International Conference on Developments in Education
Hosted from Saint Petersburg, Russia
https:
econferencezone.org April 20
th
2022
pg. 41
O`ZARO BIR-BIRINI ANGLASH SHAXSLARARO
MUNOSABATLARNING FENOMENI SIFATIDA
Maxmudov Salim Uralovichning
Mirzo Ulugʻbek nomidagi Milliy Universiteti
Psixologiya yoʻnalishi magistranti
Annotatsiya: Shaxslararo munosabatlar
- odamlarning birgalikdagi faoliyatlari ehtiyojlaridan
kelib chiqadigan turli faolliklari mobaynida bir-birlari bilan o‘zaro munosabatlarga kirishish
jarayonidir. Ya’ni, har bir shaxsning jamiyatda bajaradigan faoliyatlari (mehnat, o‘qish, o‘yin,
ijod qilish va boshqalar) o‘zaro munosabat va o‘zaro ta’sir shakllarini o‘z ichiga oladi. Chunki
har qanday ish odamlarning bir-birlari bilan til topishishni, bir-birlariga turli xil ma’lumotlarni
uzatishni, fikrlar almashinuvi kabi murakkab hamkorlikni talab qiladi. Shuning uchun ham har
bir shaxsning jamiyatda tutgan o‘rni,
ishlarining muvaffaqiyati, obro‘si uning muloqotga
kirisha olish qobiliyati bilan bevosita bog‘liqdir.
Kalit so‘zlar: Muloqot, bir-birini anglash,
fikr almashish, tinglash, psixologiya, mohiyat.
KIRISH
Bir qarashda osongina tuyulgan shaxslararo muloqot aslida juda murakkab jarayon bo‘lib,
unga odam hayoti mobaynida o‘rganib boradi. Muloqotning psixologik
jihatdan murakkab
ekanligi haqida B.F. Parigin shunday yozadi: «Muloqot shunchalik ko‘p qirrali jarayonki,
unga bir vaqtning o‘zida quyidagilar kiradi
1
:
a) individlarning o‘zaro ta’sir jarayoni;
b) individlar o‘rtasidagi
axborot almashinuvi jarayoni;
v) bir shaxsning boshqa shaxsga munosabati jarayoni;
g) bir kishining boshqalarga ta’sir ko‘rsatish jarayoni;
d) bir-birlariga hamdardlik bildirish imkoniyati;
e) shaxslarning bir-birlarini tushunishi jarayoni».
Aslida har bir
insonning ijtimoiy tajribasi, uning insoniy qiyofasi, fazilatlari, xattoki,
nuqsonlari ham muloqot jarayonlarining mahsulidir. Jamiyatdan ajralgan, muloqotda bo‘lish
imkoniyatidan mahrum bo‘lgan odam o‘zida individ sifatlarini
saqlab qolishi mumkin, lekin u
shaxs bo‘lolmaydi. Shuning uchun muloqotning shaxs taraqqiyotidagi ahamiyatini tasavvur
qilish uchun uning funkqiyalarini tahlil qilamiz.
Har qanday muloqotning eng elementar funksiyasi - suhbatdoshlarning o‘zaro
bir - birini
tushunishlarini ta’minlashdir. Bu o‘zbeklarda
samimiy salom - alik, ochiq yuz bilan kutib
olishdan boshlanadi. O‘zbek xalqining eng nodir va buyuk hislatlaridan biri ham shuki, uyiga
birov kirib kelsa, albatta ochiq yuz bilan kutib oladi, ko‘rishadi, so‘rashadi, xol - ahvol so‘raydi.
Shunisi xarakterliki, ta’ziyaga borgan chog‘da ham ana shunday samimiyatli qabulni his
qilamiz.
