Talabalarga eslatma: Masalalarni yechishda yoki ularning tarkibini
ko`rsatishda
mavjud GOSTlar, adabiyotlar, metallografik atlaslar va
monografiyalardan
hamda
metallshunoslik
yoki
mashinasozlik
materiallaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Amaliy mashg‘ulotni bajarish uchun masala yechish usuli:
Masalaning berilishi: Tokarlik stanogini harakatga keltiruvchi valni
tayyorlash kerak, buning uchun ishlatiladigan
materialning xossalari
quyidagicha bolishi kerak. NVl87-221;
a
v
= 400Mpa.
Valni tayyorlash uchun yaroqli material tanlang va javobingizni
asoslang.
Javob: Tokarlik stanokning harakatga
keltiruvchi vali katta
kuchlanishda va normal haroratda ishlaydi. Berilgan masalaning mexanik
xossasi bo‘yicha, biz yuqori sifatli, normallashdan
keyingi uglerodli
po`latning 40 markasini tanlab olamiz.
40 markali po`latni kimyoviy tarkibi quyidagicha:
S=0,37-0,45%, Si = 0,17 -0,37 %,
Mn=0,5-0,8%.
Normallash jarayoni qizdirish harorati 840-860°C tem-peraturada
o‘tkazilib, havoda sovutiladi. Shundan so‘ng qattiqlik
Brinell shkalasi bo‘yicha 187-215HVgayetadi.
Cho‘zilishidagi
mustahkamligi esa cr
y
=60 kg/mm
2
ga teng bo‘lib,
masalaning berilishdagi talabiga javob beradi. Termik ishlov berishdan
keyin valga mexanik ishlov beriladi.
Mustaqil ishlash uchun masalalar:
1. Po`lat 35 markasi uchun yumshatish haroratini toping va asoslang.
2. Po`lat Y10 markasi uchun yumshatish haroratini toping va asoslang.
Nazariy savollar:
1. Termik va kimyoviy-termik ishlov
berish deganda nimani
tushunasiz?
2. Termik va kimyoviy-termik ishlov berish qanday detallar uchun
ko‘proq qo`llaniladi?
3. Materialning kimyoviy tarkibi nima?
4. Materiallarga termik ishlov berishning
qanday bosqichlari va
usullarini bilasiz?
5. Normallash jarayoni qanday jarayon?
6. Cho‘zilishdagi mustahkamlik hamda qattiqlik qanday xossalar turiga
kiradi?
7. GOST atamasi qanday hollarda qo`llaniladi?
