1. Sug'urta jamoat munosabatlarining eng qadimgi kategoriyasi sifatida

1. 
   Moliyaviy xatarlar: Bu xatarning asosiy sabablari moliyaviy tartibotlardagi kamchiliklar, moliyaviy bozorlarning instabiliteti, valyutaviy risklar, ishlab chiqarish va savdo jarayonlari bilan bog'liq xatolar va boshqalar kabi moliyaviy muammolardan kaynaklanishi mumkin.
   
2. 
   Iqtisodiy xatarlar: Bu turiy xatarning sabablari iqtisodiy tartibotlarning instabiliteti, makroekonomik faktorlardagi o'zgarishlar, istiqbollarda qondirishlar va qarshiliklar, bozorda rivojlanish va yo'qolishlar, sanoat korxonalari, biznes va tijorat tashkilotlaridagi xatolar va boshqalar kabi iqtisodiy muammolardan kelishi mumkin.
   
3. 
   Sotsial xatarlar: Sotsial xatarning asosiy sabablari jamoat, siyosat, ijtimoiy va boshqa tashkilotlarning faoliyati bilan bog'liq xatolar, ommaviy protestlar, ijtimoiy yo'qotishlar, ishtirokchilar va xodimlarning yomon rivojlanishi, mavjud iqtisodiy va sotsial tartibotlarni buzish kabi sabablar bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
   
4. 
   Tabiiy xatarlar: Tabiiy xatarning asosiy sabablari tabiiy afatlar, qalam va iklim o'zgarishlari, suv va energiya to'g'ridan-tog'ri bog'lanishi, tabiiy resurslarning kuchayishi va yo'qolishi, tabiiy tahdidlar va boshqalar kabi tabiiy muammolardan kelishi mumkin.
   

1. 
   Xavfni sug'urta etish: Sug'urta kompaniyasi mijozning kelgan xatlari yoki xavfli holatlar uchun moliyaviy himoya ta'minlashni o'z zimmalariga oladi. Mijozlarga moliyaviy qo'rg'oshinlarni sug'urta polislarini sotib olish orqali taklif qiladi.
   
2. 
   Zarar hisoblanishi: Sug'urta kompaniyasi xavfli holatlarda, xatoliklarda yoki zararli voqealarda sug'urta oluvchiga zararlarni to'lashni ta'minlaydi. Zararlar sug'urta polisi shartnomasiga asosan to'lov qilinadi.
   
3. 
   Risk boshqarish: Sug'urta kompaniyasi mijozning moliyaviy xavflarni boshqarishda yordam beradi. Bu riskni boshqarish strategiyalarini, sarmoya tuzishni, moliyaviy tahlil va nazoratlarni o'z ichiga oladi.
   
4. 
   Boshqa iqtisodiy bo'shliqlarni ta'sirga olish: Sug'urta tashkilotlari iqtisodiy sohalarda muhim ahamiyatga ega bo'lib, moliyaviy rivojlanish, sarmoya, xususiy banklar va boshqa tashkilotlar uchun xavfsizlik va barqarorlikni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi.
   

1. 
   Xavf-sug'urta: Bu shaklda sug'urta kompaniyasi xavf va zararli voqealar uchun moliyaviy himoya ta'minlaydi. Misol uchun, avtomobil sug'urtasi, yonuvchi sug'urta, xavf-sug'urta polislari kabi shakllar bu kategoriyaga kiradi.
   
2. 
   Hayot sug'urtasi: Bu shaklda sug'urta kompaniyasi shaxsning hayoti va sog'ligi uchun moliyaviy himoya ta'minlaydi. Misol uchun, hayot sug'urtasi, kasalxonaga sug'urta, sug'urta polislarida hayot sug'urtasi kabi shakllar bu kategoriyaga kiradi.
   
3. 
   Sarmoya sug'urtasi: Bu shaklda sug'urta kompaniyasi moliyaviy sarmoyalarni xavf va zararlardan himoya qiladi. Misol uchun, korporativ sug'urtalar, moliyaviy sug'urtalar, iqtisodiy xavfsizlik sug'urtasi kabi shakllar bu kategoriyaga kiradi.
   
4. 
   Arzonlik sug'urtasi: Bu shaklda sug'urta kompaniyasi arzonlik sug'urtasi uchun moliyaviy himoya ta'minlaydi. Misol uchun, arzonlik sug'urtasi, transport sug'urtasi, moliyaviy sug'urtalarida arzonlik sug'urtasi kabi shakllar bu kategoriyaga kiradi.
   
5. 
   Yuridik shaxslar uchun sug'urtalar: Bu shaklda sug'urta kompaniyasi yuridik shaxslar uchun moliyaviy himoya ta'minlaydi. Misol uchun, korporativ sug'urtalar, xususiy sug'urtalar, sug'urta polislarida kompaniyalarga mahsulot sug'urtasi kabi shakllar bu kategoriyaga kiradi.
   

1. 
   Hayot sug'urta: Shaxslar hayotiga oid xavf va zararli voqealardan himoya qilinadi. Misol uchun, hayot sug'urta polislarida oluvchining vafot, kasallik yoki aksident holatida bo'lgan xarajatlari sug'urtalanadi.
   
2. 
   Avtomobil sug'urta: Avtomobillarga oid xavf va zararli voqealardan himoya qilish uchun sug'urta polislaridan foydalaniladi. Bu turlar orasida moliyaviy zararlar, yuridik javobgarlik va yaxlitlik (boshqarish, yurish haqidagi xarajatlarning sug'urtalanishi) sug'urtalariga misol qilish mumkin.
   
3. 
   Turli xil malakalar sug'urtasi: Bu tur sug'urtalar turli xil malakalarga oid xavf va zararli voqealardan himoya qilish uchun ishlatiladi. Misol uchun, uy, biznes, muzey va boshqalar kabi ob'ektlarning yanishiga, sovutishiga, burg'ulashiga qarshi sug'urtalar.
   
4. 
   Moliyaviy sug'urta: Moliyaviy qimmatli narsalarni xavf va zararli voqealardan himoya qilish uchun ishlatiladi. Misol uchun, moliyaviy sug'urta polislarida uy-joy, avtomobil, korxonalar, sanoat qurilmalari va boshqalar kabi ob'ektlarning xavf va zararli voqealardan himoyalanganligi sug'urtalanadi.
   
5. 
   Kasallik sug'urtasi: Shaxslarning kasalliklar va tibbi xarajatlari bo'yicha xavf va zararli voqealardan himoya qilinadi. Misol uchun, kasallik sug'urtasi polislarida shaxsning tibbi muayenelar, davolashlar, kasallik sharoitida bo'lgan xarajatlari sug'urtalanadi.
   
6. 
   Responsabilnost sug'urtasi: Bu tur sug'urta, shaxsning boshqa shaxslar yoki tashkilotlarga zarar yetkazganligi uchun javobgarligini ta'minlash maqsadida ishlatiladi. Misol uchun, javobgarlik sug'urtasi polislarida huquqiy shaxslarning yuridik javobgarliklari uchun sug'urtalanadi.
   
7. 
   Kasbiy (korporativ) sug'urtalar: Korporativ tashkilotlar uchun xavf va zararli voqealardan himoya qilish maqsadida ishlatiladi. Misol uchun, korxonalar uchun moliyaviy zararlar sug'urtasi, korxonaning moliyaviy jarayonlariga qarshi himoya ta'minlaydi.
   
8. 
   Xalqaro sug'urta: Mamlakatlarning birlashgan sug'urta tashkilotlarining xizmatlaridan foydalanish orqali xalqaro miqyosdagi xavf va zararli voqealardan himoya qilinadi. Bu tur sug'urtalar qatorda transport, moliyaviy, so'nggi xavf voqealari, kasallik va kasbiy zararlar uchun ishlatiladi.
   

1. 
   Jamoatchilik fondi: Bu shaklda sug'urta fondi, bir jamoatchilik tashkiloti, boshqaruv organlari, hamda a'zolari va ahamiyatli miqyosdagi iste'molchilar tomonidan tashkil etiladi. Jamoatchilik fondi, bir yoki bir nechta turdagi xavf va zararli voqealardan hamjihatlanish maqsadida pul mablag'larini jamlab, fond a'zolari uchun sug'urta polislarini ta'minlayadi.
   
2. 
   Xalqaro fond: Xalqaro mamlakatlarning hamjihatlikda birgalikda ishlash maqsadida tashkil etilgan sug'urta fondlari. Ular o'rtasida xalqaro moliyaviy tashkilotlar, davlatlar va shaxs-fondlar mavjud bo'lishi mumkin. Xalqaro fondlar, xalqaro miqyosdagi xavf va zararli voqealardan himoya qilish uchun mablag'lar to'plab, a'zolari uchun sug'urta polislarini ta'minlayadi.
   
3. 
   Moliyaviy tashkilotlar tomonidan tashkil etilgan fondlar: Bu fondlar, moliyaviy tashkilotlar tomonidan tashkil etilgan va moliyaviy xavf va zararli voqealardan himoya qilish maqsadida xavfsizlik ta'minlash uchun ishlatiladi. Ular, sug'urta tijoratini amalga oshirish, moliyaviy xavflardan himoya qilish va risklarni boshqarish maqsadida ishlaydigan moliyaviy tashkilotlar tomonidan ishlab chiqiladi.
   
4. 
   Sug'urta kompaniyasi tomonidan tashkil etilgan fondlar: Sug'urta kompaniyalari, moliyaviy xavflardan himoya qilish va risklarni boshqarish maqsadida fondlar tashkil etishadi. Ular, moliyaviy tashkilotlar bilan hamkorlik qilish, xavf va zararli voqealardan himoyalash uchun mablag'lar to'plab, sug'urta polislarini ta'minlayadi.
   

1. 
   Sug'urta kompaniyalari: Sug'urta kompaniyalari asosan sug'urta polislari taqdim etadigan tijorat tashkilotlardir. Ular sug'urta xizmatlarini iste'molchilariga sotish va shaxsiy yoki korporativ xavflardan himoya qilish imkoniyatini berish bilan shug'ullanadilar.
   
2. 
   Sug'urta agentliklari: Sug'urta agentliklari sug'urta kompaniyalari tomonidan iste'molchilarga xizmat ko'rsatish uchun tashkil etilgan tashkilotlardir. Ular sug'urta polislari sotish va xavf va zararli voqealardan himoya qilish konusida maslahat berish bilan shug'ullanadilar.
   
3. 
   Sug'urta brokerlari: Sug'urta brokerlari sug'urta xizmatlarini iste'molchilar uchun topish, tahlil qilish va tashkil etish bilan shug'ullanadigan tashkilotlardir. Ular iste'molchilarning talablari va zaruratlari asosida sug'urta kompaniyalari bilan kelishish va ular bilan sug'urta polislari tuzish jarayonlarini boshqarish bilan shug'ullanadilar.
   
