|
1- laboratoriya jumısı
|
| Sana | 12.04.2024 | | Hajmi | 0.88 Mb. | | #193790 |
Bog'liq 1 лаб Madinabonu Rajapboyeva pedagogika, o\'quvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllantirish. aqliy tarbiya , komp grafika malumotlar zori, Statik anıq emes ramalar Qallibek, 9-ma’ruza mavzu O‘lchashlar noaniqligi va xatoliklari. Reja, 2, мажбурий шартнома, 1-kurs ishi javoxir, Asosiy taqdimot, EL lab, Вектор (математика) — Википедия, 2-amaliy ish topshiriqlari, wepik-analiz-sinteza-elektronnoi-struktury-i-ximiceskix-svoistv-gruppy-geterocikliceskix-soedinenii-20231219100906B9yl, wepik-osobennosti-metodiki-prepodavaniia-predmeta-psixologiia-mladsego-skolnogo-vozrasta-v-kurse-psixolog-20231221193524fxKw, Kiberxavfsizlik Isaev R
1- laboratoriya jumısı
Polatlardı sozılıwǵa sınap kóriw jáne onıń elastiklik modulın
anıqlaw
(1-bólim)
1. 1. Jumistan maqset
Sozılıwda Guk nızamın tekseriw
1. 2. Jumıs boyınsha tiykarǵı túsinikler
Sterjenge shózatuǵın (qısıwshı ) júk statikalıq túrde qóyılsa júktiń
muǵdarı noldan berilgen mániskeshe az-azdan asıp baradı, sterjen
kese kesimindegi kernew proporsionallıq shegarasınan kishi
halda payda bolıp atırǵan absolyut uzayıw (qısqarıw ) ózgerip atırǵan júk
muǵdarına tuwrı proporsional boladı, yaǵnıy
∆l=
Bul ańlatpa Guk nızamın ańlatadı. Bunda, P-sterjenge qoyılǵan bóylama
kúsh, l - sterjendiń uzınlıǵı, Fo-sterjen kese kesiminiń maydanı, E-
sterjen materialınıń elastiklik modulı, Δl - sterjendiń absolyut uzayıwı.
Sozılıwda Guk nızamın tekseriw ushın úlgine qoyılatuǵın
júkti birdey basqısh menen bir neshe ret asırıp, hár basqıshqa uyqas
kelgen Δl absolyut uzayıw olshenedi.
Júktiń hár bir basqıshına tuwrı kelgen absolyut uzayıw Δl
muǵdarlarınıń bir-birine derlik teńligi sozılıwda Guk nızamı tuwrı
ekenligin tastıyıqlaydı.
Δl hám P koordinata oqlarında sozılıw diagrammasın chizsak, ol
tuwrı sızıq kórinisinde boladı.
1. 3. Tájiriybeni ótkeriwde isletiletuǵın mashina
Tájiriybe eki plunjerli, bes shkalalı UG-20/2 universal gidravlik mashinada ótkeriledi. Bul mashina járdeminde úlgine 20 tonnaǵa shekem júk quyilishi múmkin. Mashinanıń 1. 1-suwretde keltirilgen ápiwayılastırılgan sxemasında júk payda etiwshi bólim (1), júkti o'lchaydigan bólim (2), diagramma chizuvchi baraban (3) hám sınalatuǵın úlgi (4) kórsetilgen. Úlgi qozǵalmas (5) hám qo'zg'aluvchan (6 ) qısqıshlarǵa bekkemlengen. Mashinanıń júk payda etiwshi bóleginde jaylasqan gidravlik nasos (7) elektromotor járdeminde mineral moyni trubka (8) arqalı mashina cilindriga (9 ) uzatıp, porshen (10 ) astında úlken basım payda etedi. Bunda porshen hám 5 unga bekkemlengen joqarıdaǵı (11) hám tómengi (12) traverslar joqarıǵa kóterilip úlgin cho'zadi. Porshen astındaǵı basım trubka (13) járdeminde kúsh ólshewshi