Javob: Umuman olganda, tranzistorning statik xususiyatlari uning statik xatti-harakati bilan bog'liq, dinamik xususiyatlar uning turli XIL sharoitlarda va chastotalarda qanday ishlashini aniqlaydi




Download 57.47 Kb.
bet1/2
Sana30.04.2023
Hajmi57.47 Kb.
#55022
  1   2
Bog'liq
EvaS LAb Savollari
Yong, Сканировать20005, Сканировать20003, Сканировать20002, IBRATLI OILA, 3-kurs Fiziak Nanofizikava nanotexnologiya asoslari Fan dasturi, akrom domilla 33, Buyruq 2021yil 12 mart, jismon 23-33, uzbekistan-is-my-motherland, Dekartning bilish haqitagi, Бриф ДЦ, 100 ESD - FINSH, 7amaliy

1. Unipolyar tranzistorning statik va dinamik stok-zatvor xarakteristikalari o'zaro nima bilan farq qiladi
Javob:
Umuman olganda, tranzistorning statik xususiyatlari uning statik xatti-harakati bilan bog'liq, dinamik xususiyatlar uning turli xil sharoitlarda va chastotalarda qanday ishlashini aniqlaydi.

2. Tranzistorning yuklamali xarakteristikasi nima va u qanday quriladi


Javob:
Transistorning yuklanish xarakteristikasi-bu kollektor oqimining (yoki tranzistor turiga qarab) kollektor kuchlanishiga (yoki driftga) tayanch oqimining turli qiymatlarida (yoki eshik kuchlanishida) bog'liqligini ko'rsatadigan grafik.

Transistorning yuklanish xususiyatini yaratish uchun oqim manbai deb nomlangan maxsus qurilmadan foydalanish kerak.


Transistorning yuk xarakteristikasini qanday qurish mumkin:


Asosiy oqim va yukni aniqlaydigan quvvat manbai va rezistorlarga ulab, kuchaytirgich sifatida tranzistorli sxemani yig'ing.


Baza oqimini barqaror ushlab turish uchun oqim manbasini tranzistor bazasiga ulang.


Transistor kollektoriga o'zgaruvchan kuchlanishni qo'llang va kollektor oqimini turli kuchlanish qiymatlarida o'lchang.


Kollektor oqimining bazaning to'g'ridan-to'g'ri oqimidagi kollektor kuchlanishiga bog'liqligini grafigini tuzing (masalan, bazaning oqimi 1 ma). Ushbu protsedurani turli xil asosiy oqim qiymatlari uchun takrorlang.


Olingan grafikalar tranzistorning yuk xarakteristikasini yaratishga imkon beradi, bu kollektor oqimining turli xil tayanch oqim qiymatlarida kollektor kuchlanishiga bog'liqligini ko'rsatadi.


Shuni hisobga olish kerakki, yuk xarakteristikasini tuzishda tranzistorning chiziqli ish sohasida bo'lishini ta'minlash kerak. Buning uchun tranzistor to'yinganlik yoki kesishga o'tmasligi uchun tayanch oqimining qiymatlarini tanlash kerak.


3. Kuchaytirichda past va yuqori chastotali buzilishlarning sabablari nimalarga bog’liq


Javob:
Kuchaytirgichda past chastotali buzilishlar quyidagi sabablarga ko'ra yuzaga kelishi mumkin:

Tarmoqli kengligi etarli emas: agar kuchaytirgich cheklangan tarmoqli kengligiga ega bo'lsa, u holda u past chastotali buzilishlarga olib keladigan chiqish kirish signalining shaklini o'zgartirishi mumkin.


Kuchaytirgichning chiziqli bo'lmagan uzatilishi: agar kuchaytirgichning uzatilishi chiziqli bo'lmasa, bu signalning amplitudasi va fazasining o'zgarishiga olib kelishi mumkin, bu esa buzilishlarga olib keladi.


Noto'g'ri sozlash: agar kuchaytirgich to'g'ri sozlanmagan bo'lsa, bu past chastotali buzilishlarga olib kelishi mumkin.


