Kompilator va Interpretatorlar. Kompilatorning tuzilishi




Download 39.16 Kb.
bet1/3
Sana14.02.2023
Hajmi39.16 Kb.
#42191
  1   2   3
Bog'liq
Kompilator va Interpretatorlar. Kompilatorning tuzilishi
BIOKIMYO, Himoyaga tavsiya etilsin” Kasbiy ta’lim fakulteti dekani dots. Y, N=01-891, 1676137070, android clock 2-amaliy, Документ Microsoft Word (2), hisoblash metodikasi (М..Ироилов), TRKI-4, Tcpip protokoli tarixi, Lms34LED-CG TO18 rev200820, Lms36PD-05-CG Series rev240317, 1-laboratoriya ishi, shmb, Rajabov Yunusbek Mustaqil ish

314-18 guruh talabasi Abduvohid Ergashevning Tizimli dasturlash (SPP003-1) fanidan 1-amaliy ishi.

Mavzu: “Kompilator va Interpretatorlar. Kompilatorning tuzilishi”
Reja:

  1. Translator nima?

  2. Yuqori va quyi darajali dasturlash tillari

  3. IDE – kod yozish uchun ishchi muhitlar.

  4. Kompilatsiya va uning bosqichlari.

Dasturlash jarayonida dasturchi o‘z dasturini yaratish uchun xar hil turdagi kodlar yozadi. Kodlarnining qanday bo‘lishi qaysi dasturlash tilidan foydalanib, dastur tuzishga bog‘liq bo‘ladi. Dasturlash tillaridan C, C++, Java,… . Yozilgan kodlarni kompyuter tushunmaydi, kompyuter tushunishi uchun uchun bu kodlarni kompyuter tushunadigan tilga o‘zgartirish lozim. Mana shu vaziyatda yuqoridagi 2 ta termin kerak bo‘ladi(kompilyator yoki interpretator).
Kompyuter faqatgina raqamli kodlarni tushunadi, yaʼni 0 yoki 1. Bu 2 son orqali dastur tuzish juda qiyin hisoblanadi(manimcha bunday sonlar orqali dastur tuzuvchilar sanoqli bo‘lsa kerak). Shuning uchun, insonlar tushunadigan qilib dasturlash tillari yaratilgan. Ketma-ketlikni tushungandursiz, dasturchi dasturlash tillari orqali kodlar yozadi va bu kodlar kompyuter tushunadigan 0 va 1 sonlariga almashtiriladi va dastur kompyuterda ishlaydi, bu jarayonni kompilyator yoki interpretator amalga oshirib beradi.

Kompilyator — murakkab dasturdir, dasturlash tilida yozilgan barcha kodlarni birdaniga obʼektli kodga o‘zgartirib beradi. Obʼektli kodni yana ikkilik kod yoki mashina kodi deb ham atashadi. Keyinchalik bu obʼektli kod kompyuterda to‘g‘ridan to‘g‘ri ishlatilishi mumkin bo‘ladi. Dasturlash tillarida yozilgan kodlar bu obʼektli kodga taʼsir qilmaydi. Obʼektli kodni o‘zgartirish uchun esa, qaytadan kompilyasiya qilinib obʼektli kod o‘zgartiriladi. Natija bajariladigan, .yexe ko‘rinishidagi fayl bo‘ladi. Bu faylni bloknotda ochib o‘zgartirib bo‘lmaydi, yaʼni bu fayl tayyor dastur hisoblanadi. Kompilyatorning kamchiligi sifatida, dasturlash tilidagi maʼlum bir qatorlani alohida tekshirish imkoniyati yo‘qligidir, uning uchun obʼektli kod yaratib, uni ishga tushurish lozim bo‘ladi, ortiqcha ish bo‘lib qoladi. Undan tashqari baʼzi kompilyatorlar bir dasturlash tilidan, ikkinchisiga ham o‘zgartirib berishi mumkin. Kompilyator ishlatadigan dasturlash tillariga C, C++, Delphi larni misol qilib keltirish mumkin.


