|
Kriptologiya - (Kriptos - yashirin, logos - fan) ma’lumotnim himoya qilishni asrlar davomida yig
|
| bet | 154/172 | | Sana | 19.06.2021 | | Hajmi | 11,79 Mb. | | #15142 |
Kriptologiya - (Kriptos - yashirin, logos - fan) ma’lumotnim himoya qilishni asrlar davomida yig6ilgan manbalari va usullariga xos qonuniyatlarni o‘rganadi.
Kriptologiya fani kriptografiya va kriptotahlil tarkibiy qismlaridan tashkil topgan.
Kriptografiya boshlang‘ich matnni yashirish, ya’ni shifrlash orqali maxfiy ko‘rinishga keltirish,
(shifrogrammalar hosil qilish) usullari bilan shug‘ullanadi.
Kriptotahlil maxfiy ma’lumotlami ruxsat etilmagan vaziyatlarda ham ochish imkoniyatlarini, boshqacha qilib aytganda, deshifrogrammalar olish usullarini o‘rganadi.
Shifrlash tizimlari. Buyuk Rim imperatori Gay Yuliy Sezar choparlari orqali jo‘natilayotgan xabamoma mazmunini yashirish uchun quyidagi shifrlash tizimidan foydalangan: abcdefghijklmnopqrs- tuvwxyz 26 lotin alifbosi ketma-ketligini, masalan, 5 ta harf o‘ngga surib yangi shifrlash alifbosi fghijklmnopqrstuvwxyzabcde ni hosil qilgan va ular- ni ostma-ost j oylashtirgan
Uzatilayotgan ochiq matn birinchi satrdagi harflardan tashkil topadi. Masalan, Yuliy Sezaming mashhur vine vide vice - keldim ко ‘rdim yengdim iborasidagi harflar yuqoridagi jadvalda ko‘k rang bilan ajratilgan.
|
| |
