Y = F (H, Q).
(1.1)
(1.1) bog‘lanishlar tizimi ob’ektning matematik modeliga misol bo‘ladi.
Bunday MM mavjudligi X va Q vektorlarning ma’lum qiymatlari bo‘yicha
chiquvchi parametrlarni osonlik bilan baholash imkonini beradi. Lekin (1.1)
bog‘lanishning mavjudligi uning ishlab chiquvchiga ma’lumligini va V vektorga
nisbatan xuddi shunday ochiq ko‘rinishda taqdim qilinishi mumkinligini
bildirmaydi. Odatda, (1.1) ko‘rinishdagi matematik modelni faqat juda sodda
ob’ektlar uchungina olish mumkin bo‘ladi. Loyihalanayotgan ob’ektdagi
jarayonlarning matematik bayonining fazaviy o‘zgarishlar vektori V ishtirok
etadigan tenglamalar tizimining modeli beriladigan holat tipik bo‘ladi:
LV(Z)=(Z).
(1.2)
bu erda: L – qandaydir operator,
Z – mustaqil o‘zgaruvchilar vektori; umumiy vektori; umumiy holda vaqt va
fazaviy koordinatalarni o‘z ichiga oladi;
(Z) – mustaqil o‘zgaruvchilarning berilgan funktsiyasi.
Fazoviy o‘zgaruvchilar ob’ektning fizikaviy yoki informatsion holatini
tavsiflaydi, ularning vaqtda o‘zgarishi esa ob’ektdagi o‘zgaruvchi jarayonlarni
ifodalaydi.
3.Geometrik
modellar
tizimlarini
qo‘llash.
Loyihalashda
fizik
jarayonlarini taxlil kilish. Dinamik modellashtirish usullarini o‘rganishda
CAD, CAM, CAE tizimlarini qo‘llash, texnologik jarayonlarni loyihalash
tizimini avtomatlashtirishda amaliy dasturlardan foydalanish.
Har qanday TJALT kompleks texnik vositalar, dasturiy-uslubiy kompleks va
xizmat ko‘rsatuvchi personal tashkil qiladi. Kompleks texnik vositalar tizimga
ma’lumotlarni kiritish-chiqarishni ta’minlashni ko‘zda tutgan, tizimda
ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash, aksettirishva ma’lumotlarni loyihalovchi
uchun qulay holdagi shakilda berish, shuningdek loyihalashdagi ma’lumotlar ishlov
jarayonini boshqarish. TJALT texnik vositasiga xisoblash texnikasi, pereferiya
tuzlishi(asosan ma’lumotni kiritish-chiqarish uchun qo‘llaniladi), tarmoq jixozi
ixtisoslashgan AIJ kiradi.
-invormatsiya- TJALTda foydalaniladigan loyiha o‘lchamlarini ishlash uchun
ma’lumot- odatda xujjatlardagi;
-matematik-matematik uslublar yig’indisi, model va algoritmlar, bevosita
loyihalash muolajalarini bajarish uchun kerak;
-ligvistik- TJLATIda foydalaniladigan loyihalash tilini muammosiga-
mo‘ljallangan maxsus ma’lumoti;
-dasturiy barcha kompleks dastur va ekspluatatsion xujjatlar unga odatdagi
tekstli xujjatlar yoki mashinali tashuvchilar;
-uslubiy- TJLATI ni umumiy yozuvlaridan iborat komplekt xujjatlar;
avtomatlashtirish vositalaridan foydalanish bo‘yichama’lumotlar;
-tashkiliy- komplekt xujjatlar( yoriqnoma,shtatjadvali, qoidalar),
ALT vositalari kompleksi va komponentlarining turlari (1.1-rasm). Vositalar
kompleksini ikki turga: bir turdagi ta’minlash vositalari kompleksiga (texnikaviy,
dasturaviy, informatsion) va kombinatsiyalashgan vositalar kompleksiga ajratishadi.
Bir turdagi ta’minot vositalari komplekslari bir turdagi ta’minlash komplekslaridan
va (yoki) komponentlaridan tarkib topadi; kombinatsiyalashgan vositalar
komplekslari esa – har xil turdagi ta’minlash komplekslari va komponentlari
majmuidan
tashkil
bo‘ladi.
Vazifasi
ishlab-chiqarish-texnikaviy
bo‘lgan
mahsulotlarga taalluqli kombinatsiyalashgan ALTVKlar ikki turga bo‘linadi:
dasturaviy-metodik kompleks (DMK);
dasturaviy-texnikaviy kompleks (DTK).
Dasturaviy metodik kompleks loyihalash ob’ekti (ob’ektning bir yoki bir
necha qismi yoki bir butun ob’ekt) bo‘yicha tugal loyiha echimini olish yoki uni
fikatsiyalashgan protseduralarni bajarish uchun zarur bo‘lgan dasturaviy,
informatsion va metodik ta’minotlar (matematik va lingvistik ta’minotlar
komponentlari bilan birga) komponentlarining o‘zaro bog‘langan majmuidan iborat.
Vazifasi bo‘yicha DMKlar umum tizimiy DMKlarga va bazaviy DMKlarga
bo‘linadi; bazaviy DMKlar o‘z navbatida muammoga yo‘nalgan va ob’ektga
yo‘nalgan DMKlarga bo‘linadi.
Dasturiy-texnikaviy kompleks DMKlarning texnikaviy ta’minotning
komplekslari va (yoki) komponentlari bilan o‘zaro bog‘langan majmuidan iborat.
Vazifasi bo‘yicha DTKlar avtomatlashtirilgan ish joyi (AIJ) va markaziy
hisoblash komplekslari (MHK)ga bo‘linadi.
Vositalar komplekslari o‘zlarining hisoblash va informatsion resurslarini
birlashtirib nimtizim yoki butun tizimlarning lokal hisoblash tarmoqlarini tashkil
qilishi mumkin.
Dasturiy informatsion, metodik, matematik, lingvistik va texnikaviy ta’minot
turlarining komponentlari vositalar komplekslarining tarkibiy qismi hisoblanadi.
ALTVK funktsiyalarini samarali bajarishi vositalar komplekslari tarkibiga kiruvchi
komponentlarni sotib olinadiganlari bilan o‘zaro moslashuvini ta’minlagan holda
ishlab chiqish hisobiga erishilishi kerak.
|