bólektegi cilindrga uzatıladı. Bul cilindr porsheni richaglar hám mayatnik arqalı júk ólshewshi shkalanıń strelkası (14) menen baylanısqan. Sol sebepli porshen háreketlanganda, strelka burılıp shkalada úlgine tásir qılıp atırǵan kúshdıń muǵdarın kórsetedi. Δl hám P oqlarda sozılıw diagrammasın sızıw arnawlı ásbapda (3) atqarıladı. Diagramma sızatuǵın qálem (15) júk ólshewshi strelka menen baylanısqan reykaǵa (16 ) ornatılǵan. Sol sebepli úlgine qoyılǵan júktiń muǵdarın kórsetiwshi strelka búrilganda, reyka da jıljıb qálemdi P o'qi boyınsha háreketke keltiredi. Qálemdiń Δl o'qi boylap jılısıwı baraban (3) dıń óz o'qi átirapında aylanıwı nátiyjesinde payda boladı. Baraban bloklar arqalı ótken hám uchiga júk (17) ildirilgen shnur (18) járdeminde qo'zg'aluvchan qısqısh jaylasqan travers menen baylanısqan. Úlgi shozılǵanda qo'zg'aluvchan qısqısh hám travers menen joqarıǵa kóteriledi hám ildirilgen júk tásirinen jıljıtılıp, barabanni aylantıradı. 1. 2-suwretde richagli MIL tenzometri keltirilgen. Tenzometr bazası 100 mm. Úlkenlestiriw koefficiyenti K=500
1. 4. Sınalatuǵın úlgi
Úlgi kem uglerodlı polattan tayarlanadı (1. 3-súwret).
1. 5. Tájiriybediń qoyılıwı hám sınaq kestesi
Tájiriybeni baslawdan aldın cilindrik úlgi sırtına ketikler etip, onıń uzınlıǵı l0 hám diametri d0 olshenedi (1. 3-súwret). Keyininen úlgin mashina qısqıshlarına bekkemlab, absolyut uzayıwın ólshew ushın qos tenzometrler ornatıladı. Shózatuǵın kúsh payda etetuǵın nasostı elektromotor járdeminde jumısqa salıp, onıń muǵdarın az-azdan proporsionallıq shegarasıǵa shekem asırıp barıladı. Kúsh 500, 1000, 1500, 2000, 2500 hám 3000 kg ga teń bolǵan jaǵdaylarda shep hám oń tenzometrler járdeminde sanaqlardı alıp 1. 1-kestesiniń 3 hám 4-ústinlerine jazıladı. Keyininen mashinanı toqtatıp, úlgi yukdan bosatiladi hám sınaq kesteindegi esaplawlarǵa ótiledi. 5-ústinge T1 hám T2 sanaqlardıń ortasha arifmetik bahaların esaplabyoziladi:
Bul bahalar úlginiń tenzometr bazasına teń bolǵan bólegindegi talshıqlardıń qoyılǵan júklerden payda bolǵan absolyut uzayıwınıń K ret úlkenlestirilgen muǵdarın kórsetedi. Kesteniń 6 -ústinine 5-ústin degi uzayıwlardıń arttırıwı esaplanıp jazıladı. Bulardıń ortasha ma`nisin (Tórt) tenzometrdiń úlkenlestiriw koefficiyentine bolsaq, júk basqıshına (500 kg) uyqas kelgen absolyut uzayıw alınadı :
1. 6. Laboratoriya jumısı boyınsha esabat dúziw
Sozılıwda Guk nızamın tekseriw ushın sınaq kestein analiz qılıw kerek. Úlgine qoyılǵan júk birdey basqısh P=500 kg menen arttırılǵanı ushın (kesteniń 1 hám 2-ústinleri) absolyut uzayıw da birdey muǵdarǵa (5 hám 6 -ústinler) artpaqtası kerek. Bul P hám Δl dıń bir-birine tuwrı proporsional ekenliginen dárek berip, sozılıwda Guk nızamınıń tuwrılıǵın kórsetedi.
|
| |
