1-AMALIY MASHG’ULOT
TOLA VA MOMIQ UZATISH QUVURLARINING GEOMETRIK O’LCHAMLARINI HISOBLASH
Pnevmatik tashish vositalari paxta tozalash sanoatida juda keng tarqalgan bo’lib, chigitli paxta va tolani sexlararo va sex ichida tashishda ishlatiladi. Pnevmatik tashish vositalari havo so’rish va havo haydash usullarida ishlaydi. Havo so’rish tizimida ventilyator quvurdan havoni so’radi, shunda paxta havo bilan birga quvur ichida harakatlanadi.
Havo haydash tizimida ventilyator havoni quvurga haydaydi va havo uzatilayotgan chigitli paxtani yoki chigitni o’zi bilan olib ketadi.
Paxta tozalash sanoatida pnevmatik tashish vositalarining keng tarqalishiga asosiy sabab, bu usulda chigitli paxta yoki uning mahsuloti tashilganda nobud bo’lmaydi, bundan tashqari bu qurilma ixcham bo’lib, uning quvurlarini zavod yoki paxta tayyorlash punktlari hududida xohlagan yo’nalishda o’rnatish mumkin. Lekin pnevmatik tashish vositasi boshqa qurilmalarga nisbatan ko’proq energiya iste’mol qiladi. Odatda pnevmatik tashish vositasi paxta tozalash zavodining hamma sexlarida uzluksiz texnologik jarayonga ulangan bo’lib, uning me’yorida ishlashi paxta tozalash zavodi va quritish-tozalash sexining ish unumiga katta ta’sir qiladi.
Chigitli paxta tashishda pnevmatik tashish vositasining uzunligi har xil bo’lib, o’rnatilgan ventilyatorning tipiga qarab 250 metrgacha bo’lishi mumkin. Shuningdek qurilmaning ish unumi ham har xil bo’lib, soatiga 12 tonna va undan ortiq bo’lishi mumkin.
Paxta tozalash sanoatida odatda diametri 400, 420, 450 mm li quvurlardan va sexlararo pnevmatik tashish vositalarida ham quritish-tozalash sexlarida diametri 320-350 mm li quvurlardan foydalaniladi. Quvurlarning bir-biri bilan ulangan joylari va uzluksiz jarayonga ulangan boshqa quvurlar tizimi tashqi muhitdan jips yopiq bo’lishi shart.
Жисмни горизонтал қувурда ҳаракатланиши (1-расм) вертикал қувурдаги жисмларни ҳаракатидан фарқ қилади. Қувурни тубида ётган жисм ҳаво оқими таъсирида бўлсин деб олайлик. Агар вертикал қувурда чегаравий шарт муаллақ учиш тезлиги бўлса, унда горизонтал қувурда қўзғалиш тезлиги ҳисобланади. Қўзғалиш тезлиги деб, горизонтал юзада эркин ётган жисм тинч ҳолатдан ҳаракат ҳолатига ўтади.
|
1-расм. Горизонтал қувурдаги жисмни ҳаракати
|
Тажриба йўли билан толали материалларни қўзғалиш тезлиги топилган. Тажрибалар ўтказилганда турли даражада титилган ва турли оғирликлардаги (20 дан 250 г гача) пахта, жун, вискоза ва лавсан толаларидан фойдаланилди, бунда аралашмасини массали концентрацияси, яъни ташилаётган материал массасини ташиётган ҳаво массасига нисбати 0,10,5 атрофида ўзгарди. Тажрибалар шуни кўрсатдики, қўзғалиш тезлиги кўрсатиб ўтилган омилларга боғлиқ эмас ва берилган толали материал учун доимий катталик ҳисобланади. Шу билан бир қаторда қўзғалиш тезлиги қувурни диаметрига боғлиқ эмас. Қуйида бу тажрибаларни натижалари келтирилган.
Материал
|
Қўзғалиш тезлиги, м/сек
|
Пахта
|
3,60
|
Жун
|
3,25
|
Вискоза
|
4,45
|
Лавсан
|
2,87
|
Қўзғалиш текзликларидаги фарқ асосан толали материални қувур деворига ишқаланиш коэффициентига ва айланиб ўтиш шароитларига боғлиқ. Энг кўп ишқаланиш коэффициентига вискоза эга, энг кам эса – лавсан, буни келтирилган маълумотлар ҳам тасдиқлаб турибди. Эркин шаклдаги жисмни ҳаво оқими носимметрик равишда атрофидан айланиб ўтганда жисмга бир оз бурчак остида таъсир этувчи кучни Р билан белгилаш мумкин (32-расм).
|
32-расм. Қувур остидаги жисмга таъсир этувчи кучлар тўртбурчаги
|
Ушбу кучни горизонтал ва вертикал тузувчиларга ажратамиз. Горизонтал тузувчини тўғридан таъсир этувчи куч Рх ни қуйидаги ифодадан аниқлаш мумкин.
(45)
бу ерда Кб – х ўқи бўйича ишқаланиш коэффициенти (ўлчовсиз);
|
