|
1 Maddələr maqnit sahəsində. Maddələrin maqnit xassələri
|
| bet | 1/4 | | Sana | 03.01.2023 | | Hajmi | 255.76 Kb. | | #37446 |
Bog'liq VUGAR IS YARGI MACHINE
1 Maddələr maqnit sahəsində. Maddələrin maqnit xassələri
Maqnit sahəsində yerləşən bütün maddələrdə maqnitləşmə müşahidə olunur.
Maqnit qavrayıcılığının içarəsi və qiymətindən asılı olaqaq materiallar əsas üç qrupa bölünür:
1. Diamaqnitlər- maqnit qavrayıcılığı mənfi və çox kiçik qiymətə malik materiallardır. Hg, Bi, Ag, Au, Cu və s. diamaqnit maddələrdir.
2. Paramaqnitlər- maqnit qavrayıcılığı müsbət və çox kiçik qiymətə malik materiallardır. Na, Li, K, Mq və s. paramaqnitlərdir.
3. Ferromaqnitlər- maqnit qavrayıcılığı müsbət və çox böyük qiymətə malik materiallardır. Fe, Co, Mn, Cr və onların xəlitələri ferromaqnit xassələrinə malikdirlər
2 Maqnit-mexaniki hadisələr. Atom və molekulların maqnit momentləri
Elektron nüvə ətrafında sürətilə radiuslu çevrə boyunca hərəkət edərsə, orbital cərəyanın şiddəti üçün alarıq:
Orbital cərəyana uyğun gələn orbital maqit momenti:
Elektronun dairəvi orbit üzrə hərəkəti nəticəsində yaranan impuls momenti.
Maddələrin maqnitləşməsində əsas rol oynayan kəmiyyət atomların maqnit momentidir ki, bu da klassik fizikanın qanunları əsasında (Kvant mexanikasının qanunları nəzərə alınmadan) izah olunur.
Larmor presessiyası əlavə orbital cərəyanın yaranmasına səbəb olur.
Bu əlavə cərəyan da öz növbəsində elektronun əlavə orbital maqnit momentini yaradır.
3 Ferromaqnitizm
Dəmir, nikel, kobalt və onların birləşmələri çox böyük maqnitləşmə qabiliyyətinə malikdir. Belə maddələrə ferromaqnetiklər deyilir. Xarici maqnit sahəsi olmadıqda da ferromaqnetiklərdə maqnitləşmə müşahidə olunur.
Ferromaqnetiklər bir sıra fərqli xüsusiyyətlərə malikdir.
Maqnitləşmə vektoru xarici maqnit sahə intensivliyinin funksiyasıdır. Xarici sahə artdıqca doyma halına çatır.
Ferromaqnitlədə maqnit nüfuzluğu xarici maqnit sahəsinin intensivliyindən asılıdır
Ferromaqnit maddələrin ən səciyyəvi xüsusiyyəti onlarda maqnit histerezisinin müşahidə olunmasıdır.
Maqnit sahəsinin intensivliyinin qiyməti koersetiv qüvvə adlanır . Koersetiv qüvvəsi böyük olan ferromaqnetiklər sabit maqnitlərin hazırlanmasında istifadə olunur.
Maqnitləşmə vektoru 1-2-3-4-5-1 əyrisi boyunca dəyişəcək. Bu əyriyə histerezis hilməyi deyilir.
Temperatur artdıqda ferromaqnetiklərin maqnitlənmə qabiliyyəti azalır və müəyyən temperaturda ferromaqnetik paramaqnetikə çevrilir. Bu keçid temperaturaı Küri nöqtəsi adlanır .
Ferromaqnit cisimlər xarici maqnit sahəsində deformasiyaya uğrayaraq özlərinin forma və ölçülərini dəyişir. Bu hadisəyə maqnitostriksiya deyilir. Maqnitostriksiyadan ultrasəs dalğalarının alınmasında istifadə olunur.
Müxtəlif ferromaqnitlər üçün Küri nöqtəsinin qiyməti də müxtəlifdir.
Dəmir oksidinin (Fe2O3), başqa metalların oksidləri ilə kimyəvi birləşmələrdən alınan maddələr, həm ferromaqnit, həm də yarımkeçirici xassəsinə maliki olur və ferritlər adlanır.
|
| |