4. 
   Sug'urta fondlari: Sug'urta fondlari sug'urta pulining to'planishi va iste'molchilarga sug'urta polislari taqdim etish maqsadida tashkil etilgan tashkilotlardir. Ular moliyaviy xavf va zararli voqealardan himoya qilish uchun mablag'lar to'plab, bu mablag'larni sug'urta polislari sotib olish uchun ishlatishadi.
   
5. 
   Davlat tashkilotlari: Davlatlar sug'urta sohasida regulativlarni belgilash, litsenziyalarni taqsimlash va sug'urta bozorini nazorat qilish vazifasini o'zlariga oladigan tashkilotlardir. Ular sug'urta bozoridagi faoliyatni tartibga solish, tashkilotlarni litsenziyalash va sug'urta sohasida qonunlar va nizomlarni amalga oshirish bilan shug'ullanadilar.
   

1. 
   O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi: Sug'urta faoliyati, sug'urta shartnomalari, sug'urta polislari va boshqalar bilan bog'liq normativ-huquqiy muhokama uchun Fuqarolik Kodeksining "Sug'urta" bobiga asoslanadi.
   
2. 
   O'zbekiston Respublikasi Sug'urta kodi: Bu qonun sug'urta bozorining o'zgarishlari, sug'urta sohasidagi faoliyat turlari, litsenziyalash, tashkilotlarning faoliyatlarini tartibga solish, sug'urta fondlarini tashkil etish va boshqalar kabi umumiy tartibni belgilaydi.
   
3. 
   O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan qabul qilingan nizomlar: Markaziy bank sug'urta faoliyatini tartibga solish, sug'urta kompaniyalarining moliyaviy tizimlari, litsenziyalash, hisobot berish tartibi va boshqalar kabi masalalarga oid nizomlar qabul qiladi.
   
4. 
   Boshqa qonunlar: Boshqa huquqiy hujjatlar, masalan, Moliya vazirligi tomonidan qabul qilingan nizomlar, Sug'urta to'g'risidagi qonunlar va boshqalar, sug'urta faoliyati bilan bog'liq tartib va talablarni amalga oshirish uchun muhim bo'lgan boshqa qonunlar hamda nizomlar mavjud.
   

1. 
   Tarif sistemasi: Bu usulda sug'urta tashkiloti shartnomalar bo'yicha mavjud risklar va tashkil etgan statistik ma'lumotlarga asoslangan tarif sistemasi yaratadi. Bu tarif sistemasi polis miqdorini, shartnomadagi risk darajasi va boshqa faktorlarga asoslangan hisoblanib, sug'urta stavkasi belgilanadi.
   
2. 
   Individual stavka: Bu usulda sug'urta tashkiloti tomonidan barcha tegishli ma'lumotlar (shartnomadagi risk darajasi, sug'urta qiluvchi va sug'urtalanuvchi tomonlarining xavfsizlik darajalari, statistik ma'lumotlar, boshqa faktorlar) asosida tashkil etilgan individual stavka bilan polis miqdorini hisobga oladi.
   

1. 
   Xavfsizlik: Sug'urtalash, mulkni xavfsizlikdan himoya qilish imkonini beradi. Sug'urta polislari mulkda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan yonmasliklar, yo'qolishlar, zararlar va boshqa risklar haqida xavfsizlik beradi.
   
2. 
   Moliyaviy himoya: Sug'urtalash, mulkni moliyaviy risklardan himoya qiladi. Mulk egasi yoki sug'urta qiluvchi mulk uchun sug'urta polisini olish orqali moliyaviy zararlarni sug'urtalashadi. Agar mulkda yo'qolish, zarar yoki boshqa moliyaviy risk yuzaga kelganda, sug'urta tashkiloti tomonidan ta'minot beriladi.
   
3. 
   Riskni almashtirish: Sug'urtalash, mulk egasining o'zini risklardan ozod qilish imkonini beradi. Mulk egasi sug'urtalash tizimi orqali xavfsizlikga oid risklarni sug'urta polislariga o'tkazib yoki ularga moliyaviy to'lovlarni o'tkazib berish orqali riskni almashtirishi mumkin.
   
4. 
   Kredit olish imkoniyati: Sug'urtalash mulkning xavfsizligini ta'minlash orqali kredit olish imkoniyatini oshiradi. Sug'urta polislari mulkni sug'urtalash uchun moliyaviy ta'minotni ta'minlaydi va bundan ko'ra kredit tashkilotlari uchun mulkning moliyaviy riskini kamaytiradi.
   

1. 
   To'lovda sifatli zarar qoplash: Sug'urta polisi xususiyatlariga qarab, zarar paydo bo'lgan holatlarda sug'urta tashkiloti to'lov amalga oshiradi. Bu to'lovlar polisdagi mablag'ga, maxsus o'rtacha bajariladi.
   
2. 
   Taqsimlash: Taqsimlash usulida zarar egasi (mulk egasi) va sug'urta tashkiloti zararni hamkorlikda qoplanadi. Zarar egasi o'z to'lovlarini qiladi, sug'urta tashkiloti esa qolgan qismini to'lashni o'z zimmaga oladi.
   
3. 
   O'rtacha risk o'zlashtirish: O'rtacha risk o'zlashtirish usulida zarar egasi va sug'urta tashkiloti zararni hamkorlikda qoplanadi. Zarar egasi to'lov amalga oshiradi, ammo sug'urta tashkiloti zarar egasiga yillik to'lovni qaytarib beradi.
   
4. 
   Noma'lum risk to'lov sharti: Bu variantda zarar paydo bo'lganida, sug'urta tashkiloti noma'lum miqdorda to'lov amalga oshiradi. Zarar egasi shartnoma orqali to'lov miqdorini oldindan bilmaydi.
   
5. 
   Zarar egasining pul xavfsizligi: Zarar egasi sug'urta tashkilotiga moliyaviy imkoniyatni ta'minlash uchun pul yig'ib beradi. Zarar paydo bo'lganda, sug'urta tashkiloti zararni to'laydi va zarar egasi o'z yig'ib olingan mablag'ni oladi.
   

1. 
   Ko'p tomonlama sug'urta (hamkorlik sug'urtasi): Bu sug'urta turi xususiy shaxslar (jamoat tashkilotlari, tadbirkorlar, xorijiy mamlakatlar kabi) orasida hamkorlik yoki jamoatchilik asosida o'tkaziladi. Sug'urta tashkiloti va sug'urta agentlari ko'p tomonlama sug'urtani taklif etishi mumkin. Shu tariqa bilan, sug'urta agenti tomonidan boshqariladigan polisning xususiyliklari bo'lishi mumkin.
   
2. 
   Ikki tomonlama sug'urta (sug'urta agenti bilan to'lanadigan sug'urta): Bu turi esa sug'urta agenti yoki broker orqali yoki sug'urta tashkilotiga tegishli bo'lgan shaxslar tomonidan o'tkaziladi. Sug'urta agenti, xususiy shaxs yoki tadbirkorlar uchun sug'urta polislari taklif etadi va to'lovlarini o'zlashtiradi. Bu tariqada, sug'urta agenti xizmatlari to'lovli bo'lib amalga oshiriladi.
   

1. 
   Hayot sug'urtasi: Shaxsning o'zini va oilasini o'limga olib kelish, qon bo'shlig'i, kasallik yoki jiddiy jarohat kabi vaziyatlarga qarshi himoya qiladi.
   
2. 
   Sog'liq sug'urtasi: Shaxsning kasallik, yaralanish yoki boshqa sog'liq muammo bilan bog'liq xarajatlarni to'lashda yordam beradi.
   
3. 
   Moliyaviy sug'urtalar: Moliyaviy sug'urtalar, shaxsning moliyaviy resurslari va manfaatlari bilan bog'liq xavf-xatarlardan himoya qilishga yordam beradi. Bu turdagi sug'urtalar moliyaviy zararlarga, yo'qolishga, qo'zg'alishlarga, xavfsizlikni ta'minlash va boshqa moliyaviy muammo va xavf-xatarlarga qarshi himoya ko'rsatadi.
   
4. 
   Transport sug'urtasi: Transport sug'urtasi, shaxsning transport vositalariga qarshi chiqqan zararlarga, yo'qolishga, o'g'irlanishga va boshqa transport xavf-xatarlarga qarshi himoya qiladi. Avtomobil sug'urtasi, to'lovlar sug'urtasi, havo yo'llari sug'urtasi kabi turlari mavjud bo'ladi.
   
5. 
   Arzon sug'urtalar: Arzon sug'urtalar, shaxslarning arzon qimmatli qismlarini (masalan, telefon, kompyuter, elektronika buyumlari) yoki shaxsiy zararlanishlarini (masalan, yurtdan kelgan sayohatda yo'qotgan yuklar) yo'qolishga qarshi himoya qiladi.
   

1. 
   O'lim sug'urtasi: Bu tamoyil shaxsning o'zini o'limga olib kelish xavfi bilan bog'liq bo'lgan zararlarga qarshi himoya qilishga asoslangan. O'lim sug'urtasi shaxsning o'limi bilan bog'liq xarajatlarni to'lashda yordam beradi va oilaning maqsadli yashashini ta'minlaydi.
   
2. 
   Kasallik sug'urtasi: Shaxsning kasalliklar va davolash jarayonlariga bog'liq tibbiy xarajatlarni sug'urta etishga yordam beradi. Bu sug'urta turi kasalliklarga qarshi moliyaviy himoya ko'rsatadi va tibbiy xizmatlarni to'lashda yordam beradi.
   
3. 
   Yo'qolish sug'urtasi: Bu tamoyil shaxsning oilasiga qarab yuqori xavf-xatarli ishga joylashishi bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta etishga asoslangan. Misol uchun, yo'qolish sug'urtasi o'zining ish joyidan ish bo'ylab joyni yo'qolishi yoki hayotga ta'sir etuvchi jiddiy jarohat holatida xarajatlarini qoplashga yordam beradi.
   
4. 
   Invalidlik sug'urtasi: Bu tamoyil shaxsning ishdan yo'qolishi yoki invalidlik holatiga o'tishi bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta etishga asoslangan. Invalidlik sug'urtasi shaxsning yashash va kasbiy faoliyatini ta'minlashga yo'rdam beradi.
   

1. 
   Hayot sug'urtasi shartnomalari: Bu turdagi shartnomalar shaxsning o'limiga bog'liq xavf-xatarlarga qarshi moliyaviy himoya ko'rsatadi. Shaxsning o'limi bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta etadi va oilaning maqsadli yashashini ta'minlaydi. Bu turdagi shartnomalar o'ziga xos kuchli to'lovlar, muddatli sug'urta, o'zaro hamkorlik, moliyaviy yordam berish va boshqalar bilan ajratiladi.
   
2. 
   Kasallik sug'urtasi shartnomalari: Bu turdagi shartnomalar shaxsning kasallik va davolash jarayonlariga bog'liq xarajatlarni sug'urta etadi. Shaxsning kasalliklarga qarshi moliyaviy himoyasini ta'minlaydi va tibbiy xizmatlarni to'lashda yordam beradi. Kasallik sug'urtasi shartnomalari o'ziga xos shartlar, davolash muddatlari, kengaytirilgan davolash hizmatlari va boshqalar bilan ajratiladi.
   