Kuchaytirgichda yuqori chastotali buzilishlar quyidagi sabablarga ko'ra yuzaga kelishi mumkin:


Tarmoqli kengligi etarli emas: agar kuchaytirgich cheklangan tarmoqli kengligiga ega bo'lsa, u chiqishda kirish signalining shaklini o'zgartirishi mumkin, bu esa yuqori chastotali buzilishlarga olib keladi.


Noto'g'ri sozlash: agar kuchaytirgich to'g'ri sozlanmagan bo'lsa, bu yuqori chastotali buzilishlarga olib kelishi mumkin.


Kuchaytirgichning chiziqli bo'lmagan uzatilishi: agar kuchaytirgichning uzatilishi chiziqli bo'lmasa, bu signalning amplitudasi va fazasining o'zgarishiga olib kelishi mumkin, bu esa yuqori chastotali buzilishlarga olib keladi.


Shovqinlar: kuchaytirgichda shovqinlarning mavjudligi yuqori chastotali buzilishlarga olib kelishi mumkin, ayniqsa kuchaytirgich past signal darajalarida ishlayotgan bo'lsa.


4. kuchaytirgichning o’tkazish oralig’ini qanday kengaytirish mumkin


Javob:
Kuchaytirgichning uzatish diapazonini kengaytirishning bir necha yo'li mavjud:

Keng polosali komponentlardan foydalanish: keng polosali kondansatörler, rezistorlar, indüktanlar, tranzistorlar va boshqa faol elementlarni qo'llash kuchaytirgichning o'tkazuvchanligini oshirishi mumkin.


Kaskadlar sonini ko'paytirish: qo'shimcha daromad bosqichlarini qo'shish kuchaytirgich tomonidan uzatiladigan chastota diapazonini oshirishi mumkin.


Fikr-mulohazalardan foydalanish: fikr-mulohazalar kuchaytirgichning o'tkazuvchanligi va chiziqliligini yaxshilashga imkon beradi.


Faol filtrlardan foydalanish: faol filtrlarni qo'llash o'tkazuvchanlik diapazonini oshirishi va tarmoqli kengligidan tashqarida chastotalarni bostirishi mumkin.


Harorat kompensatsiyasidan foydalanish: harorat kompensatsiyasini qo'shish kuchaytirgichning barqarorligini yaxshilashi va uning o'tkazuvchanlik diapazonini oshirishi mumkin.


Kombinatsiyalangan kuchaytirgichlardan foydalanish: kombinatsiyalangan kuchaytirgichlar tarmoqli kengligini kengaytirish uchun turli usullardan foydalanishi mumkin, masalan, keng polosali komponentlardan foydalanish, kuchaytirish bosqichlarini qo'shish, fikr-mulohazalarni qo'llash va boshqalar.


Muayyan vazifa va kuchaytirgich talablariga qarab, tarmoqli kengligini kengaytirish uchun ushbu usullardan birini yoki bir nechtasini tanlash mumkin.


5. Kuchaytirgichnig o’tkazish oralig’i chegaraviy chastotalari va to’g’ri burchakli impulslar shakllarining buzilishi orasida qanday bog’lanishlar bor


Javob:
Kuchaytirgichning o'tkazish oralig'i chegaraviy chastotalari va to'g'ri burchakli impulslar shakllarining buzilishi orasida, bir nechta bog'lanishlar mavjud bo'lishi mumkin.


