MUSIQA MADANIYATI FANI
O‘QUV DASTURI
(7-SINF)
UQTIRISH XATI
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida musiqa madaniyati fanini o‘qitishning maqsadi - o‘quvchilarning ma’naviy, badiiy, axloqiy madaniyatini shakllantirish, milliy g‘urur, vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ijodiy mahorat, nafosat va badiiy didini o‘stirish, o‘zbek hamda jahon kompozitorlari asarlarini tinglab tushunish va undan zavqlanishga o‘rgatishdan iborat.
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida musiqa madaniyati fanini o‘qitishning vazifasi - musiqa madaniyati o‘quv fani bo‘yicha egallagan bilim, ko‘nikma va malakalarni amaliyotda qo‘llash orqali ularda kuzatuvchanlikni, musiqiy xotirani, obrazli tasavvur qilishni, ijodkorlikni, tashabbuskorlikni, badiiy va musiqiy didni rivojlantirish va fikr doirasini kengaytirish;
umumiy o‘rta ta’lim maktablari musiqa madaniyati ta’limida o‘rganiladigan eng oddiy musiqiy tushunchalar, atamalar hamda kompozitorlar, to‘rt asosiy musiqiy uslub haqidagi ma’lumotlarni oddiydan murakkabga qarab o‘rganish;
insoniyat uchun muhim ahamiyatga ega zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalarining rivojlanishi va kundalik hayotda tutgan o‘rni muhim ahamiyatga ega bo‘lib, fan-texnika taraqqiyoti bilan bog‘lashga olib keladigan musiqa sohasidagi tadqiqot yutuqlarini ko‘rsatish;
o‘zbek va jahon kompozitorlari asarlarini va turli musiqiy janrlarni bir-biridan farqlay olish, tayanch va umumiy kompetensiyalarni shakllantirish va rivojlantirishdan iborat.
O‘quvchilar tasavvurini shakllantirish, mustaqil ishlashga o‘rgatishda musiqa madaniyati ta’limi muhim omil hisoblanadi.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining musiqa madaniyati fanida berilgan qo‘shiqlar nota materiallari o‘quvchilarning imkoniyati, ovoz diapazonlari aniq va mukammal rivojlanishini hisobga olgan holda mantiqiy ketma-ketlikda berilgan. Musiqa tinglash, jamoa bo‘lib kuylash, musiqa savodi faoliyat turlarini amalga oshirish bilan birga milliy cholg‘u asboblarini, xalq kuyi namunalarini bir-biridan farqlashni o‘rganadilar. Bunda o‘quvchilarda fanga oid umumiy va tayanch kompetensiyalar shakllantiriladi.
Musiqa tinglash ta’lim mazmuning asosini tashkil etadi. Ularni kuylash tinglash faoliyatlari vositasi bilan bir qatorda cholg‘uchilik, musiqali harakatlar har tomonlama o‘rganish va o‘zlashtirish, musiqiy tavsiflarni ifodalash imkoniyati yaratiladi. O‘zbek xalq musiqasi, o‘zbek bastakorlari va kompozitorlarining musiqiy asarlaridan namunalar tinglanadi.
Jamoa bo‘lib kuylash faoliyati o‘quvchilarning musiqa – o‘quv qobiliyati hamda ijrochilik malakalarini rivojlantirish uchun zarurdir. Sinfda jamoa bo‘lib kuylash jarayonida o‘quvchi o‘z ovoz-ijrosini boshqaradi, o‘rtoqlari ijrolarini eshitib kuzatadi va ular bilan birga jo‘r bo‘lib kuylashga intiladi.
Musiqa savodi barcha faoliyatlarni nazariy birlashtiruvchi faoliyat sifatida muhimdir. Darsda qaysi faoliyat mashg‘uloti (tinglash, kuylash, raqs va h.k.) qo‘llanilmasin, uning amaliyotida foydalanilayotgan asar o‘rganiladi va uning xususiyatlari (janri, tuzilishi, ijrochiligi va h.k.) haqida yangi tushunchalar hosil bo‘ladi. Shu bois, musiqa savodi faqatgina nota savodi uslublaridan iborat bo‘lib qolmay, balki o‘quvchilarning umumiy musiqiy bilim doirasini tarkib toptiruvchi, umumiy bilim-tushunchalar majmuasini (musiqa shakllari, janrlari, cholg‘uchilar ijrochiligi, xalq, bastakorlik musiqasi, ularning farqlari, milliy musiqaning mahalliy uslublari, klassik musiqa, nota savodi va boshq.) singdirib borishdan iborat.
Musiqa savodida musiqiy atamalar, an’analar, templar (sur’at), intervallar, alteratsiya belgilari, dinamik belgilar, musiqaning ifoda tili, oddiy musiqa shakllari va janrlari, major va minorlari haqida tushuncha beradi.
Ayni bir paytda o‘quvchi dasturiga kiritilmagan, ammo badiiy yuksak, tarbiyaviy jihatdan muhim va o‘quvchilar idrok-amaliyotiga mos bo‘lgan yangi asarlardan keng foydalanish huquqiga egadir.
Ta’lim qardosh (qoraqalpoq, qozoq, qirg‘iz, tojik, qirg‘iz, turkman va rus) tillarda olib boriladigan maktablar uchun o‘quv dasturiga o‘zining milliy qadriyatlaridan, madaniy merosidan kelib chiqib, bastakor, kompozitor, milliy cholg‘ulari, kuy va qo‘shiqlaridan 30% gacha o‘zgartirish tavsiya etiladi.
O‘zbekiston Respublikasida ta’limning uzluksizligi, uzviyligi, o‘quvchi shaxsi va qiziqishlari ustuvorligidan kelib chiqib, ularning yosh xususiyatlariga mos ravishda tayanch kompetensiyalar shakllantiriladi.
|