3. 
   Invalidlik sug'urtasi shartnomalari: Bu turdagi shartnomalar shaxsning ishdan yo'qolishi yoki invalidlik holatiga o'tishi bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta etadi. Shaxsning ishdan yo'qolishiga qarshi moliyaviy himoya ko'rsatadi va invalidlik haqidagi xarajatlarni qoplashga yordam beradi. Invalidlik sug'urtasi shartnomalari o'ziga xos shartlar, to'lov rejasi, invalidlik darajasi va boshqalar bilan ajratiladi.
   

1. 
   Davlat xizmatchilari uchun hayot sug'urtasi: Bu turdagi sug'urta shartnomalari davlat xizmatchilarining ish faoliyatiga bog'liq xavf-xatarlarga qarshi moliyaviy himoya ko'rsatadi. Ular shaxsning ish jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavf-xatarlarga qarshi moliyaviy himoya, kasallik va yaralanmalarga karshi himoya, hujjatli ta'lim, pension yoki ta'lim jarayonlari bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta etadi.
   
2. 
   Davlat xizmatchilari uchun tibbiy sug'urta: Davlat xizmatchilarining sog'lig'ini ta'minlash maqsadida tibbiy sug'urta shartnomalari taqdim etiladi. Ular davlat xizmatchilarining tibbiy xizmatlarni olishini, tibbiy xizmatlar uchun to'lovlarni qoplashni va davlat xizmatchilarining kasallik, yaralanma yoki operatsiya davomida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xarajatlarni sug'urta etadi.
   
3. 
   Davlat xizmatchilari uchun invalidlik sug'urtasi: Davlat xizmatchilari ishdan yo'qolish yoki invalidlik holatiga o'tishi mumkin bo'lgan hollarda moliyaviy himoya oladigan invalidlik sug'urtasi taqdim etiladi. Ular davlat xizmatchilarining ishdan yo'qolishiga qarshi moliyaviy himoyani ko'rsatadi va invalidlik haqidagi xarajatlarni qoplashga yordam beradi.
   

1. 
   Xavfsizlik sug'urtasi: Chet elda yashovchi fuqarolarga xavf-xatarlarga qarshi moliyaviy himoya ko'rsatish maqsadida xavfsizlik sug'urtasi taqdim etiladi. Ular xavf-xatarli mamlakatlarda turar joylaridagi xavf-xatarlarga qarshi sug'urta etish, kasallik va yaralanmalarga karshi himoya, yo'l harajatlari, sohasiga ko'ra sug'urta shartnomasi qilishlarni o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Sog'lik sug'urtasi: Chet elda yashovchi fuqarolarga sog'lik xizmatlari va tibbiy xarajatlarini sug'urta etish maqsadida sog'lik sug'urtasi taqdim etiladi. Ular tibbiy xizmatlarni olish, dori-darmonlar uchun to'lovlar, kasallik va yaralanmalarga qarshi himoya va tibbiy xarajatlarni sug'urta etishlarni o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Yuridik himoya sug'urtasi: Chet elda yashovchi fuqarolar uchun yuridik himoya sug'urtasi taqdim etiladi. Bu sug'urta shakli, chet elda yashovchi fuqarolarning huquqiy maslahatlarini himoya qiladi, ularga yuridik maslahatlar va xizmatlar taqdim etish, hukmiy muammo yuzasidan xarajatlarni sug'urta etish, huquqiy maslahatlarni qoplash va yuridik himoya shartnomasini o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Pensionerlar sug'urtasi: Bu tizim pensionerlarga yaqin qarindoshlari yoki o'zaro imtiyozi bo'lgan shaxslarga pensiya to'lashni ta'minlaydi. Ular ish faoliyati tugagan yoki ish faoliyati muddati tugagan pensionerlarga moliyaviy himoya ko'rsatadi.
   
2. 
   Bemorlar sug'urtasi: Bemorlar sug'urtasi, shaxslarga tibbiy xizmatlarni ta'minlash, kasalliklar va yaralanmalarga qarshi himoya ko'rsatish maqsadida taqdim etiladi. Ular sog'lik xizmatlarini olish, dori-darmonlarni qoplash va tibbiy xarajatlarni sug'urta etishlarni o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Vafot etganlar sug'urtasi: Vafot etganlar sug'urtasi, shaxslarning o'limiga bog'liq xarajatlarni qoplash maqsadida taqdim etiladi. Ular vafot etgan shaxslarning o'limga bog'liq xarajatlarini o'z ichiga oladi, shuningdek, o'limga bog'liq ravishda xizmatlarni ta'minlaydi.
   
4. 
   Balandlik va eng yaxshi ish joylari sug'urtasi: Bu tizim, shaxslarga o'zlashtirilgan ish joylari, maoshlar, ishlab chiqarish darajalari va boshqa afzalliklarni ta'minlash maqsadida taqdim etiladi. Ular yuqori ish joylari, rivojlanayotgan sohalarda ishlab chiqarish, vaqtincha ish joylari, ish haqini sug'urta etish va boshqa afzalliklarni taqdim etishlarni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Sug'urtachilik: Sug'urta kompaniyasi yoki tashkiloti tomonidan sug'urta xizmatlari taqdim etish faoliyatini o'z ichiga oladi. Ushbu tashkilot sug'urtachilik faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaga ega bo'lishi kerak.
   
2. 
   Sug'urta polisi: Sug'urta muomalasini belgilovchi yozma hujjatdir. Sug'urta polisi, sug'urta tashkilotining sug'urtalangan obyektni xavfsizligini ta'minlashga kelib chiqadigan shart va shartnomalarni o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Sug'urta obyekti: Sug'urta tashkiloti yoki kompaniyasi tomonidan xavfsizlikni ta'minlash maqsadida sug'urta polisi orqali sug'urtalangan moliya, moliya ob'ekti yoki boshqa ob'ekt.
   
4. 
   Sug'urta qimmatbaho, mablag': Sug'urtalanayotgan obyekt yoki moliyaning sug'urtalanayotgan miqdori yoki qiymati.
   
5. 
   Sug'urta to'lovi: Sug'urta polisida belgilangan shart va shartnomalar boyicha beriladigan to'lovlar, mablag'lar.
   
6. 
   Sug'urtachining mablag'ini taqdim etish: Sug'urtachining sug'urta polisi shartlariga asosan sug'urta polisidagi zarar va yoki xavf sodir bo'lganda, sug'urtalanayotgan to'lov mablag'ini taqdim etish yoki to'lash yukumliligini o'z ichiga oladi.
   
7. 
   Sug'urta muomalasining muddati: Sug'urta polisi to'lov muddati, sug'urta muomalasining amal qilishi uchun belgilangan vaqt davomiyligi.
   
8. 
   Sug'urta brokeri: Sug'urta tashkilotlarining xizmatlarini taqdim etish, sug'urta muomalasini o'tkazish va boshqa sug'urta xizmatlarini ko'rsatishda o'zlashtirilgan tashkilot yoki shaxs.
   

1. 
   Aktuariy: Aktuariy, moliyalarni va risklarni baholash, hisoblash va ta'lim qilish sohasida mutaxassislikka ega bo'lgan shaxsdir. Ular, statistik ma'lumotlardan, matematik modellaridan va risk baholash prinsiplaridan foydalanib, sug'urta kompaniyalari yoki boshqa moliyalash tashkilotlari uchun sug'urta stolchiligi, pensiya rejimlari, investitsiya strategiyalari va boshqa moliyalash bo'limlarida tahlil va baho berish bilan shug'ullanadilar.
   
2. 
   Sozlagich: Sozlagich, sug'urta polislarida yoki shartnomalarda aniqlovchi tushuncha bo'lib, shartnomalarda o'rin olib turadigan shartlarni yoki shartlar birligini ifodalaydi. Bu shartnomalarda qo'llaniladigan izohlar, qarorlar, belgilanayotgan amal qilish tartibi va shartnomalardagi asosiy talablarni ta'riflash uchun ishlatiladi.
   
3. 
   Geodeziyachi: Geodeziyachi, yeryuzi yuzasini burchakli va masofali nukus bo'yicha o'lchash, kartografiya, kartografik ishlar va yeryuzidagi obyektlarni aniqlash va ulardan ma'lumot olish bilan shug'ullanuvchi mutaxassisdir. Geodeziya, xaritalash, landshaft analizi, infrastruktura loyihalash va boshqa sohalarda ishlatiladi.
   

1. 
   Sug'urta bozori va tashkilotlarini tartibga solish: Davlat sug'urta sohasidagi bozor sharoitlarini belgilaydi va tartibga solish uchun tartib-nizomlar va litsenziyalarni tasdiqlayadi. Sug'urta kompaniyalarining o'zlashtirishiga, litsenziyalar olishiga, moliyalash bo'yicha xizmat ko'rsatishiga va sug'urta fondlarini rivojlantirishiga yo'l qo'yadi.
   
2. 
   Sug'urta kompaniyalarining nazorati va lisensiyalash: Davlat, sug'urta kompaniyalarining faoliyatini nazorat qiladi va ularning lisensiyalarini beradi. Bu nazorat orqali, kompaniyalar sug'urta stolchiligi, hisob-kitoblari, sug'urta polislari va muammosizliklarni amalga oshirish tartibini ta'minlayadi.
   
3. 
   Sug'urta tizimining rivojlanishi va innovatsiyalar: Davlat, sug'urta sohasidagi rivojlanish va innovatsiya jarayonlarini o'zlashtirishga intiladi. Bu, yangi texnologiyalarni qo'llash, elektron sug'urta xizmatlarini rivojlantirish, sug'urta statistikasini yaxshilash va moliyalash bo'yicha yangiliklarni kengaytirishni o'z ichiga oladi.
   
4. 
   Sug'urta tashkilotlarining munosabatlari bilan mas'uliyatlar: Davlat sug'urta kompaniyalarining foydalanuvchilar bilan munosabatlarini nazorat qiladi, tariflarini belgilaydi, shikoyatlarni qabul qiladi va moliyalashda adolatni ta'minlayadi. Shuningdek, sug'urta kompaniyalarining zararni qoplash, shikoyatlar, arizalar va ish tartibiga rioya qilish masalalarida jamiyat a'zolarining huquqlarini himoya qiladi.
   

1. 
   Sug'urta polislari sotish: Vositachilar, kliyentlar bilan muloqot qilish va ularning talablari va ehtiyojlari asosida mos sug'urta polislari taklif etish va sotish jarayonini amalga oshiradilar.
   
2. 
   Ma'lumotlarni to'plash va taqdim etish: Vositachilar, kliyentlar tomonidan taqdim etilgan ma'lumotlarni to'plab, sug'urta kompaniyalari tomonidan talab etilgan ma'lumotlarni kiritish va shu ma'lumotlarni sug'urta kompaniyalariga yetkazib berish huquqiga ega bo'ladi.
   
