1,2 – LABORATORIYA ISHI
EULDA KUCHLANISHNI ROSTLASH USULLARINI TADQIQ
QILISH.
Ishdan maqsad: elektr tarmog‘ining ish tartibini va kuchlanishni rostlash
usullarni Simulink dasturida imitatsion modeli asosida tadqiq qilish.
7.1. Qisqacha nazariy ma’lumot
“Manba–EUL–iste’molchi” sxemasi asosidagi elektr tarmog‘ining sig‘imli
ko‘ndalang kompensatsiyasining hisobiy sxemasi 7.1–rasmda keltirilgan.
7.1–rasm. Elektr tarmog‘ining ko‘ndalang kompensatsiyasi uchun hisobiy sxema
Ikkita ta’minot manbasi va shaxobchalangan EUL ni o‘z
ichiga olgan elektr
tarmog‘ining sig‘imli bo‘ylama kompensatsiyasining hisobiy sxemasi 7.2–rasmda
keltirilgan
7.2–rasm. Bo‘ylama kompensatsiyani o‘lchash uchun hisobiy sxema
Reaktiv quvvatni ko‘ndalang va bo‘ylama kompensatsiya yordamida
kuchlanishni rostlash usullari keng tushuntirilgan [2].
Simulink dasturida sig‘imli ko‘ndalang kompensatsiyaning
imitatsion modeli
7.3–rasmda keltirilgan
манба
ЭУЛ
истеъмолчи
8.3–rasm. Sig‘imiy ko‘ndalang kompensatsiyaning imitatsion modeli.
Model uch fazali ta’minot manbasi, uch fazali liniyaning P–ko‘rinishli
almashtirish sxemasining bloki, kondensator batareyasi blokining elementlari va uch
fazali RLC yuklamadan iborat.
Bo‘ylama kompensatsiya holati uchun tarmoqning
imitatsion modelining
ko‘rinishi 8.3–rasmda keltirilgan.
Ushbu model quyidagilardan iborat: ikkita uch fazali ta’minot manbasining
bloki, liniyaning har bir fazasiga ulangan liniyaning P– ko‘rinishli
almashtirish
sxemasining ikkita bloki, kondensator batareyasining uch fazali bloki va o‘lchov
elementlari.
8.4–rasm. Tarmoqning ko‘ndalang kompensatsiyasini imitatsion modeli
Elektr tarmog‘ida kuchlanishni rostlashning o‘lchov ma’lumotlari
8.1–jadval
Kuchlanishni
rostlash
usuli
Transformatorni
YUK
chulg‘amining
shaxobchalari
U
10
U
20
K
t
U
1
I
1
φ
1
|ΔU| U
2
I
2
φ
2
U
yukl
ΔU
c
U
2K
%
V V
– V A gra
d
V
V
A grad
V
V
V
+10
+5
0
–5
–10
Ko‘ndalang
kompensatsiya
0
Bo‘ylama
kompensatsiya
0
7.2. Ishni bajarish tartibi
1. MatLab dasturini ishga tushiring va Simulink kutubxonasini oching.
2. File/New/Model buyruqlar yordami bilan yangi fayl yarating.
3. Uch fazali elektr tarmog‘ini modellashtirish uchun Simulink bo‘limlarini
oching va Simulink dan kerakli elementlarni modellashtirish uchun yaratilgan
oynaga qo‘shing.
4. O‘qituvchi tomonidan o‘zingizni variantingizga
mos ravishda individual
ma’lumot oling va modellashtirish uchun ishga tushing.
5. Modellashtirish natijasi o‘lchangan parametrlarni yozing va 8.1–jadvalni
to‘ldiring.
6. 8.1–jadvalning ma’lumotlari asosida ko‘ndalang va bo‘ylama kompensatsiya
sxemalari uchun tizimning P = f(U), Q = f(U) statik xarakteristikalarini quring.
7. O‘lchov ma’lumotlarini tahlil qilish yo‘li bilan elektr tarmog‘ida kuchlanishni
rostlash usullarini taqqoslang (8.1–jadval).
8. 8.1–jadvalning ma’lumotlari asosida yuklamaning toki va kuchlanishlarining
vektor diagrammasini quring. Xulosalar chiqaring.
Sinov savollari
1. Qanday me’yoriy hujjat elektr energiyaning sifat ko‘rsatgichlarini qat’iy
belgilaydi.
2. YUOR (RPN) nima va u PBV dan qanday farq qiladi.
3. Ko‘ndalang kompensatsiyani ishlash shartini tushuntiring.