• Klaviatura
  • Kompyuter klaviaturasi sirlari.
  • USB portiga ulanadigan klaviatura
  • Markaziy protsessor: Kompyuterning eng asosiy kismini markaziy protsessor tashkil kiladi.
  • Ma`lumotlarni saklash, xujjatlarni va dasturlarni bir joydan ikkinchi
  • Ko`rsatish kurilmasi
  • O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi




    Download 2.55 Mb.
    bet3/3
    Sana19.03.2017
    Hajmi2.55 Mb.
    #353
    1   2   3
    Mavzular

    Soat



    Kiritish/chiqarish qurilmalari

    2



    Atrof qurilmalari

    2



    Tarmoq platasini qo`yish va o`rnatish

    2



    Tarmoq platasini qo`yish va o`rnatish

    2



    Kulerni qo`yish va o`rnatish

    2



    Kulerni qo`yish va o`rnatish

    2



    Kompyuterni sozlash

    2



    Kompyuterni ishga tushirish

    2



    Kompyuter avtozagruzkasini sozlash

    2



    Kompyuterdagi dasturlarni sozlash

    2



    Kompyuterni foydalanuvchi talablariga moslashtirish

    2



    Shaxsiy kompyuterni modernizatsiya qilish

    2



    OZUlarni almashtirish

    2



    Doimiy xotirani kattalashtirish

    2



    Kompyuter mikroprotsessorlari

    2



    MP larni almashtirish

    2



    Kompyuter atrof qurilmalarini modernizatsiya qilish

    2



    Klaviatura va sichqoncha

    2



    Boshqa atrof qurilmalar

    2



    Kompyuter qismlarini almashtirish va o`rnatish

    2



    Xotira qurilmalari

    2



    OZUlar

    2



    PZUlar

    2



    Diskovodlarni almashtirish

    2



    A: diskovod

    2



    CD ca DVD diskovodlar

    2



    Shaxsiy kompyuter qismlarini ishlatish

    2



    Printerlardan foydalanish

    2



    Skanerlardan foydalanish

    2



    Mikrofon, karnay va boshqa qurilmalar

    2



    Kompyuterni ishga tayyorlash

    2



    Kompyuter elektr ta`minotiga qo`yiladigan talablar

    2



    Kompyuterda ishlash texnika xavfsizlik qoidalari

    2



    Yakuniy nazorat

    2

    Jami:

    68


    1-Mavzu: Kiritish/chiqarish qurilmalari.

    Sichkoncha va trekbol.


    Sichkocha kurilmasi 1964 yil D.Enjeblat tomonidan kashf etilgan bulib, ilk bor 70-yillar boshlarida Xerox korporatsiyasi tomonidan chikarilgan.Sichkoncha va trekbol kompyuterga axborotni kiritishning koordinatali kurilmalari xisoblanadi. Ular klaviaturaning urnini tuligicha almashtira olmasada, ancha kulayliklarga egadir. Bu kurilmalar asosan ikkita yoki uchta boshkaruv tugmalariga ega.Sichkonchani ulashning eng keng tarkalgan usuli bu ketma-ket port orkali ulanishdir.Bundan tashkari shinali interfeysli sichkonchalar va PS\2 stilidagi sichkonchalarni ulash usullari mavjuddir.



    Trekbol – «ag’darilgan» sichkonchani eslatuvchi kurilmadir.Trekbolda uning korpusi emas, balki sharcha xarakatga keltiriladi.Bu esa kursorni boshkarish anikligini ancha oshirishga yordam beradi.Kushimcha kurilmalarga printer, skaner, ovoz kolonkalari, modem, grafokuruvchi, plaNChet, joystik, nurli pero, videokon`ektor va boshkalar kiradi.

    Klaviatura


        Klaviatura foydalanuvchi uchun muhim qurilma bo’lib, uning yordamida SHK ga qiymatlar, buyruqlar va boshqarish tasirlari kiritiladi. Klavishalarga lotin va rus alfavita harflari: o’nli raqamlar; matematik, grafik va maxsus xizmat belgilari; tinish belgilari; ba’zi buyruqlar, jadvallar nomlari va b. belgilangan.

    Bundan tashqari kompyuterlarda o’zaro axborot almashinishni imkoniyatini beruvchi kompyuter tarmoqlari WWW mavjud bo’lib ular EHM tarmoqlariga birlashish uchun quidagi qo’shimcha qurilmalar kerak bo’ladi:



    KoNCentrator (HUB) – tarmoqda kompyuterlarni o’zaro axborot almashinuvini ta’minlovchi maxsus qurilmdir. Modemaxborotni kompyuterdan uzatish kabeliga o’tkazuvchi maxsus qurilma. Server tarmoq ishini ta’minloivchi maxsus kompyuter.