Birinchi bog'lanish ko'p qatlamli bo'lishi mumkin, bu yerda qandaydir qo'llanuvchi tizim yoki ichki rezonator kuchaytirgichga yordam beradi va bu kuchaytirgichning buzilishiga qarshi turadi. Bu ko'p qatlamli bog'lanish, kuchaytirgichning o'tkazish frekvensini va impuls shakllarini buzishga olib keladi.
Ikkinchi bog'lanish shakl o'zgarishi bilan bog'liq. Impuls shakli buzilganda, uni qayta tiklash uchun boshqa shakl qo'llanishini kerak bo'lishi mumkin. Misol uchun, agar to'g'ri burchakli impulslar buzilgan bo'lsa, sinusoida yoki boshqa to'g'ri burchakli shakl ishlatilishi mumkin.
Uchunchi bog'lanish, kuchaytirgichning tarkibiga bog'liq. Bunday holatda, kuchaytirgichda turli elementlar, masalan, kondensatorlar yoki indyuktorlar, kuchaytirgichning tarkibida bo'lishi mumkin. Bular o'zaro bog'liq bo'lgan va kuchaytirgichning o'tkazish frekvensi va impuls shakllari buzilishini o'zgartirishlari mumkin.
Shundan tashqari, bu bog'lanishlarga qo'shimcha bog'lanishlar, masalan, kuchaytirgichning qurilishiga va mahsulotiga bog'liq holatlarda, mavjud bo'lishi mumkin.
2-rasm
1. BTli sodda kuchaytirgich bosqichi ishlash prinsipini tushuntiring
Javob:
Bipolyar tranzistordagi oddiy kuchaytirgich bosqichi kichik signallarni kuchaytirish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan kuchaytirgich davri. O'chirish ikkita tranzistor, rezistor va quvvat manbaidan iborat.

Bipolyar tranzistorda kuchaytirgichning oddiy bosqichining ishlash printsipi quyidagicha tavsiflanishi mumkin:

Kirish signali aloqa kondansatörü orqali birinchi tranzistor bazasiga beriladi. Kirish signali odatda kichik o'zgaruvchan kuchlanish signalidir.

Birinchi tranzistor bazasiga ulangan rezistor tranzistor uchun ofsetni o'rnatadi. Ofset kuchlanishi tranzistorning ish nuqtasini aniqlaydi, bu esa o'z navbatida daromad darajasini aniqlaydi.

Birinchi tranzistorning bazasiga kirish signali qo'llanilganda, u tranzistorning tayanch-emitter birikmasi orqali kichik oqim oqimini keltirib chiqaradi.

Ushbu kichik oqim birinchi tranzistor bazasiga ulangan ikkinchi tranzistorda kattaroq oqimni keltirib chiqaradi. Ikkinchi tranzistordagi oqim birinchi tranzistorning ish nuqtasi tomonidan belgilangan darajada kuchaytirilishi mumkin.

Ikkinchi tranzistordagi kattaroq oqim ikkinchi tranzistor kollektoriga ulangan rezistor orqali uzatiladi.

Ushbu rezistordagi kuchlanish kuchaytirgichning chiqish kuchlanishidir. Chiqish kuchlanishi kirish kuchlanishiga nisbatan katta va daromad darajasi yuk qarshiligi va kirish qarshiligi o'rtasidagi nisbat bilan belgilanadi.



Umuman olganda, bipolyar tranzistordagi oddiy kuchaytirgich bosqichi yuk qarshiligi orqali oqib o'tadigan kattaroq oqimni boshqarish uchun ikkita tranzistor yordamida kirish signalini kuchaytiradi. Sxema oddiy, ammo samarali bo'lib, yanada murakkab kuchaytirgich sxemalari uchun qurilish bloki sifatida ishlatilishi mumkin.
2. BTli sodda kuchaytirgich bosqichi ishchi nuqtasini qaysi parametrlar belgilaydi?
Javob:
Bipolyar tranzistorli sodda kuchaytirgich bosqichi ishchi nuqtasini belgilash uchun, tranzistorning bazasi (base), emittori (emitter) va kolektori (collector) orasidagi bo'g'lanishlar va ularning qiymatlari belgilanadi.
Bu belgilanadigan parametrlar quyidagilardir:

  • Bazaning kirish ta'siri (base current)

  • Kolektor uchun ta'sir sirti (collector-emitter voltage)

  • Bazaning ta'sir sirti (base-emitter voltage)

  • Kolektor uchun ta'sir oqimi (collector current)

