• Mustahkamlash uchun savollar
  • BISKVIT VA YUMSHOQ HAMIR TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI




    Download 11.65 Mb.
    bet8/101
    Sana24.03.2017
    Hajmi11.65 Mb.
    #1179
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   101
    1.5. XAMIR VA NON TARKIBI
    Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishning 17% non yopish sanoati tarmoq hissasiga to’g’ri keladi. Keyingi vaqtlarda aholi jon boshiga non iste’mol qilish kamayib, nonni yuqori navli undan ishlab chiqarish, sut mahsulotlari, oqsillar, vitaminlar qo’shib boyitilgan mahsulotlar chiqarish ko’paydi. Non yopishda ishlatiladigan xom ashyo asosiy va yordamchi mahsulotlarga bo’linadi.

    Asosiy xom ashyog’a un, suv, tuz va hamirturush kiradi. Non yopishda bug’doy va javdar unlarning hamma navlari ishlatiladi. Ichimli suvdan foydalaniladi. Hamirning mazasini va konsistensiyasini yaxshilash uchun 1-2% tuz qo’shiladi Hamirturush mikroorganizm (zamburug’) turlarining biridan iborat. Nonbop hamirturush hamirdagi qand moddalarini, spirt ajratib, achitib, natijada spirt va karbonat angidrid gazi hosil qiladi. Achishdan hosil bo’lgan karbonat angidri gazi hamirni yumshatib oshiradi-da, uni g’ovak tuzilishli qiladi. Hamirturushning presslangan va quruq turlari bo’ladi.

    Presslangan hamirturush sof holdagi hamirturush zamburug’ini oziqa muhitida urchitib olinadi. Qand lavlag’ining mineral moddalar qo’shilgan melassasi (qand ishlab chiqarishdagi to’q rangli quyuq suyuqlikdan iborat chiqindi) ozuqa muhiti bo’lib xizmat qiladi. Yetilgan hamirturushni melassa qoldiqlaridan separatorda ajratib olinadi, suvda yuviladi va og’irligi 50, 100, 500, 1000 grammli qilib, to’g’ri burchakli taxtachalar shaklida presslanadi. Hamirturushning konsistensiyasi zich-quyuq, yuqmaydigan, osongina sinadigan bo’lishi kerak Rangi-bir tekis, dog’ tushmagan oqish; qo’ng’irroq yoki och-sariq bo’lishi ham mumkin. Hidi - hamirturushga xos, mog’or hidi kelmasligi, ta’mi - chuchuk, begona maza aralashmagan; namligi-75% dan ortiq bo’lmasligi kerak Oshirish kuchi - hamirturushning hamirni g’ovoklash qobiliyati. Muayyan o’lchamli qolipdagi hamir 70 minutdan ortmagan vaqt ichida 70 mm ko’tarilib olishi kerak Hamirturushning kislotaliligi 120° dan (12 kundan keyin 360° dan) ortiq bo’lmasligi kerak Hamprturushni qog’ozlarga o’rab (polimer, karton, taxta) yashiklarga og’irligi 12 kg dan oshirmay taxlanadi. Hamirturush chiqarilgan kunidan boshlab, 12 sutka mobaynida 0-4°S li haroratda saqlanadi.