3. 
   Shikoyat qabul qilish: Vositachilar, kliyentlardan kelgan shikoyatlarni qabul qilib, ularni yechish va kerakli ishlarni bajarish uchun sug'urta kompaniyalariga yetkazib berish huquqiga ega bo'ladi.
   
4. 
   Zarar va to'lov boshqarish: Vositachilar, zarar va to'lovlarni boshqarish jarayonida kliyentlarni yordam beradi. Ular zararlarni hisoblash, zarar bildirish jarayonini boshqarish, to'lovlarni amalga oshirish, hisobotlar va davolashlar tuzish kabi vazifalarni bajaradilar.
   
5. 
   Konsultatsiya va maslahatlar: Vositachilar, kliyentlarga sug'urta sohasida maslahat berish, optimal sug'urta chora-tadbirlarini taklif qilish va ularning sohalarda maqsadga muvofiq sug'urta tizimini tuzishda yordam berishadi.
   

1. 
   Sug'urta qonunlari va qoidalar: Har bir mamlakatda sug'urta sohasini tartibga solish uchun qabul qilingan qonunlar va qoidalar mavjud. Bu hujjatlar sug'urta kompaniyasining faoliyatini tartibga solish, sug'urta polislari sotish, zararlar va to'lovlarni boshqarish, moliyalashuv va hisobotlar, shikoyatlar va boshqalar kabi jarayonlarni reglamentlashtirish uchun muhimdir.
   
2. 
   Sug'urta polislari: Sug'urta kompaniyalari tomonidan kliyentlarga taqdim etiladigan sug'urta polislari, kompaniyaning asosiy hujjatlari hisoblanadi. Bu hujjatlarda sug'urta muqobil polisning tartibi, sug'urta miqdori, sug'urta shartlari, to'lov muddati va boshqalar kabi asosiy ma'lumotlar va shartlar keltiriladi.
   
3. 
   Sug'urta shartnomalari: Sug'urta kompaniyasi va kliyentlar o'rtasida o'tkazilgan sug'urta shartnomalari, faoliyatning asosiy hujjatlaridan biridir. Ular ichida kliyentning yutuqlari, zarar tartibi, polisning shartnomaga binoan bajarishi kerak bo'lgan vazifalari va boshqalar kabi ma'lumotlar keltiriladi.
   
4. 
   Moliyalashuv hisobotlari: Sug'urta kompaniyalari moliyalashuv hisobotlarini tuzish va tahlil qilishda ishtirok etadi. Bu hujjatlar moliyalashuvning joriy holatini, daromad va xarajatlarni, soliq to'lovlarini va boshqalar kabi asosiy moliyalashuv ma'lumotlarini o'z ichiga oladi.
   
5. 
   Sug'urta hisobotlari: Sug'urta kompaniyalari tomonidan yillik, yarimyillik yoki chorak hisobotlar tuziladi. Bu hisobotlar sug'urta kompaniyasining faoliyati, sug'urta portfeli, zarar va to'lov statistikasi, sug'urta polislari to'g'risidagi ma'lumotlar va boshqalar kabi muhim ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Foyda:
   
   • 
     Sug'urta kompaniyalari jamiyatning sug'urta bozoridagi xavfsizlik va ishonchini ta'minlashda muhim rol o'ynayadi. Ular risklarni zararlardan himoya qilish, yutuqlarni sug'urta etish va xavfsizlikni ta'minlash orqali ommaviy foydani ko'rsatishga harakat qiladilar.
     
   • 
     Sug'urta kompaniyalari bo'lgan riskni yuklash va risklardan himoya qilish tizimini tashkil etish orqali, kliyentlarni xavfsizlik hissiyatiga ega qilish, iqtisodiy faoliyatni kengaytirish va investitsiyalar oqibatlantirishga yordam beradi.
     
   • 
     Sug'urta kompaniyalari kliyentlar uchun moliyalashuv vositalarini taqdim etish orqali, xayriya fondlarini shakllantirish va jamoat ishlariga ommaviy qo'llab-quvvatlashda ishtirok etishadi.
     
2. 
   Shakllantirish manbalari:
   
   • 
     Sug'urta kompaniyalarining asosiy manbasi polis sotish orqali olingan primlardir. Bu polislarning narxlari sug'urta kompaniyasi tomonidan qabul qilingan risklar, boshqaruv xarajatlari, statistik ma'lumotlar, sug'urta kompaniyasining xavfsizlik va xarajatlarini o'z ichiga olgan qurilma va dasturlardan tashkil topadi.
     
   • 
     Sug'urta kompaniyalari moliyalashuv va investitsiya jarayonlarini boshqarishda ishtirok etishadi. Ular sug'urta portfelini rivojlantirish, to'lovlar va zararlar bilan bog'liq moliyalashuv muammolarini hal qilish, daromad va xarajatlarni boshqarish, investitsiyalar va moliyalashuv rejalarini tuzish kabi vazifalarni amalga oshiradilar.
     
   • 
     Sug'urta kompaniyalari to'lov tizimlarini tashkil etishda va xisob-kitoblarni boshqarishda kompyuterlar va so'nggi texnologiyalardan foydalanishadi. Ular avtomatlashtirilgan tizimlar, ma'lumotlar analiz vositalari va moliyalashuv dasturlarini qo'llash orqali ishlarini samarali va efektiv bajaradilar.
     

1. 
   Huquqiy burchlar: Sug'urtalovchi polis shartnomasini imzolash orqali o'zining sug'urta bozorida yoki sug'urta kompaniyasi bilan huquqiy munosabatlarni amalga oshirishi va sug'urta xizmatlaridan foydalanganligini bildirishi mumkin.
   
2. 
   Yutuq va zararlar bilan bog'liq huquqlar: Sug'urtalovchi sug'urtalangan xavf va risklarga qarshi himoya ta'minlash orqali, yutuq holatida zararlarini sug'urtalovchi qobiliyatida ta'minlash haqiga ega bo'ladi.
   
3. 
   Ma'lumot olish huquqi: Sug'urtalovchiga sug'urtalovchi tomonidan ma'lumot berilishi va uning shaxsiy ma'lumotlari asosida sug'urtalovchi risklari hisoblashi va polisni shartnomaga mos kelganligini bilishi huquqi beriladi.
   

1. 
   Shartnomani bajarish majburiyati: Sug'urtalovchi shartnomada belgilangan shartlar va shartnomaga muvofiqligi doirasida majburiyatlarini bajarishi lozim bo'ladi.
   
2. 
   To'lov majburiyati: Sug'urtalovchi shartnomaga muvofiqligi bo'yicha to'lovni amalga oshirishi va belgilangan to'lov shartlarini bajarishi lozim bo'ladi.
   
3. 
   Zarar bildirish majburiyati: Sug'urtalovchi yutuq, zarar yoki hujum holatida shartnomada belgilangan muddat ichida sug'urta kompaniyasiga zararni bildirishi majburiyatiga ega bo'ladi.
   

1. 
   Sug'urtalovchilar: Sug'urta xizmatlaridan foydalangan shaxslar yoki tashkilotlar sug'urtalovchilar deyiladi. Ular sug'urta polisini olayotgan va polis to'g'risida to'lovni amalga oshirayotgan tomonlar hisoblanadi. Sug'urtalovchilar sug'urta polisida ko'rsatilgan shartlar va shartnomadagi majburiyatlar bilan bog'liq huquqiy munosabatlarga rioya qilishi talab etiladi.
   
2. 
   Sug'urta kompaniyalari: Sug'urta kompaniyalari sug'urta xizmatlarini taklif etuvchi tijorat tashkilotlardir. Ular sug'urtalovchilarning risklarini sug'urtalash uchun polislar berish, polislar to'g'risida yuklab olish va zararlar haqida to'lovlarni amalga oshirish bilan shug'ullanadilar. Sug'urta kompaniyalari sug'urta polislarini tuzish, risk baholash, zarar tushunish va sug'urta xizmatlarini taklif etish bilan shug'ullanadilar.
   
3. 
   Sug'urtachilar: Sug'urtachilar davlat organlari yoki boshqaruv tashkilotlari bo'lishi mumkin. Ular sug'urta sohasidagi normativ hujjatlarni ishlab chiqarish, sug'urtalovchilar va sug'urta kompaniyalari faoliyatini nazorat qilish va rivojlantirish bilan shug'ullanadilar. Sug'urtachilar sug'urtalovchilar va sug'urta kompaniyalarining faoliyatini huquqiy tartibga solish bilan mas'ul bo'ladilar.
   
4. 
   Davlat organlari: Sug'urta sohasidagi faoliyatni tartibga solish va sug'urta munosabatlari sohasida normativ hujjatlarni ishlab chiqarish, litsenziyalash va nazorat qilish to'g'risidagi vazifalarga davlat organlari to'g'risidagi huquqiy munosabatlarga rioya qilishlari mumkin. Davlat organlari sug'urtalovchilar, sug'urta kompaniyalari va sug'urtachilar faoliyatini tartibga solish, sug'urta bozorini rivojlantirish va xavflarni minimallashtirish bilan shug'ullanadilar.
   

1. 
   O'zgaruvchanlik: Tarif o'zgaruvchanlikning amalga oshirishiga imkon beruvchi bo'lishi kerak. Sug'urta xizmatlari uchun to'lov miqdorlari va shartlar o'zgarishlarga qaraganda to'g'ri kelishganlikni ta'minlashga yordam berishi lozim. Bu tarifda sug'urta xizmatlari uchun to'lov miqdorlarining o'zgartirilishi, polislar va qo'llanmalar uchun yuklamalar, shartnomalar va boshqa faktorlar asosida amalga oshirilishi mumkin bo'lishi kerak.
   
2. 
   Barqarorlik: Tarifning barqaror bo'lishi, sug'urtalovchilar uchun to'lovlarni to'g'ri hisoblash va to'lov qilishga imkon berishi talab etiladi. Tarifda to'lov shartlarining aniqligi, qanday holatda to'lovlar amalga oshirilishi kerakligi, to'lovning muddati va to'lov usullari kabi ma'lumotlar barqarorlikni ta'minlashga yordam beradi.
   
3. 
   Oddiylik: Tarifning oddiy bo'lishi, sug'urtalovchilar va sug'urta kompaniyalari uchun tushunadigan va o'zlashtiradigan bo'lishi talab etiladi. Tarif tushunchalari va tafsilotlarining yorliq, aniq va oson bo'lishi, tartibga solishni osonlashtirishi va muomalaga ruxsat etishi kerak.
   

1. 
   Asosiy sug'urta kompaniyalari: O'zbekistonda bir nechta asosiy sug'urta kompaniyalari faoliyat yuritib kelmoqda, ulardan eng mashhur va katta hajmda bo'lganlari O'zbekinvest, Kafolat, Uzagrosug'urta, O'zsug'urta, O'zbekinvesthayot, Kafolat hayot, Kafolat sug'urta va boshqalar.
   