Biror kuchaytirgichning ishchi nuqtasini aniqlash uchun, bu parametrlarning kerakli qiymatlari hisoblanadi va kuchaytirgichni tartibga solish uchun foydalaniladi.
3. Kuchaytirgich differinsial parametrlarini keltiring. Bu parametrlar tajribada qanday o’lchanadi
Javob:
Kuchaytirgichning bir necha differensial parametrlari mavjud. Ular orasida, differensial kattalik (differential gain) kabi parametrlar mavjud. Differensial kattalik, kirish signalidagi o'zgarishning kuchaytirgichning har bir chiquqida chiquq signalining farqini qanday o'zgartirishini aks ettiradi.
Differensial kattalikni o'lchash uchun, kuchaytirgich kirishiga fazalikda bir-biriga teng ko'rsatkichli ikkita signal tashlash va chiquq signalining farqini chiquq signalining ulanishidan olingan farqni o'lchash zarur. Ushbu jarayon osiloskop yoki boshqa o'lchov qurilmalari yordamida amalga oshirilishi mumkin.
Boshqa bir differensial parameter - differensial resistansiya (differential resistance), kirishda o'zgaruvchan kuchning chiquqda o'zgaruvchanligini aks ettiradi.
Differensial resistansiya ni o'lchash uchun, kichik kirish signalini kuchaytirgichga tashlash va chiquqda ajratiladigan to'qnashuvni o'lchash zarur. Keyin kirish signalini o'zgartirib, chiquqda ajratiladigan to'qnashuvni qayta o'lchash, shuningdek, kuchaytirgichning differensial resistansini aniqlash uchun chiquqda ajratiladigan to'qnashuvning o'zgarishini o'lchash kerak.
Javob2:
Kuchaytirgich - signalning amplitudasini yoki kuchini oshiradigan qurilma. Elektronikada differensial kuchaytirgichlar odatda ikkita kirish signali orasidagi farqni kuchaytirish uchun ishlatiladi. Kuchaytirgichning differentsial parametrlari:

  1. Umumiy rejimdagi daromad (ACM): Bu ikkala kirish bir xil yo'nalishda o'zgarganda kuchaytirgichning daromadidir. U umumiy rejimli signalni qo'llash (ikkala kirishda bir xil kuchlanish) va chiqish kuchlanishini o'lchash yo'li bilan o'lchanadi.

  2. Differentsial daromad (AD): Bu kirishlar qarama-qarshi yo'nalishda o'zgarganda kuchaytirgichning daromadidir. U differentsial signalni qo'llash (har bir kirishda turli xil kuchlanishlar) va chiqish kuchlanishini o'lchash yo'li bilan o'lchanadi.

  3. Umumiy rejimni rad etish nisbati (CMRR): Bu kuchaytirgich umumiy rejim signallarini qanchalik yaxshi rad etishining o'lchovidir. U differentsial daromadning umumiy rejimdagi daromadga nisbati sifatida aniqlanadi. U umumiy rejimli signal va differentsial signalni bir vaqtning o'zida qo'llash va chiqish kuchlanishini o'lchash orqali o'lchanadi.

  4. Kirish empedansi: Bu kuchaytirgichning kirishidagi signal manbai tomonidan ko'rilgan impedans. U kirishga ma'lum kuchlanishni qo'llash va oqimni o'lchash yo'li bilan o'lchanadi.

  5. Chiqish empedansi: Bu kuchaytirgichning chiqishidagi yuk tomonidan ko'rilgan impedans. Chiqishga ma'lum yuk qarshiligini qo'llash va undagi kuchlanishni o'lchash orqali o'lchanadi.

  6. Tarmoqli kengligi: Bu kuchaytirgich signalni kuchaytirishi mumkin bo'lgan chastotalar diapazoni. U o'zgaruvchan chastotali signalni qo'llash va har bir chastotada daromadni o'lchash orqali o'lchanadi.

Tajribada ushbu parametrlarni o'lchash uchun turli xil sinov uskunalari, masalan, funktsional generatorlar, osiloskoplar, signal analizatorlari va impedans analizatorlaridan foydalanish mumkin. Bundan tashqari, maxsus test sozlamalari umumiy rejimni rad etish nisbati yoki kirish/chiqish empedansini maxsus sinovdan o'tkazish uchun ishlatilishi mumkin. Har bir parametrni o'lchashning o'ziga xos usullari sinovdan o'tkazilayotgan maxsus kuchaytirgichga va mavjud sinov uskunasiga qarab farq qilishi mumkin.

4. Past chastotalarda sodda kuchaytirgich bosqichi kirish va chiqish qarshiliklari sxemasining qaysi parametrlariga bog’liq?