    Quruq (quritilgan) hamirturush, standart presslangan hamirturushning namligi ko’pi bilan 107 qolguncha 30-40°S li haroratda quritib olinadi. Quruq hamirturush begona ta’mi va hidi bo’lmagan och-sariq rangli dona-dona yoki cho’pchalar shaklida bo’ladi. Quruq hamirturushning oshirish kuchi ko’pi bilan 90 minut bo’ladi. Quruq hamirturush karton yoki taxta yashiklarga, qog’oz qoplarga, temir qutilarga o’rab joylanadi. Harorati 10°S bo’lgan ozoda, quruq xonalarda 6 oy mobaynida saqlanadi. Mog’orlag’an, zax bosgan va xidlangan hamirturushni savdoga chiqishiga yo’l qo’yilmaydi . Yog’, qand, tuxum, sut, solod, qiyom va ziravorlar yordamchi xom ashyo hisoblanadi. Yog’ nonning ta’mini va konsistensiyasini yaxshilaydi, uning to’yimliligini oshiradi. O’simlik yog’lari, mol yog’lari, margarin, gidroyog’lar ishlatiladi. Qand nonning ta’mini yaxshilaydi, to’yimliligini oshiradi. Sut tabiiy, yog’i olingan, quritilgan, quyultirilgan holda ishlatiladi. Sut o’rniga pishloqdan qolgan zardobni tabiiy yoki quritilgan holda ishlatsa ham bo’ladi. Tuxum, tuxum poroshogi yog’li mahsulotlar tayyorlanayotganda hamirga qo’shiladi.

    Solod-bu undirib olib quritilgan arpadan (oq solod) yoki javdardan (qizil solod) tortilgan un. U ba’zi non xillarini yopishda ishlatiladi. Non yopishda qiyomlardan faqat kraxmalning qandga aylanish yo’li bilan olinadigan kraxmalli qiyom ishlatiladi. Ziravorlar (zira, koriandr-kashnichning bir turi, vanilin va hokazo) nonga o’ziga xos ta’m va hid beradi. Non yopishda, shuningdek, shinni, qiyom, mayiz, yong’oq va hokazolar ishlatiladi.

    Non ishlab chiqarish jarayoni quyidagi operasiyalardan iborat: xom ashyo tayyorlash, hamirni qorish, oshirish, ishlash va tindirish, non yopish va uni sovitish.

    Xom ashyo tayyorlag’anda har xil un navlarini aralashtirib, unga eng yaxshi nonboplik xususiyatlari beriladi. Un elanadi. Bunda un hamirturush faoliyati uchun zarur bo’lgan havoga to’yiladi. Tuzni, shakarni suvda eritib, suzib olinadi. Yog’lar cyyuq holda qo’shiladi. Hamirni qorishdan oldin xom ashyo resepturaga binoan tarozda tortib yoki dozatorda o’lchab olinadi. Hamir hamirqorish mashpnalarida 6-9 minut davomida qoriladi. Bunda oqsillar bilan kraxmal ko’pchib, hamirni cho’ziluvchan va qayishqoq qiladi. Bug’doy unni nonbop xususiyatlari javdar un xususiyatlaridan farq qiladi. Shuning uchun javdar undan va bug’doy undan hamir tayyorlash usullari har xil bo’ladi. Bug’doy un hamiri ikki usulda: oshirib va oshirmasdan tayyorlanadi. Oshirmasdan tayyorlash usulida xom ashyoning hammasini baravariga hamir qilib qorib, 3-4 soat oshirgani qo’yiladi. Oshirilgan hamir tayyorlash usulida oldin hamirturush tayyorlab olib, keyin shunga hamir qoriladi. Oshirilgan hamir tayyorlash uchun unning umumiy miqdoridan yarmi, suvning 2/3 qismi, hamirturushning hammasi aralashtirilib, 3-4 soat bijg’itgani qo’yiladi. Hamir oshganidan keyin unga unning kolgan qismini, suv va tuz solib, hamir qoriladi-da, 1-1,5 soat oshirgani qo’yiladi. Javdar undan hamir achitqi (oldingi non yopgandan qolgan hamir) solib qoriladi. Achitqi tarkibida hamirturush zamburug’laridan tashqari sut kislota hosil qiladigan bakteriyalar ko’p miqdorda bo’ladi. Shuning uchun javdar non bug’doy nondan ko’ra ko’proq kislotali bo’ladi. Sut kislota oqsillarning ko’pchishiga yordam berib, hamirni kamroq yopishqoq qiladi, shuning uchun achitqi solingan javdar non mag’izining elastikligi ko’proq bo’ladi. Javdar un hamirini ko’pincha achitqining alohida turi bo’lgan hamir boshi (oldingi javdar un hamiridan qoldirilgan hamirturush) solib qoriladi. Javdar undan sifatli non pishirish uchun qaynoq suvga hamir qoriladi. Buning uchun unning bir qismini qizil yoki oq solodga aralashtiriladi-da, qaynoq suvda qorib tayyorlanadi. Hamir sovigandan keyin shuncha miqdorda oshirilgan hamir tayyorlash usulida qorilgan hamir qo’shiladi. Qaynoq suvga qorilgan hamir nonning ta’m xususiyatlarini yaxshilaydi, uning qotib qolishini kamaytiradi. Hamir qorilgan zahoti non yopib bo’lmaydi, chunki bunda non chandir, g’ovaksiz bo’lib chiqadi. Shu boisdan yumshoq, g’ovakdor non chiqishi uchun qorilgan hamirni ham, oshgan hamir ham bijg’ib etilishi uchun 27-30°S haroratda bir necha soat qoldirila-di. Bunda hamirdagi hamirturushning va sut kislota hosil qiladigan bakteriyalarning miqdori ortadi, spirt, sut kislota va karbonat angidrid gazi hosil bo’ladi. Hamirning hajmi 2-3 baravar kattalashadi. Karbonat angidrid gazi bilan spirtning ko’payib ketishi hamirning oshishini sekinlatadi, shuning uchun bularni qisman chiqarib yuborish va havoga to’yintirish uchun hamirni bir-ikki marta mushtlab qo’yiladi. Faqat bug’doy un hamirigina mushtlanadi, bu uni ko’proq g’ovakdor qiladi.