2. 
   Tarmoq operatorlari: Tarmoq operatorlari (telekommunikatsiya kompaniyalari) O'zbekistonda sug'urta xizmatlari bozori uchun muhim vositalardan biridir. Ularning xizmatlar orqali sug'urta kompaniyalari sug'urta polislari sotish, to'lovlar qabul qilish va boshqa moliyaviy operatsiyalar uchun tarmoq infrastrukturidan foydalanishadi.
   
3. 
   Sug'urta agentliklari: Sug'urta agentliklari xodimlari sug'urta xizmatlarini mijozlarga taklif etish, polislarni sotish va xizmatlarga doir ma'lumotlarni taqdim etish bilan shug'ullanadilar. O'zbekistonda bir nechta sug'urta agentliklari mavjud va ular sug'urta kompaniyalarining vakillari sifatida faoliyat yuritishadi.
   
4. 
   Sug'urta brokerlari: Sug'urta brokerlari xodimlari moliyaviy xavfsizlik talablariga asosan sug'urta polislari bilan mijozlarni bog'lashganlik qilishadi. Ular sug'urta kompaniyalari bilan mijozlar orasida xizmat ko'rsatish, polislar oluvchilarga qo'llanma va ma'lumotlar berishda o'rtashtiruvchi rol o'ynashadi.
   

1. 
   Bozor rivojlanishi va raqobat: O'zbekistonda sug'urta bozori rivojlanayotgan bozor hisoblanadi. Shu bilan birga, raqobat ham kuchaymoqda va bu raqobatning o'tishlari bozorni yanada yanada raqobatli qilmoqda.
   
2. 
   Tariflarni yuqori darajada tartibga solish: Tariflarning adolatli va yuqori darajada tartibga solinishi bozorning rivojlanishi uchun muhimdir. Bu, qonun va normativ-huquqiy hujjatlar orqali aniqlangan tariflar asosida amalga oshirilishi kerak.
   
3. 
   Sug'urta faoliyatining sifatini oshirish: O'zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan sug'urta sohasidagi faoliyat sifatini oshirishga qaratilgan bir qator qonun-huquqiy hujjatlar joriy etildi. Bu hujjatlar mamlakatdagi sug'urta tashkilotlarining faoliyatini boshqarish, sug'urta sohasining yuritilishi va sug'urta xizmatlarining sifatini oshirishga yordam berishi maqsadida ishlab chiqilgan.
   
4. 
   Sug'urta bozorining tashqi investitsiyalarga ochilishi: O'zbekistonda sug'urta bozori tashqi investitsiyalarni jalb etishga muvaffaqiyatli harakat qilmoqda. Chet el moliyaviy tashkilotlari O'zbekistonda sug'urta bozoridagi imkoniyatlardan foydalanishga qiziqish ko'rsatmoqda.
   
5. 
   Sug'urta xizmatlarining ko'plablashtirilishi: O'zbekistonda sug'urta bozori ko'plablashtirilmoqda va xizmatlar spektrini kengaytirishga harakat qilmoqda. Yangi sug'urta turlari va xizmatlari bozorga kirib kelmoqda.
   

1. 
   Tadbirkorlar va korxonalarga qarshi javobgarlik sug'urtasi: Bu sug'urta turi, tadbirkorlar va korxonalarni muvofiq tartibda mavjud moliyaviy xavflardan himoya qiladi. Ular shaxsiy majburiyatlarini yoki korporativ muvofiqligini buzish, qonunlarga riayat qilmayish, xavfli iqtisodiy muhitda faoliyat yuritish va boshqa moliyaviy risklardan kelib chiqishi mumkin bo'lgan holatlarda himoya qiladi.
   
2. 
   Kasbiy faoliyat yurituvchilarga qarshi javobgarlik sug'urtasi: Bu sug'urta turi kasbiy faoliyat yurituvchilarni o'z faoliyatlariga bog'liq moliyaviy xavflardan himoya qiladi. Bu o'zgaruvchan xavflar jismoniy zararlar, moliyaviy zararlar, hujjatlarni yoki axborotni yo'qotish, amaldagi qonunlarga riayat qilmayish, kasbiy yoki amaliy hatoliklar kabi holatlarni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Risklarining tahlili: Sug'urtalovchi, o'z faoliyati yoki ishtirok etayotgan sohasiga xos xavflarni tahlil qiladi. Bu tahlil asosida sug'urtalovchi risklarning turlarini, ularning xavf darajalarini va zararlanishning mumkin variantlarini belgilayadi.
   
2. 
   Moliyaviy resurslarni ta'minlash: Sug'urtalovchi moliyaviy ta'minotlarni o'z faoliyatida mukammal shaklda ta'minlashi kerak. Bu moliyaviy ta'minotlar sug'urta fondi, sug'urtalovchining o'z imtiyozlar va mablag'lar bilan ta'minlanishi mumkin.
   
3. 
   Sug'urta riskini baholash: Sug'urtalovchi riskning ortiqcha miqdordagi qismini o'z zimmasiga oladi. Uning imtiyozlari va sug'urta polislari orqali risklarni o'z zimmasiga olishi mumkin.
   
4. 
   Sug'urtalovchi portfeli va risklarning taqsimlanishi: Sug'urtalovchi o'z portfelida turli xil xavflarni taqsimlayadi va uning risklarni taqsimlash jarayonini amalga oshiradi. Bunda turli xil sug'urtalovchilik turlaridan, xaridorlar toifasidan, faoliyat sohasidan va geografiyadan kelib chiqqan risklar hisobga olinadi.
   
5. 
   Moliyaviy hisobotlash va monitoring: Sug'urtalovchi moliyaviy hisobotlar va monitoring tizimini rivojlantirishi kerak. Bu tizimda sug'urta operatsiyalarining to'liq hisob-kitoblari, moliyaviy xodimlar, portfelling to'liqligi va sug'urtalovchilar bilan o'rtacha ishchi tashkilotlar orasidagi aloqalar monitoring qilinishi kerak.
   
6. 
   Sug'urta risklaridan himoya talablarini tushuntirish: Sug'urtalovchi o'z xaridorlariga sug'urta polislari va shartnomalar orqali tushuntirish qiladi. Shu bilan birga, xaridorlarga zararlanish holatlari va shartlari haqida ma'lumot beradi.
   
7. 
   Zakoniy normativ hujjatlar bilan tanishish: Sug'urtalovchi moliyasini tashkil etishda o'z faoliyatini amalga oshirishda to'g'ridan-to'g'ri qoidalar bilan amal qilish talab qilinadi. Shu sababli, moliyaviy tashkilotlarning zakoniy normativ hujjatlar bilan tanishish va ularga rioya qilish zimmasida bo'lishi zarur.
   

1. 
   Daromadlar: Sug'urtalovchi uchun asosiy moliyaviy natija daromadlardir. Bu daromadlar sug'urtalovchi tomonidan sotilgan polislardan olingan mablag'lar bilan bog'liq bo'ladi. Sug'urtalovchi polislar, shartnomalar yoki boshqa sug'urtalovchi xizmatlarni sotish orqali daromadlarini oshirishi mumkin.
   
2. 
   Zararlar va zararni qoplash: Sug'urtalovchi uchun zararlar va zararni qoplash moliyaviy natijalar ham muhimdir. Zararlar sug'urtalovchining ta'minlagan obyektlarga doir yuzaga kelgan ta'sirli hodisalar natijasida yuzaga kelishi mumkin. Zararni qoplash esa sug'urtalovchining zararlarni mablag'lar bilan to'lashi va zararlarini minimal darajada tutishi bilan bog'liq bo'ladi.
   
3. 
   Moliyaviy ko'rsatkichlar: Sug'urtalovchi moliyaviy ko'rsatkichlar, jami sotuvlar miqdori, polislar soni, zararlar va zararni qoplash uchun sarflangan mablag'lar, sug'urta portfelining hajmi va boshqalar kabi ko'rsatkichlarni hisobga oladi. Bu ko'rsatkichlar sug'urtalovchi faoliyatining moliyaviy natijalarini o'rganish, baholash va solishtirish uchun muhimdir.
   
4. 
   Moliyaviy rivojlanish: Sug'urtalovchi faoliyatining moliyaviy natijalari o'zining rivojlanishi bilan bog'liq bo'ladi. Moliyaviy rivojlanish sug'urtalovchi uchun yangi xaridorlarning jalb etilishi, sotilgan polislar sonining o'sishi, daromadlarning o'sishi va moliyaviy hisobotlashning o'zaro ishonch va kelajak proqnozlari asosida olib borilishi bilan bog'liqdir.
   
5. 
   Bozor ulushi: Sug'urtalovchi faoliyatining moliyaviy natijalari bozor ulushi va uning o'zgarishlaridan ham tasir olishi mumkin. Bozor ulushi sug'urtalovchi uchun yangi imkoniyatlar va turli xil mavjudliklarni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Sug'urta qonunlar va qoidalari: Har bir mamlakatda sug'urta sohasini tartibga solish uchun maxsus qonunlar va qoidalarga ega bo'lgan Sug'urta qonunlari va Tartibotnomalari mavjud. Bu qonunlar sug'urta bozorining asosiy qoidalarini, sug'urtalovchining va sug'urtadorning huquq va majburiyatlarini, to'lov tartibi va boshqa asosiy masalalarni belgilaydi.
   
2. 
   Sug'urta to'lov tartibi: Sug'urtalovchilar to'lov qilish jarayonini to'g'ri o'tkazish uchun sug'urta polisida belgilangan to'lov tartibini va shartlarini bajarishlari lozim. Bu tartib sug'urtalovchi va sug'urtadorning o'rtasidagi moliyaviy munosabatlarni belgilaydi.
   
3. 
   Sug'urtalovchining va sug'urtadorning huquq va majburiyatlari: Sug'urtalovchi va sug'urtadorning munosabatlari sug'urta polisi tarkibidagi shartlar va qoidalar asosida belgilanadi. Shu bilan birga, sug'urta shartnomasida sug'urtalovchi va sug'urtadorning huquq va majburiyatlari, muddatlari, shikoyat va arizalar, jarayonlarni to'xtatish va boshqalar kabi masalalar ham belgilanadi.
   
4. 
   Sug'urta muomalasi tasdiqlovchiligi: Sug'urtalovchi va sug'urtadorning munosabatlari xususiy tartibda tartibga solingan sug'urta muomalasi asosida amalga oshiriladi. Bu muomalani to'liqligi va to'g'ri ekanligini tasdiqlovchi tashkilotlar, masalan sug'urta kompaniyalari, sug'urta fondlari, moliyaviy nazorat tashkilotlari kabi instantsiyalar hisoblanadi.
   
5. 
   Sug'urta kompaniyalarining litsenziyalanishi: Sug'urta sohasida faoliyat ko'rsatish uchun sug'urta kompaniyalarining litsenziyalanishi shartdir. Litsenziya berish, litsenziya amal qilish, litsenziya yaxshilanishi, tartibga solish va nazorat asosida tartibga solingan qonun va qoidalar mavjud.
   

1. 
   Avtomobil sug'urtasi: Davlatlar ko'pchiligi avtomobil egasi uchun majburiy sug'urta polisi taqiqlaydi, shuningdek, haydovchi vaqti davomida kelgan biron bir zararni qoplashni ta'minlaydi.
   
