Tijorat siri va ichki tahlil reja

Tijorat siri xaridorlar, umuman, mijozlar bilan boʻlgan aloqaga ham taallukli. Kelishilgan bitishuvlar summasi, sotish shartlari va narxlar ham sir saqlanadi. Tijorat siri va uni oshkor etish, oʻgʻirlash boʻyicha javobgarlik qonun yoʻli bilan amalga oshiriladi.

Tijorat siri xaridorlar, umuman, mijozlar bilan boʻlgan aloqaga ham taallukli. Kelishilgan bitishuvlar summasi, sotish shartlari va narxlar ham sir saqlanadi. Tijorat siri va uni oshkor etish, oʻgʻirlash boʻyicha javobgarlik qonun yoʻli bilan amalga oshiriladi.

Tijorat siri deyarli barcha mamlakatlar qonunchiligi bilan muhofaza qilinadi. Tijorat siri oshkor boʻlib, boshqalar tomonidan oʻzlashtirib olinsa, sir egasi bundan koʻrilgan zararini sud orqali tovon undirib olishi mumkin.

Korxonaning tijorat siri mohiyati va uni himoya qilish mexanizmlari

• 
  ishlab chiqarish, texnologik ma’lumotlar, boshqaruv, moliya va shu kabilar bilan bog‘liq bo‘lib, ularni oshkor qilish korxona manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin boigan ma’lumotlardir. Korxona «tijorat sirlari» toifasining qonunchilikda belgilab berilgan tavsifhomasi shunday
  

Mavjud nuqtai nazarlarga ko’ra, korxonaning tjorat sirlari umumiy holda o’z ichiga quyidagi ma’lumotlarni qamrab oladi

• 
  korxonaning savdo aloqalari to’g’risida;
  
• 
  kapital hajmi va tuzilmasi, investitsiya rejalari haqida;
  
• 
  ta’minotchi va iste’molchilar, tuzilgan shartnomalar haqida;
  
• 
  ishlab chiqarish hajmi, aylanma mablaglari va foyda hajmi haqida;
  
• 
  bahoni shakllantirish siyosati va tovarlar bahosining shakllanishi;
  
• 
  bank operatsiyalari haqida va hokazo.
  

Korxona tijorat sirlarini muhofaza qilish mexanizmi

• 
  Tijorat sirlariga kiritiluvchi ma’lumotlar ro’yhati:
  
• 
  Yangi materiallar va mahsulotlarni qo’riqlash tizimi;
  
• 
  Korxona hududi va uning asosiy binolari va inshootlarini qo’riqlash;
  
• 
  Korxonaga begona shaxslar kirib chiqishini nazorat qilish tizimi;
  
• 
  Tijorat sirlariga oid hujjatlar bilan ishlash tartibi;
  

• 
  Hujjatlardan nusxa olish va ko’paytirish vositalarini nazorat qilish tizimi;
  
• 
  Tijoratga oid ma’lumotlarni axborot vositalari va hisoblash texnikalarida muhofaza qilish;
  
• 
  Maxfiy ma’lumotlarni uzatishda ochiq kanallardan foydalanish;
  
• 
  Korxona xodimlarini tijorat sirlarini muhofaza qilish usullariga o’rgatish va ularning manfaatdorligini ta’minlash tizimi
  
• 
  Tijorat sirlarini himoya qilish bo’yicha maxsus xizmatlar
  

• 
  bevosita korxona tomonidan amalga oshiriladigan, ushbu asosiy qoidalarga rioya qilish bilan bir qatorda, ishning barcha bo'g'inlari va omillarini qamrab olishi, muntazam, tizimli ravishda amalga oshirilishi va nihoyat, tezkor bo'lishi va uning ma'lumotlaridan korxonani boshqarishda amalda foydalanilishi kera
  

Shunday qilib, tahlilning asosiy maqsadi iqtisodiy zaxiralarni aniqlash va ulardan maksimal darajada foydalanish choralarini ishlab chiqishdan iborat. Bunday zaxiralar deganda fan va amaliyot yutuqlaridan foydalanish asosida korxonalar faoliyati samaradorligini maksimal darajada oshirish imkoniyatlari tushunilishi kerak. Iqtisodiy zahiralarni ichki iqtisodiy va milliy iqtisodiy deb tasniflash mumkin. Xo'jalik ichidagi zahiralarga namoyon bo'ladigan va faqat ma'lum bir xo'jalikda foydalanish mumkin bo'lgan zahiralar kiradi. Xalq xo‘jaligi zahiralariga ulardan foydalanish bir korxonaning emas, balki butun sanoat va butun xalq xo‘jaligining ishlab chiqarish samaradorligini oshirishni ta’minlaydigan zaxiralarni o‘z ichiga oladi (masalan, ixtisoslashuvni takomillashtirish, asbob-uskunalar va ishlab chiqarishdan yaxshiroq foydalanish). ob'ektlar, asosiy va yordamchi materiallar, yoqilg'i, asboblar, elektr energiyasi ).

• 
  Tijorat siri mavjud bo'lgan kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlari sharoitida ichki va tashqi tahlillar olib boriladi. Shaxsiy x ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish imkoniyatlarini aniqlash uchun ichki tahlil o'tkaziladi. Bu tadbirkorning manfaatlari doirasi bilan chegaralangan. Bunday tahlil materiallari ishonchli shaxslarning tor doirasi tomonidan qo'llaniladi va tijorat siri hisoblanadi.
  
• 
  Ichki tahlil korxona xodimlari tomonidan amalga oshiriladi (moliyaviy menejerlar).