    Hamir mashinalarda zuvala qilinadi. Oshib etilgan hamirdan muayyan massali va muayyan hajmdagi zuvalalar uziladi. Zuvala tayyor mahsulotdan 6-15% og’irroq bo’ladi, chunki yopish va sovitish vaqtida uning og’irligi kamayadi. Uzilgan zuvalalarii ularga to’g’ri shakl beruvchi dumaloqlash mashinalariga yuboriladi. Hamirni 35-40°S haroratli maxsus kameralarda 20-50 min. davomida tindiriladi. Tindirish jarayonida oshish davom etadi. Hosil bo’lgan karbonat angidrid gazi hamirni g’ovakdor qilib, uning hajmini katta qiladi. Non konstruksiyasi har xil pechlarda 210-280°S li haroratda 10 minutdan (bug’doydan olingan mayda mahsulotlar uchun) 80 minutgacha (katta-katta javdar nonlar uchun) pishiriladi. Yopilib chiqqan non sovitiladi, chunki issiq holatdagi non bekorga ezilib, shakli o’zgarib qoladigan bo’ladi. Sovitish paytida nondagi namlik qayta taqsimlanadi: non jildining namligi ortib, mag’izining namligi kamayadi. Donalab sotiladigan bug’doy nonni issiq holda sotishga ruxsat berilgan. Nonni non zavoddan jo’natishdan avval uning sifati tekshirib ko’riladi. Belgilab qo’yilgan talablarga javob bermaydigan non sotuvga chiqishiga yo’l qo’yilmaydi. 100 kg undan va resepturaga binoan sarflanadigan yordamchi xom ashyodan chiqqan non og’irligi nonning chiquv miqdori deyiladi.


    Mustahkamlash uchun savollar:

    1.Non va uning ozuqaviy qiymati haqida nimalarni bilasiz?

    2.Non tayyorlashda qanday mahsulotlar ishlatiladi?

    3.Non uchun un mahsulotlari qanday qilib hamir qilinadi?

    4.Non ishlab chiqarish haqida aytib bering?



    Download 11.65 Mb.
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   101




    Download 11.65 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    BISKVIT VA YUMSHOQ HAMIR TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI

    Download 11.65 Mb.