|
1 – Tajriba mashg’uloti Mavzu: Blok-sxemalar asosida oddiy gidravlik sistemalarni hisoblash uchun dastur tuzish Maqsad
|
| Sana | 23.09.2024 | | Hajmi | 26,67 Kb. | | #272103 |
Bog'liq 1-tajriba
1 – Tajriba mashg’uloti
Mavzu: Blok-sxemalar asosida oddiy gidravlik sistemalarni hisoblash uchun dastur tuzish
Maqsad: Talabalarga dinamik obyektning matematik modellari ko’rinishlari haqida bilim ko’nikma berish
Reja:
Dinamik obyektning modellarining ko’rinishlari
Modellarning bir ko’rinishidan boshqasiga o’tish
Nazariy ma’lumot
Dinamik ob'ektni modellashtirish uning turini aniqlashdan boshlanadi: statsionar yoki statsionar bo'lmagan, chiziqli yoki chiziqli bo'lmagan.
Chiziqli statsionar ob'ektlar doimiy koeffitsientli chiziqli differentsial tenglamalar bilan tavsiflanadi. Agar chiziqli differentsial tenglamalarning koeffitsientlari mustaqil o'zgaruvchilarning funktsiyalari bo'lsa, u holda ob'ekt chiziqli statsionar bo'lmaganlar sinfiga kiradi.
Chiziqli bo'lmagan statsionar ob'ektlar o'zgarmas koeffitsientli chiziqli tenglamalar bilan, chiziqli bo'lmagan statsionar ob'ektlar esa o'zgaruvchan koeffitsientli chiziqli tenglamalar bilan tavsiflanadi.
O'rganilayotgan kursda chiziqli ob'ektlarning modellari ko'rib chiqiladi.
Dinamik ob'ekt modelini differensial tenglama ko'rinishida analitik tasvirlash yagona mumkin bo'lgan narsa emas. Avtomatik boshqaruv tizimlari uchun modelni tipik chiziqli va chiziqli bo'lmagan bog'lanishlar va ularning uzatish funktsiyalari ko'rinishida ko'rsatish qabul qilinadi.
Chiziqli statsionar dinamik ob'ektga misol sifatida faol va reaktiv elementlarni o'z ichiga olgan elektr sxemasi (1-rasm).
1-rasm - Elektr zanjirining diagrammasi
Bunday sxemada kalit yopilganda vaqtinchalik jarayon differentsial tenglama bilan tavsiflanadi
, (sakkiz)
bunda i va E vaqt funksiyalari, L va R sxema parametrlari esa doimiy koeffitsientlardir.
Yana bir misol sifatida, kamaytirilgan inersiya momenti I va yuk momenti M bo'lgan mexanizmning harakatini ko'rib chiqing , odatda o'zgaruvchan. Mexanizm dvigatel momenti M tomonidan boshqariladi (2-rasm)
2-rasm - Mexanizmning hisoblash sxemasi
Mexanizmning burchak tezligining o'zgarishi w differensial tenglamalar bilan tavsiflanadi, bu harakat tenglamalari deb ataladi.
Berilgan misollardagi ob'ektlarning matematik modellari birinchi tartibli differensial tenglamalardir. Bunday tenglamalar yechimlar oilasiga ega. Ko'pchilikdan bitta yechimni tanlash uchun funktsiyaning boshlang'ich qiymatini, ya'ni vaqtning boshlang'ich momentidagi qiymatini bilish kerak.
Umuman olganda, yozish mumkin
y¢ = ¦ (y, t)
y (t 0 ) = y 0 . (o'n)
Kelajakdagi t>t 0 qiymatlari uchun y ning qiymatlarini aniqlash vazifasi Koshi muammosi deb ataladi.
Nazorat savollari:
Dinamik obyektlarning xususiyatlari?
Matematik modelning imkoniyatlari?
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
1 – Tajriba mashg’uloti Mavzu: Blok-sxemalar asosida oddiy gidravlik sistemalarni hisoblash uchun dastur tuzish Maqsad
|