    Monitorlar.
    Kompyuter monitori (displey) ekranga matnli va grafik axborotni chikarishga muljallangan.Monitorlar matnli yoki grafik xolatlarda ishlashi mumkin.Matn xolatida monitor shartli ravishda belgilar urinlariga bulib chikiladi.(kupincha 80 belgili 25 ta satr).Xar bir belgi urniga 256 ta belgidan biri kiritilishi mumkin.Bular katoriga katta va kichik lotin , kirill alifbolari xarflari, rakamlar, tinish belgilari, psevdografik ramzlar va boshkalar kiradi.Grafik xolat ekranga grafiklar, rasm va boshkalarni chikarishga muljallangan.Grafik xolatda ekran yoritilgan va yoritilmagan nuktalardan iborat buladi.Xar bir nukta monoxrom monitorlarda korarok yoki okishrok rangda, rangli monitorlarda esa bir yoki bir necha ranglarda bulishi mumkin.IBM kompyuterlarida xozirgi kunda yukori imkoniyatlarga ega bulgan SVGA va suyuk kristalli (LCD) monitorlari kullanilmokda.

    Kompyuter klaviaturasi sirlari.


    Kompyuter klaviaturasi yozuv mashinkasining old kismiga uxshaydi, u xarflar rakamlar, va belgilar tushurilgan klavishalar yigindisidan iborat.

    Lekin shu erda uxshashlik tugaydi. Yozuv mashinasi klavishasi xudi mexanizm singari kerakli klavisha bosilganda kogozda tegishli simvol paydo buladi.

    Kompyuter klaviaturasi undan murakkabrok tuzilishga egadir. Bu erda klavishalar elektron signallarni uygotadi. Klavishalar joylashishini va ketma-ketligini fiksatsiyalaydi. Keyinchalik kompyuter bu signallarni kabul kilib oladi.

    Birinchi shaxsiy kompyuterlar ishlab chikarila boshlaginidan beri IBM firmasi uch xil klaviatura ishlab chikdi. Micrasoft kompaniyaisi yana birtta yangi klaviatura turi ishlab chikdi. Ular shu kurilma ishlab chikaruvchi barcha kompaniyalar uchun standart bulib koldi.

    Windows 95 opretsion tizimi yaratilgandan sung 101 klavishali klaviaturalar 104-klavishali kvlaviaturalarga almashtirildi.

    Klaviaturaning kuyidagi turlari mavjud:



    • 101-klavishali kengaytirilgan klaviatura

    • 104-klavishali kengaytirilgan Windows klaviaturasi.

    • 83- klavishali RS va XT klaviaturasi.

    • 84- klavishali AT klaviaturasi.

    Tez matn teruvchi kupchilik foydalanuvchilar sichkoncha bilan ishlashni yomon kuradi, chunki bu paytda kul klaviaturadan uziladi. Micrasoft firmasi yangi Windows klaviaturasini yaratdi, u yangi klavishalar va klavishalar kombinatsiyalari bilan boyitilgan. Yangi Windows klaviaturasi trilogrammalar sonini oshishini xam ta`minlaydi.

    Trilogramma – bu maxsus funktsiyani bajarishni ta`minlaydigan uchtta klavisha birikmasi xisoblanadi. Masalan, Ctrl+Alt+Delete.


    USB portiga ulanadigan klaviatura


    Oxirgi vaktlarda kompyuterga USB port orkali ulanadigan klaviaturani mavkei oshib bormokda. Chunki, USB porti universal shina xisoblanadi, va u osonlik bilan paralell va ketma-ket portlarni urnini bosa oladi.

    Lekin xamma sistemalar xam USB klaviaturasi bilan ishlayvermaydi, chunki BIOS fakatgina standart klaviatura bilan ishlashi mumkin. Bu sistemaga USB klaviatura ulangan xolda sistema xatolik ruy bergani xakida xabar berishi yoki umuman ishlamasligi mumkin. Klaviatura uneversal portlarga (USB) ulanishi uchun kuyidagi sharlar bajarilishi kerak:



    • Sistemada USB port urnatilgan bulishi.

    • Kompyuterda Windows 98, Windows Me, Windows 2000 operatsion tizimi urnatilgan bulishi kerak.

    USB Legacy rejimi sistemali BIOS da urnatilishi kerak.

    2-mavzu: Atrof qurilmalari.

    Kompyuterning asosiy tashkil etuvchi qurilmalari – markaziy protsessor , qattiq disk (vinchester), monitor, klaviatura, sichqoncha, printer, CD-ROM, DVD-ROM va boshqa texnik qurilmalari mavjud bo’lib ular kompyuterning butun ish jarayonini boshqaradi.

    Kompyuter deganda, turli xajmdagi, xar xil kurinishdagi ma`lumotlarni tezlik bilan kayta ishlab berishni ta`minlovchi universal avtomatik kurilmani tushunish mumkin.




    Kompyuter kurilmalari asosiy va kushimcha kurilmalarga bulinadi.Asosiy kurilmalarga Sistemali blok, monitor va klaviatura (sichkoncha bilan) kiradi.

    Sistemali blok:

    Sistemali blokda - markaziy protsessor, operativ(tezkor) xotira, kattik disk, kontrollerlar, disketalar va lazerli kompakt disklar bilan ishlash uchun kurilmalar va boshkalar joylashgan.