2. 
   Turar joy sug'urtasi: Kiruvchi (ijara, xayriya) turar joyni sug'urtalash majburiy bo'lishi mumkin. Bu turar joyni egasi yoki ishlab chiqaruvchisi majburiy sug'urta polisini olishishni talab qiladi.
   
3. 
   Kasallik sug'urtasi: Bazi mamlakatlarda kasalliklar va yashirin kasalliklar uchun sug'urtalovchilar tomonidan sug'urta polisi ta'minlash majburiy bo'lishi mumkin. Bu sug'urta polisi, shaxsiy va umumiy kasalliklar davrida davolashga xizmat qiladi.
   

1. 
   Bank hisobvarag'ining sug'urta: Banklarning moliyaviy tushunchalariga va bank hisobvarag'iga bog'liq ma'lumotlar, to'lovlar va boshqa malumotlar, sug'urta tomonidan himoya qilinishi kerak. Bunday sug'urtalar, bank hisobvarag'ining xavfsizligini ta'minlayadi va zarar to'lovlarini qoplashga yordam beradi.
   
2. 
   Bank kreditlarining sug'urtalash: Banklar kreditlar berish va kredit portfeli xavfsizligini ta'minlash uchun sug'urta xizmatlaridan foydalanishlari mumkin. Bu sug'urtalar banklarga berilgan kreditlarning xavfsizligini ta'minlayadi va zarar to'lovlarini qoplashga yordam beradi.
   
3. 
   Banklarning bino va qurilishlari sug'urtalash: Banklar o'z binalarini, filiallarni va bank tizimlarini sug'urtalashga e'tibor qaraydilar. Bunday sug'urtalar, binolar va qurilishlar yonida yuzaga keladigan xavf va zararlar qarshisida himoya ta'minlaydi.
   
4. 
   Bank xodimlarining sug'urtalash: Banklar o'z xodimlarini sug'urtalash uchun xodimlar sug'urtasi xizmatlaridan foydalanishlari mumkin. Bunday sug'urtalar, xodimlarning ishdan ketishiga, kasallanishiga yoki boshqa holatlarda zarar to'lovlarini ta'minlashga yordam beradi.
   
5. 
   Bank operatsiyalarining sug'urtalash: Banklar xalqaro operatsiyalarda, to'lov tizimlarida va tijoratda zarar va xavfni kamaytirish maqsadida sug'urtalar bilan hamkorlik qilishadi. Bu tarkibda xalqaro sug'urtalar, to'lov tizimlarini himoya qiluvchi sug'urtalar, xalqaro tijorat sug'urtalari va boshqa sug'urtalar kiradi.
   

1. 
   Ob'ekt: Sug'urtalovchining javobgarligi chegarasi bo'lgan ob'ekt, mulk, huquqiy munosabat, shaxs yoki tashkilot bo'lishi mumkin. Misol uchun, sug'urtalovchining ob'ekti sug'urta polisida kuzatilgan avtomobil, uy, biznes, shaxs, bank hisobvarag'i va hokazo bo'lishi mumkin.
   
2. 
   Sub'ektlar: Sug'urtalovchining javobgarligini chegaralashgan sub'ektlar ob'ektga oid bo'lgan javobgarliklardir. Bu sub'ektlar sug'urta polisida belgilanishi mumkin va sug'urtalovchining muvofiqlashgan shartlariga binoan zarar yuzaga kelganda zarar to'lovlarini o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Funktsiyalar: Sug'urtalovchining ob'ekt va sub'ektlar bo'yicha o'ziga xos funktsiyalari mavjud bo'ladi. Bu funktsiyalar sug'urtalovchining javobgarligini bajarishga yordam beradi. Masalan, zarar yuzaga kelganda zarar to'lovini amalga oshirish, zarar yuzaga kelmasligini ko'rsatish, sug'urta polisida belgilangan muddatlarda to'lovlar amalga oshirish kabi funktsiyalar mavjud bo'lishi mumkin.
   
4. 
   Maqsadlar: Sug'urtalovchining ob'ekt va sub'ektlariga xizmat qilishning asosiy maqsadi, ularning zarar yuzaga kelganda zarar to'lovlarini o'z ichiga olish va javobgarligini sug'urtalashdir. Maqsadlar sug'urta polisida belgilangan shartlar va tartiblarga muvofiq bajariladi.
   

1. 
   O'zbekiston Respublikasi Madaniyat va san'at kodeksi: Bu qonun qonun tuzumining bir qismidir va umumiy sug'urtalash sohasiga oid hujjatlarni o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Sug'urta kodeksi: Bu qonun qonun tuzumining alohida bo'limi bo'lib, sug'urta sohasiga oid qonunlarni va hujjatlarni tartibga soladi. Uning asosiy maqsadi sug'urtalovchining va sigortalovchining huquqlarini va majburiyatlarni belgilashdir.
   
3. 
   Fuqarolik kodeksi: Bu kodeks sug'urta tashkilotlarining faoliyatini tartibga soladigan umumiy qonunchilik asosidir. U fuqarolar va tashkilotlar o'rtasidagi munosabatlarni belgilaydi va sug'urta faoliyati ham shu tartibda amalga oshiriladi.
   
4. 
   Davlat sug'urta to'g'risidagi qonunlar: O'zbekiston Respublikasida davlat sug'urtasi sohasida hamda davlat tomonidan amalga oshiriladigan boshqa sug'urtalar sohasida qonunlar va hujjatlar mavjud. Bu qonunlar sug'urta tashkilotlarining rivojlanishini, faoliyatini va maqsadlarini belgilaydi.
   

1. 
   Xavfsizlik ta'minlash: Mulkni sug'urtalash orqali xavfsizlikni ta'minlash, masalan, hodisalar, hujjatlar yoki qonuniy, tabiiy yoki sirtli xavfli holatlarga qarshi himoya qilishning asosiy vositasi bo'ladi.
   
2. 
   Zararlarini qoplash: Sug'urta polislarining imkoniyatlari va shartlari orqali mulk egasining zararlarini qoplashga imkon yaratiladi. Zarar yetkazgan voqealar yoki xavfli holatlar sodir bo'lganda, sug'urta tashkiloti to'lovlar bilan mulk egasini qaytarib, zararni qoplashda yordam berishi mumkin.
   
3. 
   Xavfsizlik risklaridan himoya: Sug'urta polislarining shartlari va tariflari asosida, xavfsizlik risklaridan himoya qilinadi. Bu risklar misol uchun hujjat yoki ma'lumotlar yo'qolishi, talon-tartibdan tushirilishi, yo'lovchilar tomonidan zarar yetkazilishi va boshqalar bo'lishi mumkin.
   
4. 
   O'zaro ishonch va barqarorlik: Mulkni sug'urtalash, mulk egasiga o'zaro ishonch va barqarorlik hissini beradi. Mulk egasi sug'urta polisiga to'lovni amalga oshirgan holatda, zarar yetkazgan voqealarda yoki xavfsizlik risklari sodir bo'lganda sug'urta tashkilotining yordami va barqarorlik hissini ko'radi.
   

1. 
   Xavfni bo'lmasligini ta'minlash: Qayta sug'urtalashning asosiy maqsadi, sug'urta kompaniyasining o'z olgan xavfni boshqa kompaniyaga o'tkazish orqali xavfsizlikni ta'minlashdir. Bu usul orqali, bir sug'urtalash kompaniyasi o'z xavfni boshqa kompaniyaga o'tkazib, xavfni taqsimlab qo'yadi va bundan foydalanib, o'z xavfni qisqartirish va moliyalashtirish imkoniyatini oshiradi.
   
2. 
   Xavfni taqsimlash: Qayta sug'urtalash asosida sug'urta kompaniyalari o'z xavflarini qisqartirish va taqsimlash imkoniyatiga ega bo'ladi. Xavflarni taqsimlash orqali, bir kompaniya o'z xavflarini boshqa kompaniyalarga ko'tarib yuboradi va xavflarni bir necha kompaniyalar o'rtasida bo'lishini ta'minlaydi. Bunda, barcha kompaniyalar o'zlaridagi xavfni yagona kompaniya yoki guruhning oldida ta'minlashga harakat qiladilar.
   
3. 
   Xavfni moliyalashtirish: Qayta sug'urtalash, sug'urta kompaniyalariga xavfni moliyalashtirish imkonini beradi. Xavflarni boshqa kompaniyalarga o'tkazish orqali, sug'urtalash kompaniyalari xavflarning moliyalashtirishini oshiradi. Bunda, xavfli voqealar yuzaga kelganida, moliyalashtirish jarayoni yordamida zarar kengayishi va sug'urta kompaniyalarining zararlarini to'lash imkoniyati ortadi.
   

1. 
   Sug'urta qonunlari: Har bir davlatda sug'urta faoliyatini tartibga solishga oid qonunlar va qonun hujjatlari mavjud bo'ladi. Bu qonunlar sug'urta bozorining asosiy huquqiy asoslarini va tartiblarini belgilashda xizmat qiladi.
   
2. 
   Sug'urta shartnomalari: Qayta sug'urtalash faoliyatida sug'urta shartnomalari hamda ularning tartiblari va shartnomalar yoki sug'urtalash davlatlararo shartnomalari asosan ishlatiladi. Shartnomalar sug'urta taraflari o'rtasida imzolanadi va sug'urtalovchining va sug'urta kompaniyasining huquqlarini, majburiyatlarni va moliyaviy mas'uliyatlarini belgilaydi.
   
3. 
   Sug'urta tartiblari: Qayta sug'urtalash faoliyati davlat tomonidan tartibga solinadi va tartibni ta'minlashga oid tartibnomalar, qarorlar va ko'rsatmalar tuziladi. Bu tartibnomalar sug'urta kompaniyalarining qayta sug'urtalash faoliyatini o'rganish, tartibga solish va nazorat qilish jarayonlarini belgilaydi.
   
4. 
   Sug'urta organlari va institutlari: Sug'urta faoliyatini nazorat qilish, tartibga solish va huquqiy muammolarini yechish uchun xususiy sug'urta organlari va institutlari tashkil etilgan bo'ladi. Bu organlar va institutlar sug'urta faoliyatida huquqiy asosiy nazoratchi va ko'rsatkich vazifalarni bajarishga oiddir.
   

1. 
   Shartnomada taraflarning ma'lumotlari: Shartnomada sug'urtalovchi va sug'urta kompaniyasi haqidagi ma'lumotlar (nomi, manzili, maqsadi, yuridik holati, to'lov muqimi va boshqalar) ko'rsatiladi.
   
2. 
   Sug'urtalovchi va sug'urta kompaniyasi majburiyatlari: Shartnomada sug'urtalovchi tomonidan sug'urtalash uchun talab etiladigan shartlar, mablag'lar, to'lov muqimi, to'lov vaqti va boshqalar tasniflanadi. Shuningdek, sug'urta kompaniyasining majburiyatlari, sug'urtalovchining talablarini qondirish, to'lov shartlari, zarar yuzaga kelganda sug'urta haqini to'lash va boshqalar ham shartnomada belgilanadi.
   
