1-mavzu. Kompyuter grafikasining roli, qo`llanilish sohalari. Asosiy tushunchalar. Reja

Download 92 Kb.
bet	2/3
Sana	11.01.2024
Hajmi	92 Kb.
	#135207

Bog'liq
1-nazariy
Articel Salieva, Ma\'ruza- №1 (4), Ma\'ruza- №1 (3), Axborot tizimi kurs ishi, slidesgo tarmoqlar orqali axborotni otkazish 20240503084915d7H6

3. Rastrli grafika. Rastrli grafika. Rastrli grafikada tasvir nuqtalar (kog‘ozda), piksellar (nuqtalar ekranda shunday deb ataladi) yordamida hosil qilinadi. Tabiiyki, nuqtalar soni qancha ko‘p bo‘lsa (ular zich qilib joylashtirilsa), unga asoslangan rasm, shakl, grafik va hokazolar shuncha aniq ko‘rinib turadi. Shu munosabat bilan ekranning ruxsat etish qobiliyati tushunchasi kiritilgan bo‘lib, unda gorizontal va vertikal yo‘nalishlardagi nuqtalar soni muhim ahamiyatga ega va u ekranning ruxsat etish imkoniyati deyiladi. Odatda, bunday ko‘rsatkich 640x480, 800x600, 1024x768 yoki bulardan yuqori piksellarda beriladi. Tasvir o‘lchovi ruxsat etish qobiliyati bilan bog‘liqdir. Bu parametr dpi (dots per inch-nuqtalar soni zichligi) bilan o‘lchanadi. Vektor grafikaning ixtiyoriy tasviri chiziqlardan tashkil topadi va oddiy chiziqlardan murakkablari hosil qilinadi. Ko‘pincha vektorli grafikani ob’ektga mo‘ljallangan grafika deyish mumkin. Chunki bunda, masalan, uchburchak hosil qilish uchun 3 ta chiziq (kesma)dan foydalanilsa, piramida hosil qilish uchun uni uchburchakdan foydalanibgina hosil qilish mumkin. Vektorli grafikani hisoblanadigan grafika deb ham atash mumkin, chunki tasvirni (ob’ektni) ekranga chiqarishdan avval uning koordinatalari hisoblanadi va mos nuqtalar hosil qilinadi. Vektorli grafika bilan ishlaydigan dasturlarga misol sifatida Adobe Illustrator 7.0, Macromedia Freehand 8.0 va Corel Draw 5.0 larni keltirish mumkin. ilmiy; ko‘rgazmaviy; animatsion. Kompyuter grafikasining juda tez rivojlanib borishi va undagi texnikaviy, dasturiy vositalarining yangilanib borishi ushbu kursning hamisha takomillashtirishga, bu sohadagi yangi yo‘nalishlarni tinmay o‘rganib borishni taqozo etadi. Oxirgi yillarda bu sohada juda katta o‘zgarishlar (siljishlar) yuz berdi, ya’ni 16 mln.dan ortiq rang va rang turlarini o‘zida aks ettira oladigan displeylar, grafik axborotlarni kirituvchi moslama - skanerlar, grafik ish stansiyalari; dasturiy vositalar sohasida esa haqiqiy kompyuter dunyosini kashf qila oladigan amaliy dasturlar vujudga keldi. Eslab qoluvchi elektron-nurli trubka (ENT)larga ega vektorli qurilmalarda nur berilgan trayektoriya bo’ylab bir marta chopib o’tadi, uning izi esa ekranda keyingi buyruq berilgungacha saqlanib qoladi. Ancha sezilarli pikselli tasvirlar kichiklashtirilganda va piksellar soni saqlanganda ifodalovchi qurilmalar kichik piksellarni ekranga ifodalay olishmaydi. Natijada piksellar yo`qotilishi yuz beradi, bu esa tasvirning buzilishiga olib keladi. Pikselli modelda tasvirlangan ob`ektlar tarkibiga mos keluvchi ichki tarkib mavjud emas. Masalan, insonga tushunarli ob`ektlar (olma, shaftoli, ...) nuqtali modelga o`tkazilganda, u rangli piksellar to`plamiga aylanishadi. Juda aniq va ranglar sifatli shaklida tasvirni saqlash katta hajmdagi xotira joyini talab qiladi. Ammo shunga qaramasdan pikseli modellar badiiy komp’yuter grafikasida eng ko`p ishlatiladi. Vektorli model axborotlar tarkibi piksellarga emas, balki ancha katta semantik yuklangan ob`ektlar tasviriga mos keladi. Soddaroq qilib aytilsa, vektorli modelda axborotlar tarkibi ochilgan chiziqlarga yoki yopiq konturlarga (tasvir hosil qilinuvchi) mos keladi. Har bir shunday model mustaqil ob`ektga mos keladi. Vektorli tasvirning istalgan ob`ektnini tahrirlash mumkin (siljitish, masshtablashtirish, atributlari qiymatlarini o`zgartirish). Vektorli modelning afzallik tomonlari: Vektorli model tasvirini saqlash uchun ancha kam xotira hajmi ishlatiladi, chunki har bir piksellar to`g’risidagi axborotlar emas, balki ob`ektlarning argumentlari qiymatlari va turlari to`ғrisidagina axborotlarni saqlaydi. Kompyuter ana shu kompakt model bilan ishlaydi. Pikselli tasvirga faqat chop qilishda, monitorga chiqarishda o`tkaziladi. Vektorli tasvir istalgancha darajada detallashtirib tarkiblashni, xohlagan vaqtda esa alohida ob`ektni yoki ob`ektlar guruhini mos keltirishi mumkin. Bu imkoniyat tasvirlanuvchi ob`ekt tarkibining model tarkibiga mos keltirilishini ta`minlaydi. Masalan, portretda alohida nomlangan ob`ektlar guruhi burun, o`ng ko`zga, chap quloqqa va h.k. mos kelishi mumkin. Bu esa tasvirning istalgan qismi bilan alohida ishlash imkoniyatini yaratadi. Fraktus - Parchalangan CMY palitrasida ranglarning har biri o'z intensivligini 0 dan 255 gacha o'zgartirishi mumkin. 0 - rang intensivligi minimal 255 - rang intensivligi maksimal Subtractive - individual ranglarning yorqinligi oshib borishi bilan, natijada olingan rang qorong'i bo'ladi. Bosma siyohlarning tabiati tufayli uchta rang aralashmasi qora emas, balki iflos jigarrang rangni beradi. Shuning uchun qora rang asosiy ranglarga ham qo'shiladi. Download 92 Kb.

Download 92 Kb.