    Markaziy protsessor: Kompyuterning eng asosiy kismini markaziy protsessor tashkil kiladi.

    Dastur yordamida beriladigan ma`lumotlarni uzgartiradigan, xamma xisoblash jarayonlarini boshkaradigan xamda xisoblash ishlariga tegishli moslamalarning uzaro alokasini urnatadigan kurilma – protsessor deb ataladi.Arifmetik va mantikiy amallarni bajarish, xotiraga murojaat kilish, dastur kursatmalarining ketma-ket bajarilishini nazorat kilish va boshka amallar protsessor tomonidan boshkariladi.


    Diskli jamlagich(diskovod)lar.

    Ma`lumotlarni saklash, xujjatlarni va dasturlarni bir joydan ikkinchi


    joyga olib utish, axborotni doimiy saklash uchun diskli jamlagichlardan foydalaniladi. Ular ikki turda bulib, egiluvchan disklar (disketalar) va kattik disklardagi jamlagichlar (vinchesterlar) deb ataladi.Egiluvchan disk(disketalar)ga ma`lumotlar yozish va ularni ukish uchun disk yurituvchi (diskovod) kurilmasi ishlatiladi.

    Qattiq disklardagi jamlagichlar (vinchester) kompyuter bilan ishlaganda foydalanadigan axborotni doimiy saklashga muljallangan. Masalan operatsion tizim dasturlari, kup ishlatiladigan dasturlar, xujjat taxrirlagichlari, dasturlash tillari uchun traNClyatorlar va boshkalar.



    Kompyuterda kattik diskning mavjudligi u bilan ishlaganda kulaylikni oshiradi.Kattik disklar bir-biridan xajmi, ya`ni kancha ma`lumot sigishi bilan fark kiladi.Xozirgi paytda kompyuterlar 20 Gbayt va undan katta vinchesterlar bilan jixozlanmokda.

    Ko`rsatish kurilmasi


        Pero bitta, ikkita yoki uchta knopka bilan jixozlangan kurilmadir. Oddiy va pero uchini planshetga bosiladigan kuchlanishni aniklaydigan perolar bor. Keyingi perolarni kupincha rassomlar ishlatadilar, negaki ular bosishning 256 ta gacha gradasiyasini kabul kila olishi mumkin (bosish darajasi chizik kalinligiga, ranglar tusiga, ranglar palitrasiga ta`sir kursatadi). Bunday imkoniyatlarni amalga oshirish uchun kuyidagi dasturlar kerak:Adobe Photoshop, Aldus Photostyler, Autodesk Animator Pro, Sorel Draw va b.

        Kursorlar kamrok, odatda murakkab ilovalarda ishlatiladi, ular turtta, sakkizta, un ikkita, un oltita klavishali buladi. Standart ravishda ikkitadan turttagacha klavishalar ishlatiladi, kolganlari dastur ilovalarda, masalan, Autocad da dasturlashtiriladi. Kursor shakllari juda turlichadir, xattoki sichkoncha shakligacha buladi. Kursorlar xam, perolar xam simli va simsiz bulishi mumkin. Oxirgi variant ishda kulaydir, lekin uning uchun batareyka bulishi va mos ravishda kushimcha xizmat kursatish lozim buladi.

        Digitayzer asoslari kattik va egiluvchan bulishi mumkin, keyingisi kam ogirlikda, tashishda ixcham va arzonrokdir.

        Digitayzerlarga misollar: Salsomp Drawing Flash 333641, 334841; GTSORoil-up 2024R, 3036R, 3648R (xammasi egiluvchan); Sal Somp Drawing Board 3400, Summa Grid, Kurta SHLS ,GTSO Super L22 (xammasi kattik, katta formatli 1220sh 1 524 mm gacha);SalSomp Drawing Board III 34180, Shitachi Puma Pro,GTSO Ultima ,Kurta SHLP , Kurta SHLT,SummaSketch III (xammasi kattik, A3 formatli).


    Ushbu ma`ruza matnlari to`plami kasb-hunar kollejlari talabalariga Shaxsiy kompyuterlarga texnik xizmat ko`rsatish fani bo`yicha mashg`ulotlarni o`tish uchun tayyorlangan bo`lib, uning to`liq matni 75 sahifadan iborat. Bundan tashqari shu fan bo`yicha tayyorlanishi kerak bo`lgan o`quv dasturi, ishchi o`quv dasturi, taqvim mavzular rejasi hamda boshqa tarkibiy qismlardan iborat. Qaolgan qismini olish uchun bizga murojaat qiling.

    Qashqadaryo viloyati, Koson kompyuter texnologiya kasb-hunar kolleji maxsus fanlar o`qituvchisi – Mamatqulov Ulug`bek Boboqulovich.

    Tel: +99875 313 23 22





    Download 2.55 Mb.
    1   2   3




    Download 2.55 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

    Download 2.55 Mb.