3. 
   Sug'urtalovchi va sug'urta kompaniyasining huquqlari: Shartnomada sug'urtalovchi va sug'urta kompaniyasi o'rtasidagi huquqiy aloqalarni belgilaydi. Bu aloqalar sug'urtalovchining sug'urtani olish va qayta sug'urtalash huquqlarini, sug'urta kompaniyasining sug'urta haqini olish huquqlarini, shikoyatlarni ko'rsatish tartibi va boshqalarni o'z ichiga oladi.
   
4. 
   Sug'urta davri va to'lov muhlati: Shartnomada sug'urtalash davri va to'lov muhlati ko'rsatiladi. Bu davrning oxirida shartnomani yangilash, to'lov muddati, to'lov shartlari va boshqalar haqida ma'lumot beriladi.
   
5. 
   Zararni bildirish va tushuntirish tartibi: Shartnomada sug'urtalovchi zarar yuzaga kelganda, uni sug'urta kompaniyasiga tez va aniq bir xildan bildirish majburiyatiga ega bo'ladi. Zararni tushuntirish tartibi, zarar bilan bog'liq hujjatlarni taqdim etish va boshqalar shartnomada ko'rsatiladi.
   
6. 
   Shikoyatlar va murojaatlar: Shartnomada shikoyat va murojaatlarni ko'rsatish tartibi, ularning qabul qilinishi va yechilishi jarayonlari, murojaatlarni ko'rib chiqish tartibi va boshqalar tasniflanadi.
   

1. 
   Qayta sug'urta qilish shartnomasi (Individual Reinsurance Treaty): Bu shartnoma, sug'urtalovchi (asosiy sug'urta kompaniyasi) va sug'urta kompaniyalari orasida yuritiladi. Sug'urtalovchi, o'z riskini qayta sug'urta kompaniyalariga tarqatishi uchun shartnoma imzolaydi. Bu shartnomada tariflar, mablag'lar, to'lovlar, zarar tushuntirish va boshqalar haqidagi shartlar belgilanadi.
   
2. 
   Qayta sug'urta qilish shartnomasi (Facultative Reinsurance Treaty): Bu shartnoma, asosiy sug'urta kompaniyasi va biron bir konkretdan zimma olgan qayta sug'urta kompaniyasi orasida yuritiladi. Asosiy sug'urta kompaniyasi zararni qayta sug'urta kompaniyasiga o'tkazishi uchun shartnoma imzolaydi. Bu shartnomada zarar tushuntirish jarayoni, mablag'lar, tariflar, to'lovlar va boshqalar haqidagi shartlar belgilanadi.
   
3. 
   Qayta sug'urta qilish shartnomasi (Proportional Reinsurance Treaty): Bu shartnoma, sug'urtalovchi (asosiy sug'urta kompaniyasi) va qayta sug'urta kompaniyalari orasida yuritiladi. Shartnoma, zararning bir qismi sug'urtalovchiga, qolgan qismi esa qayta sug'urta kompaniyalariga tarqatiladi. Bu shartnomada zararning qismini qayta sug'urtalovchi o'z zimmasiga oladi va qayta sug'urta kompaniyalari esa o'z zimmasidagi zararni qayta sug'urtalash bilan ta'minlayadi.
   
4. 
   Qayta sug'urta qilish shartnomasi (Excess of Loss Reinsurance Treaty): Bu shartnoma, zararning belgilangan miqdordan ortiq kelishlari uchun qayta sug'urtalashni o'z ichiga oladi. Asosiy sug'urta kompaniyasi belgilangan miqdordan ortiq kelgan zararni qayta sug'urtalashga tegishli to'lovni amalga oshiradi.
   

1. 
   Premiya daromadi: Bu daromad, sug'urta polisiga qo'yilgan to'lovni ifodalaydi. Premiya daromadi, polisning muddati va sigortalovning risk darajasiga asoslangan tartibda belgilanadi.
   
2. 
   Qayta sug'urta daromadi: Qayta sug'urta kompaniyalari bilan imzolangan qayta sug'urta shartnomalaridan kelib tushadigan daromadlardir. Asosiy sug'urta kompaniyasi, qayta sug'urta daromadini qayta sug'urtalovchiga to'lashi bilan hisoblashadi.
   
3. 
   Finansal daromadlar: Sug'urta kompaniyasining investitsiya portfeli yoki moliyaviy operatsiyalardan keladigan daromadlar. Bu daromadlar, investitsiya faoliyati, depozitlar, aktivalar va boshqa moliyaviy vositalardan yuzaga kelishi mumkin.
   

1. 
   Zararlar: Sug'urta kompaniyasi tomonidan to'langan zararlarning miqdori va kategoriyasi bo'yicha xarajatlar. Zararlar, polislar asosida yuzaga kelgan mulk, hayot, kasallik, kasbiy yo'qotish va boshqa zararlarni taqdim etish bilan bog'liq bo'ladi.
   
2. 
   Asbob-uskunalar va hodisalar bilan bog'liq xarajatlar: Sug'urta kompaniyasi ish faoliyati uchun xizmat qiladigan xonadonlar, texnika, dasturiy ta'minotlar va boshqa asbob-uskunalar xarajatlari. Hodisalar bilan bog'liq xarajatlar esa sug'urta polisida yuzaga kelgan hodisalar, zarar kuzatish, ta'lim va boshqa xizmatlarni o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Adabiyot, marketing va reklama xarajatlari: Sug'urta kompaniyasining tanitish, reklama va bozorlashtirish faoliyatlariga bag'ishlangan xarajatlar.
   
4. 
   Boshqalar: Sug'urta kompaniyasining administrativ xarajatlari, hukumatga to'lovlar, soliq to'lovlari, ishga joylashganlar uchun ish bilan bog'liq xarajatlar va boshqa umumiy xarajatlar.
   

1. 
   Moddiy manbalar: Sug'urta tashkilotlari uchun moddiy manbalar, kompaniya moliyaviy turmushini ta'minlashda katta ahamiyatga ega bo'ladi. Ular ichida o'z mablag'lari, moliyaviy reservlar, investitsiya portfeli, moliyaviy xujjatlar va boshqa moddiy varoqlar bo'ladi.
   
2. 
   Kredit manbalar: Sug'urta tashkilotlari kreditlar orqali moliyaviy manbalar olishlari mumkin. Ular bank kreditlari, moliyaviy tijorat kreditlari, moliyaviy tahlil va boshqa kredit manbalarini o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Sug'urtalovchilarning to'lovlar: Sug'urta tashkilotlarining moliyaviy manbalari sug'urtalovchilardan kelgan to'lovlar orqali ham o'sishi mumkin. Bu to'lovlar, premiyalar, polislar, qayta sug'urta to'lovlari va boshqa to'lovlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
   
4. 
   Hisobvaraq manbalar: Sug'urta tashkilotlarining hisobvaraq manbalariga moliyaviy manbalari kiradi. Ular kompaniyaning moliyaviy hisob-kitoblari, xisob-kitoblarni tashkil etish va hisobvaraq muhasebesi tizimi bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
   

1. 
   Huquqiy muhit va qonunlar: O'zbekistonda sug'urta sohasini rivojlantirish uchun huquqiy muhitning rivojlanishi va to'g'ridan-to'g'ri qonunlar bilan nazorat qilinishi muhimdir. Huquqiy muhitning isloh qilinishi, sug'urta bozori uchun yagona va barqaror qonunlar va qarorlar tuzishga yo'l qo'yish o'ziga xos ahamiyatga ega.
   
2. 
   Sug'urta tizimining taraqqiyotiga investitsiyalar: Sug'urta sohasining rivojlanishi uchun moliyaviy investitsiyalar ham muhim ahamiyatga ega. Investitsiyalar sug'urta kompaniyalarining xizmat sifatini oshirish, sohasini kengaytirish va yangi xizmatlarni takomillashtirishga yo'l qo'yadi.
   
3. 
   Xalqaro hamkorlik va aloqalar: Xalqaro tajribani o'rganish, xalqaro sug'urta standartlariga rioya qilish va xalqaro sug'urta bozori bilan integratsiya qilish ham rivojlanishga o'tkazilishi lozim bo'lgan jarayonlardir. Xalqaro hamkorliklar va aloqalar yuritilgan holda O'zbekistondagi sug'urta bozori yanada rivojlanishi mumkin.
   
4. 
   Tashkilotlar va tashkilotlararo aloqalar: Sug'urta sohasining rivojlanishida tashkilotlararo hamkorlik va aloqalar katta ahamiyatga ega. Shuningdek, yagona sug'urta tizimi, bir qatorda tashkilotlar va sug'urta kompaniyalarining bir-biriga bojxona, xizmatlar, ma'lumot almashinuvi va boshqa asosiy resurslarni taqsimlashi muhimdir.
   
5. 
   Moliyaviy tahlil va tizimlar: Moliyaviy tahlil va tizimlar sug'urta bozorining rivojlanishi uchun muhim asbob-uskunalar hisoblanadi. Moliyaviy tahlil va tizimlar, sug'urta kompaniyalariga xususiy mulkni sug'urta qilish, risklarni boshqarish, daromadlarni oshirish va moliyaviy natijalarni baholashda yordam beradi.
   

1. 
   Sug'urta mahsulotlarining tarqatish va sotish: Banklar sug'urta kompaniyalari bilan hamkorlik qilib, sug'urta mahsulotlarini tarqatish va sotishni amalga oshirishadi. Bu, bank muassasalari uchun yangi moliyaviy manfaatlar yaratish va xizmatlarni ko'proq mijozlariga taqdim etish imkoniyatini beradi.
   
2. 
   Sug'urta polislarini sotish va ijro etish: Banklar sug'urta mahsulotlarini sotish bilan birga, sug'urta polislarini to'lov muddati yetgan holatda ijro etishga ham dastur tuzishadi. Bu bankning sug'urta mahsulotlarini sotish va ularga xizmat ko'rsatishning integral qismi hisoblanadi.
   
3. 
   Sug'urta to'lovlarini qabul qilish: Sug'urta polislarining to'lovlarini qabul qilish ham bank muassasalari tomonidan amalga oshiriladi. Bu, banklarning mijozlarga qulaylik va ishonchni ta'minlash uchun xizmat ko'rsatishlarini oshiradi.
   
4. 
   Sug'urta to'lovlarini muvofiqlashtirish: Banklar sug'urta mahsulotlarini sotishda to'lov jarayonlarini ham muvofiqlashtirishda katta rol o'ynayadi. Mijozlar bank orqali to'lovlarini amalga oshirishlari, to'lov grafiklarini va muvofiqlashtirishlari bilan tashkil etishlari mumkin.
   
