlanishining muhim shartidir. Lekin ko'pincha ishlab chiqaruvchilar o'rtasida halol raqobatning shakllanishiga monopoliyalar to'sqinlik qiladi. Hatto raqobat rivojlangan mamlakatlarda ham monopollashtirilgan bozor yalpi milliy mahsulotning uch va undan ortiq foizini tashkil qiladi.
Monopoliya muammosi hozirgi davrda iqtisodiyot uchun eng dolzarb muammolardan biridir. Ular mamlakatimizda bozor munosabatlarining rivojlanishiga to‘sqinlik qilmoqda.
Bundan tashqari, O’zbekiston iqtisodiyot fani uchun ushbu sohadagi tadqiqotlarning amaliy ahamiyati rivojlanayotgan iqtisodiy munosabatlarga mos keladigan monopoliyalarni tartibga solishning kompleks modelini shakllantirishga yagona yondashuvlarning yo'qligi bilan belgilanadi.
Ushbu ishning maqsadi monopoliyaning eng muhim xususiyatlari, shakllari va turlarini, shuningdek, ularga qarshi kurashishning asosiy usullarini va zamonaviy bozor munosabatlarida O’zbekistonda monopoliyaga qarshi siyosatning xususiyatlarini to'liq yoritish va tahlil qilishdir.
Monopoliyaning mohiyati va turlari bilan tanishtirish jarayoni
Monopoliyaning mohiyati va turlari bilan tanishtirish ko’nikmalari
Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.
Prezidentimiz o‘z ma’ruzalarida “Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni cheklash va raqobat to‘g‘risidagi qonun bugungi kunda eskirdi va zamon talablariga javob bermay qoldi. Shuni e’tiborga olgan xolda “Raqobat to‘g‘risidagi” yangi qonunni ishlab chiqarishimiz va qabul
qilishimiz zarur.” - deb ta’kidlagan edilar.
Shulardan kelib chiqqan xolda, raqobat bozor iqtisodiyotini harakatlantiruvchi mexanizmi hisoblanadi. Aynan sog’lom raqobatgina bizni monopoliyadan saqlab qoluvchi omildir. Zero, raqobat tashqi kuch sifatida maydonga chiqib, korxonalarda mehnat unumdorligini oshirish, harajatlarni kamaytirish, ishlab chiqarish va mehnatni oqilona tashkil etishga, binobarin ishlab chiqarishni kengaytirish va samaradorligini oshirishga doimo undab turadi.
Iqtisodiyotda bozor mexanizmining samarali amal qilishi va raqobat muhitining ta'minlanishi monopoliyalar, ularning kelib chiqish sabablari va amaliyotidagi xususiyatlarini ko'rib chiqishni taqozo etadi.
Monopoliya tushunchasiga turli o'quv adabiyotlarida turlicha ta'rif beriladi. Jumladan, ba'zi o'rinlarda unga «davlat, korxonalar, tashkilotlar, sotuvchilarning qandaydir xo'jalik faoliyatini amalga oshirishdagi mutlaq huquqi sifatida qaralsa, boshqa holatlarda, «faoliyatning u yoki bu sohasida shaxs yoki kishilar guruhining har qanday (ba'zi adabiyotlarda yakka) hukmronlik holati», deb ta'riflanadi. Bu ta'riflardagi monopoliyaning «mutlaq huquq» yoki har qanday yoki yakka hukmronlik holati» kabi tavsiflari uning mohiyatini aniq yoritib berolmasligi sababli, uni quyidagicha ta'riflash o'rinli deb hisoblaymiz: monopoliya — monopol yuqori narxlarni o'rnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hukmronlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalar (firma, korporatsiyalar)ning birlashmalari.
«Monopoliya» atamasining kelib ehiqishi bozorga oid tushunchalardan (ya'ni. grekcha «monoc» - yagona, bitta va «poleo» - sotaman) tarkib topsada, biroq uning iqtisodiy asoslari aslida ishlab chiqarishga borib taqaladi.
Monopoliyalar vujudga kelishining moddiy asosi ishlab chiqarishning to'planishi hisoblanadi.Ishlab chiqarishning to'planishi ishlab chiqarish vositalari, ishchi kuchi hamda mahsulot ishlab chiqarish hajmining yirik korxonalarda to'planishini namoyon etadi.
Ishlab chiqarish to'planishining asosiy sababi bo'lib olinayotgan foyda hajmining ko'payishi hisoblanadi. Foydani muntazam ravishda ko'paytirib borish maqsadida tadbirkor olingan qo'shimcha mahsulot (foyda)ning bir qismini kapitallashtiradi, ya'ni unga qo'shimcha ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchi sotib oladi. Bu esa, ba'zi bir korxonalarning o'sishi hamda ishlab chiqarish miqyoslarining kengayishiga olib keladi.Shu bilan birga raqobat amaldagi kapitallarning ixtiyoriy yoki majburiy birlashtirish, markazlashtirish tendensiyasini keltirib chiqaradi. Shunday qilib, ishlab chiqarish to'planishining moddiy asosi bo'lib kapitalning to'planishi va markazlashuvi hisoblanadi.
|
| |
