1- Amaliy mashg’ulot.
Elektr yoy pechlarida po’lat eritishning xom ashyo balansini hisoblash.
Yoyli po‘lat eritish pechida eritish quyidagi asosiy davrlarda kechadi.
1.Eritish davri (60 %)
2.Oksidlanish davri (9,4%)
3. Tozalash davri (18,2 %)
4. 2 ta eritish davri orasidagi turib qolishlar, bunga metalni chiqarish, yoqilg’i – moy quyishni, pechni tozalashni va pechga shixta yuklashni o’z ichiga oladi (12,4 %).
Yuklangan metalning qizish erishi sodir bo’ladi, bunda pech elektroenergiyaning katta qismini iste’mol qiladi.
Shuning uchun, loyihalashda hisoblaganda eritish davri quydagilarni o’z ichiga oladi.
Materiallar balansini hisobi.
Pechning asosiy o‘lchamlarini hisobi.
Energetik balansini hisobi.
Transfatorning zaruriy quvvat hisobi.
Hajmi G = 100 t bo’lgan po’lat eritish pechini xisoboti quydagicha keltirilgan. Transformatorli po’lat ishlab chiqarish uchun quydagi shixtadan foydalangan: 11% cho’yan, 76% passport bolvanka va kesimlar, 11% lom,1,74% aglomerat va 0,26% elektrodlar. Po’lat eritilish jarayoni ohirida po’lat tarkibi quydagicha.
|
C
|
Si
|
Mn
|
Fe
|
Cho’yan (12 %)……………
|
4,3
|
0,68
|
1,06
|
qoldiq
|
Pasport bolvanka (74 %)……
|
0,17
|
0,28
|
0,36
|
qoldiq
|
Lom ryadoviy (12 %)………
|
0,69
|
0,31
|
1,0
|
qoldiq
|
Aglomerat (1,75 %) ………….
|
-
|
-
|
-
|
57,0
|
Elektrodlar (0,25%) ………….
|
0,7271
|
0,326
|
0,5136
|
qoldiq
|
Erigandan so‘ng………………
|
0,23
|
0,036
|
0,190
|
qoldiq
|
O’rtacha tarkib………………..
|
|
|
|
|
Eritish jarayonidagi futerovkaning sarfi quyidagicha:
Magnezit xromli g’isht – 0,03 %
Magnezit kukuni – 1,03 %
Magnizit g‘ishti – 0,28 %
Eritish jarayonida vannaga quyidagilar yuklanadi:
Magnezit – 56 %
Ohak – 2,25 %
Aglomerat – 3,25 %
Yoyli po’lat eritish pechini material va energetik balansini xisoblash uchun avvalo shixta tarkibidagi moddalarning o’rtacha tarkibi xisoblab topiladi: masalan сho’yan 12·4,3/100=0,516%C
passport balvankasi: 74·0,17/100=0,1258 %C va hokazo.
Shixta va po’latning erigandan keyingi kuyindi aralashmasini o’rtacha element miqdori farqini aniqlaymiz.
C
|
0,6544-0,230=0,7244 кг
|
Si
|
0,3325-0,036=0,2965 кг
|
Mn
|
0,5284-0,190=0,3384 кг
|
Fe (в дым)
|
3,0000 кг
|
jami
|
4,3593 кг.
|
30% C-CO2 gacha, 70 % esa CO gacha oksidlanadi deb qabul qilamiz. Begona moddalarning oksidlanishga kislorod sarfini va xonada bo’lgan oksidlar miqdorini topamiz
Kislorodning sarfi, kg Oksidning massasi, kg
ССО2 0,217332:12 = 0,5795 0,2173 + 0,5795 = 0,796
ССО 0,507016:12 = 0,6760 0,5070 + 0,6760 = 1,1830
SiSiO2 0,296532:28 = 0,3389 0,2965 + 0,3389 = 0,6354
МnМnО 0,338416:55 = 0,0984 0,3384 + 0,0984 = 0,4368
FеFе2О3 3,000048:112 = 1,2857 3,0000 + 1,2857 = 4,28541
___________________________________________________
Jami 2,9785 7,3374
Eritish jarayoni ohirida shlak tarkibini aniqlaymiz:
SiO2
|
CaO
|
MgO
|
Al2O3
|
Metalli shixta
|
0,6354
|
-
|
-
|
-
|
Magnezit xromitli g’isht
|
0,0018
|
0,0006
|
0,0198
|
0,0012
|
Magnezitli g’isht
|
0,0084
|
0,0073
|
0,2520
|
0,0045
|
Magnezitli kukun
|
0,0419
|
0,0262
|
0,9431
|
0,0083
|
Magnezit (podvalka)
|
0,0168
|
0,0146
|
0,5040
|
0,0086
|
Аglomerat
|
0,4359
|
0,6508
|
0,0401
|
-
|
Ohak
|
0,0787
|
1,9125
|
-
|
-
|
Jami
|
|
|
|
|
Davomi
Сr2O3
|
S
|
MnO
|
P2O3
|
Fe2O3
|
Metalli shixta
|
|
-
|
0,4368
|
-
|
|
Magnezit xromitli g’isht
|
0,0036
|
-
|
-
|
-
|
0,0030
|
Magnezitli g’isht
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0,0056
|
Magnezitli kukun
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0,0105
|
Magnezit (podvalka)
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0,0112
|
Аglomerat
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Oxak
|
-
|
0,0029
|
-
|
0,0023
|
0,0079
|
Jami
|
0,0036
|
0,0029
|
0,4368
|
0,0023
|
0,0382
|
Ilova: magnezitli g’isht va ohakni 0,002 kg va 0,1557 kg СО2 qoshiladi.
