Modal fe’llar modals

MODAL FE’LLAR 
MODALS
Ingliz tilida modallik (ish-harakatga munosabat) 
ma’nosini ifodalovchi maxsus fe’llar mavjud. Modallik 
ma’nosi deyilganda asosan majbur etish, zaruriyat, ruxsat, 
taxmin kabilar tushuniladi. Modal fe’llar o‘zlari mustaqil 
ishlatilmay, boshqa fe’llarga qo‘shilib keladi.
C a n mumkinlik, layoqat, qobiliyat, imkoniyat kabilarni 
ifodalaydi.
Who can speak English?
Kim inglizcha gapira oladi?
C a n modal fe’linig ekvivalenti b e a b le to modal 
fe’lidir.
He is not able to translate this text.
U bu matnni tarjima qila olmaydi. (tarjima qilishga qodir emas)
M a y 
mumkinlik, 
ijozat, 
faraz 
qilish kabilarni 
ifodalaydi.
M a y I come in?
Kirsam maylimi? (Mumkinmi?)
M a y modal fe’lining ekvivalenti sifatida b e a llo w e d
to ishlatiladi.
Then he w as allowed to come in.
Keyin unga kirishga ruxsat berildi.
M u st va s h o u ld modal fe’llari majburiylik, zaruriyat 
kabilarni ifodalaydi.
You m ust do as I told you.
Siz men aytganimdek qilishingiz kerak.
The windows are dirty. I m ust clean them.
Derazalar iflos. Ularni artishim kerak.
You should go and see this film. It’s very interesting.
Siz, albatta, borib bu filmni ko‘rishingiz 
kerak. 
U 
juda
80

qiziqarli.
I m ust do it now. I can’t leave it till tomorrow.
Men buni hozir qilishim kerak. Uni ertaga qoldira olmayman.
M u st modal fe’li bilan tuzilgan savolga inkor javob 
qaytarilganda n e e d n ’t (= need not) ishlatiladi.
Must I do it now?
Shuni hozir qilishim shartmi?
No, you needn’t (do it now).
Yo‘q, (hozir qilishing) shart emas.
Agar nima qilishingiz haqida ko‘rsatma olmoqchi 
bo‘lsangiz sh a ll fe’lini qo‘llang.
Shall I repeat the sentences?
Gapni qaytarishim kerakmi?
M u st modal fe’li inkor shaklda qat’iyan man qilishni 
ifodalaydi.
You m ustn’t do that.
Bunday qilmasliging kerak.
You m ustn’t play with matches.
Gugurt o‘ynamasliging kerak.
You m ustn’t be late.
Kechikmasligingiz kerak.
M u st modal fe’lining o‘tgan zamon shakli mavjud 
emas. O‘tgan zamonda unga ma’nodosh bo‘la oladigan 
h a v e to yoki h a v e g o t to ishlatilishi mumkin.
I can’t go with you now, I have to (have got to) do my 
homework.
Men hozir sizlar bilan keta olmayman, uy vazifamni tayyorlashim 
kerak.
There was no bus in the street and we had to walk home.
Ko‘chada birorta avtobus yo‘q edi va biz uyga piyoda ketishga 
majbur bo‘ldik.
H av e to modal fe’lining so‘roq shakli egadan oldin do 
/ d o e s / d id yordamchi fe’lini qo‘llash orqali ifodalanadi.
When do I have to do it? (=When I have got to do it?)
Men buni qachon qilishim kerak?
81

Inkor gaplarda do n o t (d o n ’t) / d o e s n o t (d o e s n ’t) 
/ d id n o t (d id n ’t) ishlatiladi.
You don’t have to stay.
Qolishingiz shart emas.
They didn’t have to wait long.
Ko‘p kutishlariga to‘g‘ri kelmadi.
Hozirgi zamonda inkorni h a v e n ’t g o t / h a s n ’t g o t 
tarzida ham ifodalash mumkin.
You haven’t got to stay.
Sizning qolishingiz shart emas.
H av e to o‘tgan va kelasi zamonlarda ham qo‘llanishi 
mumkin.
It was too late and we had got to walk home.
Juda kech bo‘lgan edi va biz uyga piyoda ketishga majbur bo‘ldik. 
I’ll have to do this work tomorrow.
Bu ishni ertaga qilishimga to‘g‘ri keladi.
S h o u ld modal fe’li ko‘proq maslahat va nasihat 
ma’nosida qo‘llanadi.
You should see a doctor.
Sen shifokorga uchrashishing kerak.
He shouldn’t work so hard.
U bunchalik qattiq ishlamasligi kerak.
B e to oldindan kelishilganlikni ifodalaydi.
We are to start tomorrow.
Biz ertaga jo ‘nab ketishimiz kerak. (shunday kelishganmiz)
The students are to come at two o’clock.
Talabalar soat ikkida kelishlari kerak.
N e ed modallik ma’nosini asosan so‘roq va bo‘lishsiz 
gaplarda ifodalab keladi.
You needn’t go there.
U yerga borishingiz kerak emas.
D a re botinish va jur’at etishni ifodalaydi.
82

I dare not to ask him to come here.
Undan bu yerga kelishni iltimos qilishga botina olmadim.
83