Termiz iqtisodiyot va serevis universiteti talabasi Xolto’rayeva Niginaning Fizika fanidan “O’tkinchi jarayonlar” mavzusida tayyorlagan taqdimoti

Termiz iqtisodiyot va servis universiteti Iqtisodiyot va axborottexnologiyalari fakulteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yo’nalishi S.ATT-7.22-guruh talabasi Xolto’rayeva Niginaning Nazariy elektrotexnika fanidan “O’tkinchi jarayonlar” mavzusida tayyorlagan TAQDIMOTI

REJA: 1. Elektr sistemada o‘tkinchi jarayonlar turlari 2. Paydo bo‘lishining sabablari va oqibatlari 3. Elektromagnit o‘tkinchi jarayonlar va ularni tadqiq qilishning asosiy qoidalari

Sistema rejimi tabiiy jihatdan yaxlit narsa emas, uni tahlil qilganda, u har xil jarayonlar yig‘indisidan iborat deb olinadi. Jarayon - bu qandaydir hodisalami ketma-ket (o‘zgarishidir) almashishidir. Elektr sistema va uning elementlarida bunday jarayonlar juda ko‘p. Masalan, “Generator-transformator-liniya” bloki qo‘shilganda sistemada o‘tkinchi rejim hosil boiadi (1.5-rasm) [2]. Uni tashkil etuvchi o‘tkinchi jarayonlar quyidagilar: elektromagnit jarayon (tok ulanishi); elektromexanik jarayon; issiqlik yoki gidromexanik jarayon (1ES yoki GES turbinasidagi jarayon); mexanik jarayon (turbina validagi moment, transformatordagi kuchlar); issiqlik jarayoni (generator qizishi); to'lqinsimon jarayon (uzatish liniyasi bo‘ylab U va I larni tarqalishi); fazoda nurlanish jarayoni (muhitga ta’sir etish) va h.k.lar

Demak, har bir jarayon ma’lum bir rejim parametrlarini o‘zgarishini aks ettiradi. Bunda vaqt va masofa bo‘yicha o'zgarishlami bir vaqtda ko‘rish lozim bo‘ladi. Rejimlaming alohida jarayonlari ko‘rilganda rejim parametrlari jarayon parametrlari deb ataladi. Har qanday muhandislik masalalarini yechishda barcha jarayonlardan faqat o‘rganilayotgan masalaga bevosita tegishli jarayonlar ajratiladi va eng muhim omillar hisobga olinadi. Ushbu tarzda o‘tkinchi rejimlami o‘rganishda asosan normal va avariya o‘tkinchi elektromagnit va elektromexanik jarayonlarga e’tibomi qaratamiz. 0 ‘tkinchi jarayon — elektr sistemada ishlash shartlari o‘zgarganda hosil bo‘ladigan jarayon, ya’ni sistemani bir rejimdan ikkinchi rejimga o‘tish jarayoni. Muhandislik masalalarining yechilishini ancha soddalashtirish uchun o'tkinchi jarayonlarni kechishiga ta’sir etuvchi faqat asosiy omillar hisobga olinadi.