(Fев FеО)/(Fев Fе2О3) nisbatini 2—4 teng qilib qabul qilamiz. Keltirilgan tavsiyalarga ko’ra eritish davri oxirida uglerod miqdori 0,23 % bo’lsa shlak tarkibida bo’lgan temir oksidi miqdori 10,05 % teng , shu jumladan FеО 7,5 % va Fе2О3 2,55% teng bo’ladi.
Jadvaldan temir oksidsiz shlak og’irligi 6,1481 kg teng bo’lib, bu 89,95% ni tashkil qiladi va shlakning umumiy ogirligi quydagicha:
Lshl = 6,1481/0,8995 = 6,8350 kg.
Shlak tarkibidagi temir oksidi og’irligi 6,8350–6,1481=0,6869 kg teng bo’lib, shundan Fе2О3 0,1717 kg va FеО0,5152 kg teng
Shlak tarkibi quydagicha:
|
SiO2
|
CaO
|
MgO
|
Al2O3
|
Cr2O3
|
kg
|
1,2189
|
2,6120
|
1,8377
|
0,0339
|
0,0036
|
%
|
17,83
|
38,22
|
26,89
|
0,500
|
0,050
|
davomi
|
S
|
MnO
|
P2O3
|
Fe2O3
|
FeO
|
kg
|
0,0029
|
0,4368
|
0,0023
|
0,1717
|
0,5152
|
%
|
0,040
|
6,390
|
0,030
|
2,51
|
7,54
|
Shlak asosligi СаО/SiO2 – 38,22/17,83 = 2,14.
Temir oksidlannishi, kg:
Fе2О3 gacha . . . . . 0,1717—0,0382=0,1335.
FеО gacha………..……..………………0 ,5152.
Temir metalldan shlakga o’tishi
0,1335112:160 + 0,515256:72 = 0,0092 + 0,4007 = 0,4099 kg.
Yaroqli metall chiqishini quyidagini tashkil qiladi.
98,0-4,3592-0,4099-0,5+3,843=96,5739 kg,
Bu yerda: 98,0 – shixtadagi metallning og‘irligi, kg;
4,3592- kuyindi aralashmasi, kg;
0,5- temir soni kg;
0,4099- shlak bilan yo‘qolgan temir miqdori kg;
Temirni oksidlash uchun kislorod sarfi quydagiga teng:
(0,5152 – 0,4007) + (0,1335 – 0,0092) = 0,2388 kg.
Hamma qo’shimchalarni oksidlash uchun kislorod sarfi quydagicha:
2,9785 + 0,2388 = 3,2173 kg.
Kislorod qabul qilish koeffitsientini 0,9 deb qabul olganda 100 kg shixtaga kerak bo’lgan kislorod miqdori:
3,2173/0,9 = 3,5714 kg yoki 3,571422,4:32=2,5 m3.
Qabul qilinmagan kislorod miqdori
3,5714 – 3,2173 = 0,3541 kg yoki 0,2479 m3.
Kislorod bilan birga bo’lgan azot miqdori
3,571477:23 =11,9564 kg yoki 8,3695 m3.
Bu erda: 77 va 23 —xavoda azot va kislorod og’irligi.
Elektrodlarning uglerodi yonganda va chiqayotgan gazlarni chiqishini aniqlanganda СО va СО2 xosil bo’lishini inobatga olish kerak (70% va 30% nisbati bo’yicha).Amaliyotdan olingan natijalar bo’yicha bir eritmaga sarflanadigan elektrodlar miqdori (4—7) kg/t va60% eritish davriga sarflanadi.
Material balansi 100 kg shixtaga tuzilsa va eritish davrida elektrodlar sarfini 0,65,0=3,0 kg/t (0,3 kg/100 kg shixtaga)qabul qilsak, C oksidi hosil bo’lganda 0,30,7 = 0,21 kgС yonadi va 0,2128:12 = 0,49 kg СО ajralib chiqadi.
СО2 xosil bo’lganda 0,30,3=0,09 kg С yonadi va 0,0944: 12 = 0,33 kgСО2 ajralib chiqadi.
Elektrodlar uglerodini yonishi uchun quydagi kislorod miqdori kerak
(0,49 – 0,21) + (0,33 – 0,09) = 0,52 kg.
Kislorod bilan birga bo’lgan azot miqdori
0,5277:23 = 1,74 kg
Endi chiqayotgan gazlar tarkibini aniqlashimiz mumkin:
|
kg
|
m3
|
%
|
СО2
|
0,7968+0,002+0,1557+0,33=1,2845
|
0,6539
|
4,95
|
СО
|
1,1830+0,49=1,6730
|
1,3384
|
10,14
|
О2
|
0,2479
|
0,1735
|
1,88
|
N2
|
1,74+11,9564=13,6964
|
10,9571
|
83,03
|
Jami
|
13,1229
|
100,00
|
|
|
|
|
