N
i
i
N
S
1
3
2
1
.
..........
Bu yig‘indini hisoblash uchun i0 da S0 deb olamiz va ii1 da SSi
2
ni
hisoblaymiz. Bu yerda birinchi va ikkinchi qadamlar uchun yig‘indi hisoblandi va
keyingi qadamda i parametr yana bittaga orttiriladi va navbatdagi raqam avvalgi
yig‘indi S ning ustiga qo‘shiladi va
bu jarayon shu tartibda to ibajarilmaguncha davom ettiriladi va natijada izlangan yig‘indiga ega bo‘lamiz. Bu
fikrlarni quyidagi algoritm sifatida ifodalash mumkin:
N –berilgan bo‘lsin,
i0
berilsin,
S0 berilsin,
ii1 hisoblansin,
SSi hisoblansin,
i
o‘tilsin,
S ning qiymati chop etilsin.
6-rasm. 1 dan n gacha bo‘lgan sonlar yig‘indisini hisoblash algoritmi
Yuqorida keltirilgan algoritm va blok sxemadan ko‘rinib turibdiki amallar
ketma-
ketligining ma’lum qismi parametr i ga nisbatan N marta takrorlanayapti.
Yuqorida ko‘rilgan yig‘indi blok sxemalaridagi takrorlanuvchi qismlariga (aylana
ichiga olingan) quyidagi sharti keyin berilgan siklik struktura mos kelishini ko‘rish
mumkin.
Yuqoridagi blok sxemalarda shartni oldin tekshiriladigan holatda
chizish mumkin
edi. Masalan, yig‘indining algoritmini qaraylik. Bu blok sxemaning takrorlanuvchi
qismiga
quyidagi, sharti oldin berilgan siklik strukturaning mos kelishini ko‘rish
mumkin.
7-rasm. 1 dan n gacha bo‘lgan sonlar yig‘indisini hisoblash algoritmi
Blok sxemalarining takrorlanuvchi qismlarini, quyidagi parametrli
takrorlash
strukturasi ko‘rinishida ham ifodalash mumkin.
8-rasm. Parametrli takrorlash operatorining umumiy ko‘rinishi
Parametrli takrorlash operatoriga misol sifatida berilgan x1,2,3,.....10 larda
x
a
ax
y
funksiyasining qiymatlarini hisoblash blok sxemasini qarash mumkin.
9-rasm. Parametrli takrorlash operatoriga doir
algoritm
Algoritm ijrosini tekshirish. Kompyuter uchun tuzilgan algoritm ijrochisi-bu
kompyuterdir. Biror programmalash tilida yozilgan algoritm kodlashtirilgan oddiy
ko‘rsatmalar ketma-ketliliga o‘tadi va mashina tomonidan avtomatik ravishda
bajariladi. Metodik nuqtayi–nazardan qaraganda algoritmning birinchi ijrochisi
sifatida o‘quvchining o‘zini olish muhim ahamiyatga ega. O‘quvchi tomonidan
biror masalani yechish algoritmi tuzilganda bu algoritmni to‘g‘ri natija
berishini
tekshirish juda muhimdir. Buning yagona usuli o‘quvchi tomonidan
algoritmni
turli boshlang‘ich ma’lumotlarda qadamba - qadam bajarib (ijro etib) ko‘rishdir.
Algoritmni bajarish natijasida xatolar aniqlanadi va to‘g‘rilanadi. Ikkinchi
tomonidan, masalani yechishga qiynalayotgan o‘quvchi uchun tayyor algoritmni
bajarish – masalani yechish yo‘llarini tushunishga xizmat qiladi.