Qudratov Odilbek 734-20 guruh talabasi Qudratov Odilbek Mustaqil ish
Shahar tarmoqlari (MAN) va ularning qurilish usullari
TCP/IP va OSI modellarning o’xshash jihatlari
Shahar tarmoqlari (MAN) va ularning qurilish usullari
Oxirgi foydalanuvchilarning terminallari, provayderlarnng taqdim etadigan
xizmat turlari, kundalik ish faoliyatidagi ehtiyojlar sabab bo’lsa kerak, MAN
tarmoqlari ham simsiz ham simli texnologiyalar asosida samarali qurilmoqda va
xizmatlarni taqdim etib kelmoqda.
Idoralar, maktablar, campuslar va xonadonlar LAN tarmoqlari asosida qurilsa,
shaharlar, shtatlar, viloyat yoki mamlakat MAN tarmoqlari asosida quriladi. Bunday
katta hududlar ikki xil texnologiya asosida quriladi: simli va simsiz. Shahar ichi
tarmoqlarida telekommunikatsiya
xizmat provayderlari, masalan Interner
provayderlari, foydalanuvchilarga, tashkilotlar, institutlarga ikki muhit
orqali
xizmatlarni taqdim etadi. Shaharlararo aloqa esa asosan optik kabellar orqali
ta’minlanadi.
Simsiz MAN tarmoqlari. Hozirgi kunda Korea, Yaponiya kabi rivojlangan
mamlakatlarda shahar tarmoqlarini simsiz texnologiyalar asosida qurish ommalashgan.
Buning asosiy sabablaridan qilib foydalanuvchi terminallari (smartfon, noutbok,
platshet, turli raqamli qurilmalar) simsiz bog’lanishlarni qo’llab quvvatlashidir.
WiMAX, LTE va sputnik texnologiyalari asosida shahar
telekommunikatsiya
tarmoqlari simsiz ko’rinishda qurish mumkin.
WiMax (Worldwide Interoperability for Microwave Acces) - bu IEEE 802.16
standartlari to'plamiga asoslangan simsiz keng polosali aloqa standartlari oilasiga
mansub bo’lgan texnologiya hisoblanadi. WiMAX ikkita asosiy komponentdan tashkil
topadi: WiMax antenna va WiMax terminal. Wi-Fi texnologiyasi singari, WiMax
antenna foydalanuvchi kompyuteriga to'g'ridan-to'g'ri ulanadi. Msobl uchun
O’zbekistonda WiMax standarti asosida faoliyat olib borayotgan Internet provayderi
EVO ham WiMax texnologiyasi asosida qurilgan. Foydalanuvchi WiMax modemini
sotib oladi va WiMax antenna bilan bog’langan holda internet xizmatlaridan yuqori
tezlikda foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladi. Boshqacha qilib aytganda, WiMax
ko'plab kichik, tarqoq hududlarni bitta ulkan simsiz
ulanish nuqtasiga aylantiradi, ya’ni
WiMax antennasi 50km hududga Internet xizmatlarini taqdim etadi. Quyidagi 2-
rasmda WiMax texnologiyasi asosida qurilgan shahar tarmog’i keltirilgan.
2-rasm. WiMax texnologiyasi asosida qurilgan shahar tarmog’i
"WiMAX" nomi 2001 yil iyun oyida standartning muvofiqligi va o'zaro
muvofiqligini ta'minlash, shu jumladan tijorat sotuvchilari uchun oldindan
belgilangan tizim profillarini aniqlash maqsadida tashkil etilgan WiMAX forumi
tomonidan yaratilgan. Forum WiMAX texnologiyasini "kabelli va DSL
texnologiyalariga alternativ sifatida so'nggi milyani simsiz keng polosali tarmoq
xizmatlari bilan ta’minlash maqsadida ishlab chiqqan. IEEE 802.16m yoki
WirelessMAN-Advanced LTE Advanced standartiga mos ravishda 4G uchun
nomzod standart hisoblanadi.
WiMAX texnologiyasi dastlab ma'lumotlarni soniyasiga 30-40Mb tezlik bilan
uzatish imkoniyatini qo’llab quvvatlagan bo’lsa, 2011 yilda yangilangan stantsiyalar
soniyasiga 1Gbit tezlikkacha ma’lumot uzatish imkoniyatiga ega bo’lgan. Hozirgi
kunda AeroMACS texnologiyasi ishlab chiqilgan bo’lib, u orqali aeroport hududi,
samolyot va aeroportda joylashgan asosiy vositalarni bog'lash uchun mo'ljallangan
simsiz keng polosali xizmatlar taqdim etilgan. 2018 yilga kelib, 8
ta mamlakatda
AeroMACS antennasi mavjud, yana kamida 25 ta mamlakatga ushbu texnologiyani
joriy etish rejalashtirilgan.
