Implikatsiya dan implikator

1 1 0 1
.V, +
* - ,
dan 
2
ga 
implikatsiya
dan implikator
1 1 1 0
•V/ 
/ 
ShefTer
shtrixi, ’’HAM- 
EMAS” amali
Sheffer elementi,
’’HAM-EMAS”
sxemasi
1 1 1 1
1
Bir konstantasi
“bir” generatori
M asalan, “ Istisnoli Y O K I” am alini bajarishda x ^ x ^ b o 'lg a n d a g i 
y6
= 1; 
x = x2
boMgandagi 
y 6 —
0 ikkita o ‘zgaruvchi uch u n tengsizlik 
signali pay d o b o ‘ladi. “T en g m a ’n o lik ” (ek v iv a len tlik ) am a lin i 
bajarishda 
x =
x2b o ‘lgandagi 
y 9
= 1; 
x ^ x 2
boMgandagi 
y 9 =
0 ikkita 
o ‘zgaruvchi u c h u n teng lik signali paydo b o 'lad i. 11.6-jad valn in g 
so'nggi ustunida taq iq, implikatsiya (inglizcha, chiqarib olish) kabi 
murakkab funksiyalarni bajarish uchun u yoki bu am alni bajaruvchi 
m antiqiy elem en tlar nom lari keltirilgan.
“T engm a’n o lik ” , “ Istisnoli Y O K I” , Pirs va ShefTer elem entlari 
kabi yangi funksiyalar konyunksiya, dizyunksiya va inversiya am allari 
orqali ifodalangani e ’tiborga loyiq. Bir funksiya argum en tlarini boshqa 
funksiya argum entlari bilan almashtirish amali 
superpozitsiya
deb ataladi. 
Superpozitsiyani bir n echa m arta qo'llash ikkita o ‘zgaruvchi funksiyasi 
a so sid a g i ix tiy o riy s o n d a g i a r g u m e n tl a r u c h u n ( y a ’n i, tu rli 
murakkablikdagi) funksiyalar olish imkonini beradi. M azkur funksiyalar 
superpozitsiyasi yordam ida ifodalash m um kin bo'lgan ixtiyoriy ikkilik 
funksiya m ajm ui, 
funksional to4iq majmua
(FT M ) deb ataladi. FTM
k o n ’yunksiya va inversiya, dizyunksiya va inversiya, taq iq va bir 
konstantasi, taqiq va inversiya, teng m a’nolik em as va im plikatsiya, 
ham da ikkita yakka funksiyalar — Pirs va Sheffer elem en tini hosil 
qiladi. Konyunksiya, dizyunsiya va inversiya funksiyalari m ajm ui 
asosiy
funksional to4iq majmua
(A FTM ) nom ini olgan.
11.4. Mantiqiy elementlar va ularning parametrlari
Mantiqiy element
(M E ) deb kirish signallari ustida aniq bir m antiqiy 
amal bajaradigan elektron qurilm aga aytiladi.
RIS yaratishda faqat FTM funksiyalarini am alga oshiruvchi M Elar 
q o ‘llaniladi. U la r 
negiz
M E lar deb ataladi. K o ‘p h o llard a R ISlar 
H AM -EM A S (Sheffer M E) yoki YOKI-EM AS (Pirs M E) funksiyalarini 
amalga oshiruvchi negiz M E lar asosida tuziladi.
Raqamli (mantiqiy) elektron qurilmalar
turli belgilariga k o ‘ra
www.ziyouz.com kutubxonasi

sinflanishlari mumkin. Ishlash prinsipiga ko‘ra barcha M E lar ikki sinfga 
boMinadilar: kom binatsion va ketm a-ketli.
Kombinatsion
qurilm alar yoki avtom atlar deb, chiqish signallari 
kirish o ‘zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, ikkita vaqt 
m om entiga ega b o ‘lgan, 
xotirasiz
m antiqiy qurilm alarga aytiladi. 
K om binatsion qurilm alar yoki HA M -EM A S, Y O K I-EM A S va boshqa 
alohida elem entlar yordam ida, yoki o ‘rta ISlar, yoki katta va o ‘ta 
katta IS tarkibiga kiruvchi ISlar ko‘rinishda tayyorlanadi. M azkur va 
keyingi boblarda faqat kom binatsion M EIam i k o'rib chiqam iz.
Ketma-ketli
qurilm alar yoki avtomatlar deb, chiqish signallari kirish 
o ‘zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, hozirgi va oldingi 
vaqt m om entlari uchun, ya’ni kirish o'zgaruvchilarining kelish tartibi 
bilan belgilanadigan,