Interpretator — ham dastur ham jihoz ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. Bu ham kompyuter tiliga o‘zgartirib berish vazifasini bajaradi, faqatgina ishlash texnologiyasi boshqacharoqdir. Interpretator, dasturlash tilida yozilgan kodlarni ketma — ket o‘qib, mashina tiliga o‘zgartirib boradi. Xatolik paydo bo‘lsa, o‘sha zahoti dasturchiga maʼlum qiladi. Bu ketma — ketlikda o‘zgartirish, kompilyatorga nisbatan sekinroq amalga oshiriladi(baʼzi holllarda kompilyatorga qaraganda 50 barobar sekin). Dastur natijasini ko‘rish uchun, har safar kodlarni interpretatordan o‘tkazish kerak bo‘ladi(kompilyatorga o‘xshab bir marotaba obʼekt kod yaratib qo‘yib, keyin har doim ishlatishning iloji yo‘q). Bundan ko‘rinib turibdiki, interpretator asosan saytlar, umumiy holda veb dasturlashda ishlatiladi. Biror saytning yuklanishi jarayoni uzunligi, interpretatorda o‘zgartirish amalga oshirilishi bilan tushuntirilishi mumkin. Interpretator ishlatadigan dasturlash tillariga PHP, JavaScript, JScript, Basic,… misol bo‘la oladi.
Bu ikki termin umumiy holda translyator deyiladi, yaʼni o‘zgartirgichlardir. Biror proyektlar qilganda bu 2 o‘zgartirgichlar birgalikda ham ishlatilishi mumkin.
IDE(integrallashgan ishlovchi muhit) – Har bir dasturlash tilida o‘z ishchi muhiti bo‘ladi. Bu muhitda kompilyator bilan birga kod yozishimiz uchun mo‘ljallangan joy bo‘ladi. Bu ishchi muhitda bir necha dastur kodlarini ham yozsa bo‘ladi va bu muhit avtomatik xatolarni ham bizga ko‘rsatib beradi. Ishchi muhitda ma’lum kutubxonalar joylashgan bo‘lib, kod yozishda kodni to‘g‘ri tashkil qilish uchun ma’lum bir kodni to'g'ri tashkil qiluvchi yordamlar ekranga chiqadi. Ishchi muhitga oddiy bloknot misol qilib olsak bo‘ladi, lekin bu muhitning kompilyatori yo‘q, shuning uchun alohida kompilyator o'rnatishimiz lozim, 2 ta dastur o‘rnatib bir-biriga moslashtirishimiz kerak bo‘ladi. Bu 2 ishni yengillashtirish uchun, juda ko‘p ishchi muhit dasturlari ishlab chiqilgan va ular kompilyatorlar bilan integrallashgan bo‘ladi. C++ dasturlash muhitida eng keng tarqalgan IDE bu – Visual C++ hisoblanadi. Bu dastur o‘z ichiga quyidagilarni oladi: dastur kodlarini yozishda juda muhim bo‘lgan .NET klasslari, ishchi muhit va albatta kompilyator integrallashtirilgan bo‘ladi.
Quyida hozirda eng ommabop bo‘lgan C++ muhitlari va kompilyatorlari ro‘yxatini ko'rib chiqamiz.
Dev-C++ — C/C++ dasturlash tillari uchun ochiq integrallashgan dasturlash muhiti. Bu distributivga MinGW nomli kompilyator kiradi. Bu dastur o‘zi Delphi dasturlash tilida tuzilgan. GPL litsenziyasi orqali tarqatiladi. Bir paytlar Linux versiyasi ham mavjud edi, hozir faqat Windows. Hozir yangi versiyalari ishlab chiqilmayapti, uning o‘rniga wxDev-C++ nomi bilan ishlab chiqilmoqda.

C++ Builder – C++ dasturlash tili uchun mo‘ljallangan integrallashgan dasturlash muhiti hisoblanadi. Dastlab Borland Software korxonasi tomonidan ishlab chiqilgan, undan so‘ng uning bir qismi bo‘lgan CodeGear tomonidan. C++ Builder STL, VCL, CLX, MFC ob’yekt kutubxonalarini o‘z ichiga oladi. Delphi dasturlash tili tomonidan ishlab chiqilgan. Bu muhit drag-and-drop harakati bilan vizual shaklni paydo qilishi mumkin, undan tashqari WYSIWYG redaktori ham mavjud.


Borland C++ — C/C++ dasturlash tillarida dastur tuzish uchun mo‘ljallangan muhit bo‘lib, Borland firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. Muhitning har bir versiyasi ma’lum bir dasturlash tili standarti asosida ishlovchi kompilyator bilan integrallashgan holda chiqarilgan. Dastlab, DOS operatsion tizimi muhitida ishlovchi dasturlarni yaratish uchun, keyinchalik Windows muhitida ishlovchi dasturlarni yaratish uchun mo‘ljallangan versiyada ishlab chiqildi.
Microsoft Visual C++ — Albatta Microsoft firmasi ham bekor turmadi. Mana shu muhitni yaratdi. C++ dasturlash tili uchun mo‘ljallangan va Microsoft Visual Studio ni bir qismi sifatida yoki o‘zi yakka Visual C++ Express Edition shaklida namoyon bo‘ldi. Microsoft QuickC muhitini almashtirish vazifasini bajardi.
GNU Compiler Collection(GCC) – GNU proyekti asosida yaratilgan, xar hil turdagi dasturlash tillarining kompilyatorlar yig‘indisi hisoblanadi. Bu dastur ochiq hisoblanadi va dastlab faqat S uchun yaratilgan edi. Keyinchalik kuchayib C++, Objective-C, Java, Fortran va Ada dasturlash tillari uchun ham ishlab chiqildi.
Qolgan muhitlar :
MinGW Developer Studio
Ishlovchi operatsion tizimlar: Windows 95/98/NT/2000/XP/Vista/7
Ishlovchi kompilyatorlar: MinGW
Code::Blocks
Ishlovchi operatsion tizimlar: Linux/Mac OS X/Windows
Ishlovchi kompilyatorlar: GCC(MinGW)/Digital Mars C/C++/Microsoft Visual C++ 6/Microsoft Visual C++ Toolkit 2003/Microsoft Visual C++ 2005/2008/Borland C++ 5.5/Watcom/Intel C++ compiler
Eclipse C/C++ Development Tools
Ishlovchi operatsion tizimlar: AIX/FreeBSD/HP-UX/Linux/Mac OS X/OpenSolaris/Solaris/QNX/Windows
Ishlovchi kompilyatorlar: GNU GCC kompilyatorlari
NetBeans IDE
Ishlovchi operatsion tizimlar: FreeBSD/Linux/Mac OS X/OpenSolaris/Solaris/Windows
Ishlovchi kompilyatorlar: GNU GCC
Microsoft Visual Studio Express
Ishlovchi operatsion tizimlar: Windows XP SP3/Vista/Server 2003/Server 2008/7
Ishlovchi kompilyatorlar: MS Visual C++ 2008/2010
Qt Creator
Ishlovchi operatsion tizimlar: Linux/Mac OS X/Windows
Ishlovchi kompilyatorlar: GNU GCC


Download 39.16 Kb.
  1   2   3




Download 39.16 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Kompilator va Interpretatorlar. Kompilatorning tuzilishi

Download 39.16 Kb.