Qrup: 525. 21 Fənn: Ümumi Kimya




Download 7.4 Mb.
Sana16.04.2022
Hajmi7.4 Mb.
#19854
Bog'liq
Atmosferi çirkləndirən maddələr və onun insan sağlamlığına təsiri


Tələbə: Ömər Tağızadə
Qrup: 525.21
Fənn: Ümumi Kimya
Müəllim: Gülnarə Abdullayeva
Mövzu: Atmosferi çirkləndirən maddələr və onun insan sağlamlığına təsiri
Təqdimat
Şəhərlərdə fəaliyyət göstərən sənaye və nəqliyyat vasitələrinin havaya buraxdığı tullantılar atmosfer havasının kəskin çirklənməsinə səbəb olur.
Atmosferin çirklənmə səviyyəsi göstəricilərdə öz əksini tapmışdır. Çirkləndirici maddələrin təhlükə dərəcəsindən və konsentrasiyasından asılı olaraq dəyişən ümumi kompleks göstərici kimi atmosferin çirklənmə indeksindən (AÇİ) istifadə olunur.
Konkret məntəqələrdə aparılan hesablamalar göstərir ki, çirkləndirici maddələrin miqdarı atmosferə hansı formada və hansı yollarla daxil olmasından asılı olaraq dəyişir. Atmosferin çirklənmə indeksində adətən tullantıların ən yüksək orta illik göstəricisi üzrə hesablanılır.
Şəhərlərdə havanın əsas çirklənmə mənbələri asılı maddələr, azot 2-oksid, benzapiren, formaldehid, fenol, karbon-sulfid və hidrogen floriddir. Son on il ərzində atmosferin orta illik çirklənməsi təqribən 50%-ə qədər artmışdır.
Sənaye məhsullarının istehsalı gündən günə artır, bu da metallurgiya, kimya, neft, qaz və kömür istehsalı sənayelərinin atmosferə atılan tullantılarının miqdarının artmasına gətirib çıxarır. Həmçinin qaz, kömür və mazutla işləyən istilik energetikasının tullantılarının həcmi də artıb. İri şəhərlərdə havanın yüksək çirklənmə dərəcəsi qeydə alınmışdır ki, bu da ümumi ekoloji vəziyyətin gərgin olmasını təyin edir.
Atmosfer havasının çirklənməsinin əsas mənbələrindən biri nəqliyyat vasitələrdir. Artıq bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə təbii resursların qənaətlə istifadə edilməsi, habelə ətraf mühitin mühafizəsi məqsədilə Avro standartlarına keçilmişdir.
Atmosfer havasının çirklənməsinin qarşısının alınması və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə edilməsi məqsədi ilə enerji effektivliyini təkmilləşdirən texnologiyalardan, habelə davamlı enerji mənbələri kimi alternativ enerjidən (külək, günəş, bioqaz, biokütlə, geotermal, hidroelektrik) istifadə geniş miqyas almışdır.
Ətraf mühitə mənfi təsir göstərən səbəblərdən biri də bərk məişət tullantılarının, xüsusi ilə də plastik tullantıların düzgün idarə olunmaması ilə bağlı yaranan problemlərdir. Plastik tullantılar ətraf mühiti çirkləndirən əsas faktorlardan biridir.
Ətraf mühitə mənfi təsir göstərən səbəblərdən biri də bərk məişət tullantılarının, xüsusi ilə də plastik tullantıların düzgün idarə olunmaması
ilə bağlı yaranan problemlərdir.
Bu sahədə vəziyyəti mürəkkəbləşdirən amillərdən biri də plastik tullantıların təbiətdə 100 illər ərzində, tullantıların miqdarının ilbəil artmasıdır. 
Bu əlaqə xüsusilə uşaq ağciyər patologiyasının analizində və böyük şəhərlərin atmosferində dioksidin, kükürdün konsentrasiyasının dərəcəsində aydın şəkildə müşahidə olunur.
Əsas çirkləndiricilərin (çirkləndiricilərin) insan orqanizminə fizioloji təsiri ən ciddi nəticələrlə doludur. Beləliklə, kükürd dioksid nəmlə birləşərək, insanların və heyvanların ağciyər toxumasını məhv edən kükürd turşusu əmələ gətirir.
Amerika alimlərinin araşdırmalarına görə, SO 2-nin çirklənməsi səviyyəsi 0,049 mq / m 3-ə qədər Nashville (ABŞ) əhalisi 0,150-0,349 mq / m3 təşkil edir ki, bu da 8,1% təşkil edir.
3 - 12 və çirklənmə havası 0.350 mq / m 3 -dən yuxarı olan ərazilərdə - 43.8%. Kükürd dioksid toz hissəcikləri üzərində yerləşdikdə və bu formada tənəffüs yollarına dərin nüfuz etdikdə xüsusilə təhlükəlidir.
Kükürd dioksid və digər zəhərli birləşmələrlə birlikdə çirkli havanın tərkibində olması xüsusilə təhlükəlidir. Bu hallarda, çirkləndiricilərin aşağı konsentrasiyalarında belə, sinergetik təsir, yəni bütün qaz qarışığının toksikliyinin artması baş verir.
Silikon dioksid (SiO2) ehtiva edən toz, silikoz adlanan ciddi bir ağciyər xəstəliyinə səbəb olur. Azot oksidləri selikli qişaları, məsələn, gözləri, ağciyərləri qıcıqlandırır və korlayır, zəhərli dumanların əmələ gəlməsində iştirak edir və s.
Karbonmonoksitin (karbonmonoksit) insan
orqanizminə təsiri geniş yayılmışdır. Kəskin
zəhərlənmələrdə ümumi zəiflik, başgicəllənmə, ürəkbulanma, yuxululuq, şüur ​​itkisi görünür və ölüm mümkündür (üç -yeddi gündən sonra da). Bununla birlikdə, atmosfer havasında CO
konsentrasiyasının aşağı olması səbəbindən,
bir qayda olaraq, anemiya və ürək -damar
xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar üçün
çox təhlükəli olsa da, kütləvi zəhərlənməyə
səbəb olmur.
Diqqətinizə görə təşəkkürlər.
Download 7.4 Mb.




Download 7.4 Mb.