Javob:
Past chastotalarda kuchaytirgichning oddiy bosqichi kirish va chiqish rezistorlarining parametrlariga bog'liq.

Kirish qarshiligi kuchaytirgich bosqichiga kiradigan kirish signalining darajasiga ta'sir qiladi. Agar kirish qarshiligi kichik bo'lsa, u signal manbasiga katta yuk olib kelishi mumkin, bu esa signal sifatining yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Agar kirish qarshiligi juda katta bo'lsa, bu kirish signalining pasayishiga olib kelishi mumkin, bu ham signalning daromad sifatiga salbiy ta'sir qiladi.

Chiqish rezistori kuchaytirgich bosqichi uning chiqishida ko'radigan yukga ta'sir qiladi. Agar chiqish qarshiligi kichik bo'lsa, u kuchaytirgich bosqichiga kuchli yuklanishiga va chiqish signalining pasayishiga olib kelishi mumkin. Agar chiqish qarshiligi juda katta bo'lsa, bu chiqish signalining past darajasiga va yomon signal-shovqin nisbatiga olib kelishi mumkin.

Shuning uchun, past chastotalarda kuchaytirgichlarning oddiy bosqichlarini loyihalashda kirish va chiqish rezistorlarini hisobga olish va ularni kirish va chiqish darajasi va kuchaytirgich shovqini o'rtasidagi optimal nisbatni ta'minlaydigan tarzda tanlash kerak.

5. BT li sodda kuchaytirgich bosqichning tok, kuchlanish va quvvat bo’yicha kuchaytirish koeffisiyentlari nimalarga bog’liq?
Javob:
BT (Bipolar Transistor) li sodda kuchaytirgich bosqichning tok, kuchlanish va quvvat bo’yicha kuchaytirish koeffitsientlari, kuchaytirgichda ishlatilayotgan bipolyarni tranzistorning elektrik xususiyatlariga bog'liq.
Tok kuchaytirish koeffitsienti β (beta) o‘zaro inversiya qilinadigan emitter va kolektor arasidagi potentsial farqiga bog'liqdir. β ko‘pgina kuchaytirgichlarda 100 dan ko‘proq bo‘lishi mumkin va uni xisoblash uchun kuchaytirgichdagi emitter uchun mos keluvchi resistorni ko‘rsatish yaxshi bo‘ladi.
Kuchlanish koeffitsienti α (alpha) emitter elektrodining ishlatilishidan qat’iy nazar, transistorni ichki kuchlanishidan ko‘rinadi. α koeffitsienti, transistorni odatda kichik signalda ishlatiladigan kuchaytirgich yorliqlarini ko‘rsatish uchun ishlatiladi.
Quvvat kuchaytirish koeffitsienti δ (delta) transistorni ikki holatda ishlatilganda paydo bo‘ladi. δ koeffitsienti, kuchaytirgichda yuqori kuchlarda ishlatiladi va kuchaytirgichni o‘z xisobida kuchaytiruvchi va elektron quvvatlari miqdorini ko‘rsatadi.
Bundan tashqari, kuchaytirgichda ishlatilayotgan dastlabki kuchlanuvchi koeffitsienti hFE (hfe) dastlabki kuchlanishida transistorni ishlatilayotgan to‘plam yorliqlar va kichik signalda kuchaytiruvchi qattiq ko‘rsatkichdir.
Sodda kuchaytirgich bosqichda ishlatiladigan tok, kuchlanish va quvvat bo'yicha kuchaytirish koeffitsientlari, kuchaytirgichning ishlatilayotgan xususiyatlariga bog'liqdir va kuchaytirgichning ishlatilishiga va asosiy xususiyatlarga bog'liqdir.

3-rasm
1. Zatvori p-n o’tish bilan boshqriladigan maydoniy tranzistorni tasvirlang va ishlash mexanizmini tushuntiring


n0–turdagi soha 0


Download 57.47 Kb.
  1   2




Download 57.47 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Javob: Umuman olganda, tranzistorning statik xususiyatlari uning statik xatti-harakati bilan bog'liq, dinamik xususiyatlar uning turli XIL sharoitlarda va chastotalarda qanday ishlashini aniqlaydi

Download 57.47 Kb.