Zahiriddin Muhammad Bobur nomidagi
Andijon davlat universiteti
Axborot texnologiyalari va kompyuter injiniringi fakulteti
kompyuter injiniringi 301-guruh talabasi Usmonova Oydinoyning
“Raqamli qurilmalarni loyihalashtirishga kirish” fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI
Qabul qiluvchi: _________________ S.Uzakov
Mavzu: “HAM-EMAS va YOKI-EMAS elementlar bazisidagi mantiqdan foydalanish”
Reja:
Kirish.
Asosiy qism:
Mantiq algebrasi va mantiqiy o‘zgaruvchilar.
Rostlik(haqiqiylik) jadvali va Bul algebrasi.
HAM-EMAS va YOKI-EMAS elementlari.
Xulosa.
KIRISH
Bu mustaqil ish mavzusini yozishda asosan internet manbaalaridan foydalandim. Menga berilgan “HAM-EMAS va YOKI-EMAS elementlar bazisidagi mantiqdan foydalanish” mavzusi yuzasidan menda ozroq tushunchalar bore di. Mustaqil ish mavzusida izlanar ekanman bu mavzuga qiziqishim ortib, o‘rganishga bo‘lgan ishtiyoqim balandladi. O‘zim bilgan bilimlarga qo‘shimcha sifatida mantiq algebrasi asosan nimalarga tayanib ish ko‘rishini, mantiqiy o‘zgaruvchilar atamasini, Bul algebrasini va yana ko‘plab yangi atamalarni izohlari bilan birga o‘zlashtirishga muvoffaq bo‘ldim. Quyida mustaqil ish mavzusi yuzasidan izlangan bilimlarimni yoritish maqsadida harakat qilganman.
Matematik mantiqning asosiy qismlaridan biri - mantiq algebrasi hisoblash mashinalarining asosi hisoblanadi. Mantiq algebrasi fikrlar bilan ish ko‘radi. Fikr deganda haqiqiy yoki yolg‘onligi nuqtai nazaridan bildirilgan har qanday tasdiq tushuniladi. Fikrning haqiqiyligi yoki yolg‘onligidan boshqa alomatlari (yaxshi, yomon, nodir va h.k) e’tiborga olinmaydi.
Mantiq algebrasida fikrlarning haqiqiyligi 1 bilan, yolg‘onligi 0 bilan tenglashtirish qabul qilingan. Fikrlarning bu ikkili tabiatiga mosligini hisobga olib, ularni mantiqiy o‘zgaruvchilar deb atashadi. Fikrlar yoki mantiqiy o‘zgaruvchilar oddiy bo‘ladi va lotin alifbosining kichik harflari - x, y, z, x1, x2, a, b, . . . bilan belgilanadi.
Oddiy fikrlardan mantiqiy o‘zgaruvchilarning ikkilik funksiyalari hisoblanuvchi murakkab fikrlar tuziladi. Murakkab fikrlar katta harflar A, B, C, D, E, F, ... bilan belgilanadi va ko‘pincha mantiq algebrasining funksiyasi (MAF) deb ataladi.
Mantiq algebrasi elementar mantiqiy funksiyalar yordamida mantiq algebrasi funksiyalarini ifodalash va o‘zgartirish bilan shug‘ullanadi. MAF larini ifodalash va o‘zgartirish masalalari hisoblash mashinalarini loyihalashda keng qo‘llaniladi.
Elementar mantiqiy funksiyalar qatoriga avvalo bitta o‘zgaruvchi x ning elementar funksiyalarini kiritish mumkin. Bu funksiyalar haqiqiylik jadvali deb ataluvchi jadvalda keltirilgan (1-jadval). Umuman, haqiqiylik jadvali argumentlarning (mantiqiy o‘zgaruvchilarning) mumkin bo‘lgan to‘plamlaridan har biriga mos funksiya qiymatini akslantiradi. 1-jadval
Funksiya
|
x argumentli funksiya qiymati
|
Funksiya belgisi
|
Funksiya
nomi
|
0
|
1
|
f0
|
0
|
0
|
0
|
doimo yolg‘on
|
f1
|
0
|
1
|
x
|
o‘zgaruvchi
|
f2
|
1
|
0
|
x
|
inkor
|
f3
|
1
|
1
|
1
|
doimo haqiqiy
|
|