5. 
   Sug'urta mahsulotlarining marketingi va reklama: Banklar sug'urta mahsulotlarini o'z mijozlariga taqdim etish uchun marketing va reklama faoliyatlarini ham olib borishadi. Bu, sug'urta mahsulotlarining xavfsizlik, moliyaviy ta'minot va xizmat sifatini ko'rsatishga qaratilgan reklama va marketing kampaniyalarni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Rivojlanayotgan sug'urta bozori: Sug'urta sohasi global ravishda rivojlanayotgan bozor hisoblanadi. Banklar, bu rivojlanishdan foydalanish uchun sug'urta mahsulotlarini sotish va sug'urta xizmatlarini taklif etishga yo'naltiriladi.
   
2. 
   Mijozlarning moliyaviy ta'minoti va xavfsizligi: Banklar mijozlarni moliyaviy ta'minot va xavfsizlik mavzusida qo'lda tutishga intilishadi. Sug'urta mahsulotlari va xizmatlari orqali banklar, mijozlarni moliyaviy xavfsizliklardan himoya qilish va ularning moliyaviy maqsadlari uchun ta'minotni ta'minlashga imkon beradi.
   
3. 
   Risklardan himoya: Banklar, moliyaviy operatsiyalarda yuzaga keladigan risklardan himoya qilish uchun sug'urta mahsulotlarini qo'llaydilar. Bu, kredit operatsiyalari, moliyaviy bozorlarda investitsiyalar, valyuta operatsiyalari va boshqa bank faoliyatlariga bog'liq risklardan himoya ta'minlashga yordam beradi.
   
4. 
   Bankning moliyaviy faoliyatini qo'llab-quvvatlash: Sug'urta kompaniyalari orqali sug'urta mahsulotlarini sotish, banklarga moliyaviy daromad olish va ularning moliyaviy faoliyatini qo'llab-quvvatlash imkoniyatini beradi. Banklar, sug'urta mahsulotlarini sotish orqali yangi moliyaviy manba va daromadlar olishadi, shuningdek, sug'urta xizmatlarini sotish orqali moliyaviy risklardan himoya qilishga imkon beradi.
   
5. 
   Mijozlar uchun qo'lda tutish va xizmatlarni ko'rsatish: Sug'urta mahsulotlari va xizmatlari orqali banklar, mijozlarga qo'lda tutish, ularning moliyaviy maqsadlari va talablariga javob berish, xavfsizlik va moliyaviy ta'minotni ta'minlash imkoniyatlarini berishga intilishadi.
   

1. 
   Risklarni bo'shantirish: Banklar sug'urta tashkilotlariga xizmat ko'rsatish orqali moliyaviy risklardan himoya qilish imkonini beradi. Sug'urta tashkilotlari esa banklarga sug'urta mahsulotlarini sotib olish orqali risklarni bo'shantirishga va moliyaviy ta'minotni ta'minlashga imkon beradi.
   
2. 
   Xavfsizlikni ta'minlash: Banklar sug'urta tashkilotlarining xavfsizlik sohasidagi tajribasidan foydalanish orqali xavfsizlikni ta'minlash imkoniyatini oladi. Sug'urta tashkilotlari esa banklarga xavfsizlik xizmatlarini taklif etish orqali bankning xavfsizlikni oshirish, muvaffaqiyatli tahlil va ta'limlarni amalga oshirish imkoniyatiga ega bo'ladi.
   
3. 
   Xizmatlarni kengaytirish: Banklar va sug'urta tashkilotlari o'rtasidagi hamkorliklar, xizmatlarni kengaytirish va mijozlarga turli xavfsizlik va moliyaviy mahsulotlarni bir vaqtda taklif etish imkonini yaratadi. Mijozlar banklar orqali sug'urta xizmatlarini sotib olish orqali moliyaviy ta'minotni oshirish va xavfsizlikni ta'minlashlari mumkin bo'ladi.
   
4. 
   Ma'lumot almashish: Banklar va sug'urta tashkilotlari o'rtasidagi hamkorliklar, ma'lumot almashish va o'zaro tahlil va ta'lim imkoniyatlarini beradi. Banklar, sug'urta tashkilotlarining statistik ma'lumotlari va risk tahlillaridan foydalanish orqali moliyaviy faoliyatlarini yanada rivojlantirishga imkon beradi. Sug'urta tashkilotlari esa banklar orqali bankning moliyaviy ma'lumotlardan foydalanish imkoniyatiga ega bo'ladi.
   
5. 
   Ishbirlikda marketing va reklama: Banklar va sug'urta tashkilotlari o'rtasidagi hamkorliklar, marketing va reklama sohasida hamkorliklarga imkon beradi. Ularning birgalikda marketing kampaniyalarni amalga oshirish, xizmatlarni reklamalash va mijozlarga qulayliklar taqdim etish imkoniyatlarini beradi.
   

1. 
   Daromadlar: Kompaniya faoliyatining asosiy daromadlari, sug'urta polislarini sotish, sug'urtalovchilardan to'lovlar, sug'urta fondidan omonatlar va boshqalar orqali olingan daromadlardan iborat bo'ladi.
   
2. 
   Xarajatlar: Kompaniya boshqaruvining o'zgarishi, xodimlar maoshlari, ish joylarining ijara to'lovlari, marketing va reklama xarajatlari, xizmat sotib olish xarajatlari va boshqalar kabi xarajatlardan iborat bo'ladi.
   
3. 
   Sarmoya daromadi: Sug'urta kompaniyasi tomonidan sug'urta polislariga olingan mablag'lar, tashqi sarmoya fondlaridan olinadigan daromadlar, sarmoya daromadlari qaytarilgan polislarni hisobga oladi.
   
4. 
   Qarzlar: Sug'urta haqida yasalgan qarzlar va to'lov muddatlari, polislar bo'yicha qarzlarning hisobga olinishi.
   
5. 
   Sug'urta fondidagi omonatlar: Sug'urta fondiga olingan omonatlar va omonatlarning daromadlari, sug'urta kompaniyasining sug'urta mablag'larini moliyaviy ta'minot uchun saqlashga qo'ygan mablag'lar.
   

1. 
   Ipoteka sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, qarz oluvchining ipoteka mikdorini to'liq to'lash imkonini beradi, agar u vafot etgan bo'lsa yoki doimiy invalid bo'lsa. Bunda sug'urta kompaniyasi qarz oluvchining qoldig'ini to'lov qilishi mumkin bo'lgan holatlar uchun tashkil etiladi.
   
2. 
   Hayot sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, qarz oluvchining hayotini sug'urtalaydi. Agar qarz oluvchi vafot etgan bo'lsa, sug'urta tomonidan taqdim etilgan mablag'lar uning yetarliyini to'laydi.
   
3. 
   Jarohat sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, qarz oluvchining jarohat holatlariga qarshi himoya beradi. Misol uchun, agar qarz oluvchi ishdan chiqarilsa yoki kasal bo'lsa, sug'urta tomonidan qarz to'lovi ajratib olinadi.
   
4. 
   Ishsizlik sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, qarz oluvchining ishsizlik holatlarida to'lovlari to'lay olmasa ham qarzini to'lashga yordam beradi. Agar qarz oluvchi ishini yo'qotgan bo'lsa, sug'urta tomonidan to'lovlari to'lashga imkon yaratiladi.
   

1. 
   Umumiy hayot sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, sug'urta polisi to'g'risida to'lovni amalga oshirgan bo'lsa, sug'urta tomonidan hayotni sug'urtalaydi. Polisning muddati tugaganida, polisiga ko'ra to'lovlar beriladi.
   
2. 
   Hayotdan keyin sug'urta: Bu turiy sug'urta, insonning vafot etishidan so'ng kelib chiqadi. Mijozlar, o'z oilalari uchun moliyaviy o'zaro aloqalarni ta'minlash uchun hayotdan keyin sug'urtalashni tanlashlari mumkin.
   
3. 
   Shaxsiy sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, insonning o'zini sug'urtalash imkonini beradi. Mijozlar, hayotdagi muhim tashkil etuvchi hodisalar uchun (kasallik, jarohat, ishsizlik kabi) shaxsiy sug'urtani olishlari mumkin.
   
4. 
   Hayot sug'urtasi va pul birikmalarini jamlash sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, hayot sug'urtasi bilan birga, sug'urta polisi davlat pensiyasiga o'tkazilgan yoki to'lov amalga oshirilgandan so'ng pul birikmalarini jamlashga imkon beradi.
   

1. 
   Sug'urta polisi: Sug'urta polisi, sug'urta kompaniyasi va sigortalash tomonidan imzolanadigan rasmiy hujjatdir. U hayotni sug'urtalash shartlarini, to'lovlarini va qo'llashni belgilaydi.
   
2. 
   Muddatli va muddatsiz sug'urta polislari: Muddatli sug'urta polisi belgilangan muddatga asoslangan hayotni sug'urtalaydi. Muddatsiz sug'urta polisi esa muddatsiz ravishda sug'urtalash imkonini beradi.
   
3. 
   Qo'llanma va adolatli qo'llanma: Sug'urta polisi bilan birga qo'llanma yoki adolatli qo'llanma beriladi. Ular sug'urta kompaniyasining qabul qilish belgisi sifatida xizmat qiladi.
   
4. 
   Hayotni sug'urtalash davri: Sug'urta polisi imzolanganidan boshlab to'lov amalga oshirilguncha davom etadi. Bu davr hayotni sug'urtalashni ta'minlaydi.
   

1. 
   Avtokasko sug'urtasi: Bu sug'urta turi, avtomobillarni yirik haydovchilik, sodir bo'lgan qaynotaqlar, yo'l huquqlarini buzish, qiymatli narsalarning yo'qolish, o'chirish va boshqalar kabi zararlariga qarshi sug'urtalaydi.
   
2. 
   Sog'liqni sug'urtalash: Bu sug'urta turi, insonning tibbiy xizmatlarga ega bo'lishini va davolashlarini sug'urtalaydi. Bu turiy sug'urta polislari, kasallik va jarohat kuzatuvchilari, davolanishlar, tibbiy operatsiyalar va boshqalar kabi muhim tibbiy xizmatlar uchun taklif qilinadi.
   
3. 
   Mulklarni sug'urtalash: Bu sug'urta turi, insonning mulkini (uy, avtomobil, ijaraga berilgan binolar, jihozlar va boshqalar) qo'lga kiritgan zararlarga qarshi sug'urtalaydi. Zarar qaydalariga, yonma-yonni yonlashgan polislarga asoslangan sug'urtalash turlari mavjud.
   
4. 
   Jihozlar va qurilishlar sug'urtasi: Bu sug'urta turi, tashkilotlarning ixtisoslashtirilgan jihozlarini, qurilishlarini va tarkibiy qismalarini sug'urtalaydi. Zararlar, o'chirishlar, yo'l huquqlarini buzishlar, kasallik va jarohatlar kabi xavflariga qarshi sug'urtalashni o'z ichiga oladi.
   
5. 
   Kasallik va kasallik jarohati sug'urtasi: Bu sug'urta turi, insonning kasalliklar va jarohatlar bilan bog'liq xavflariga qarshi sug'urtalashni ta'minlaydi. Sug'urtalovchilarning davolanishlarda va kasalliklarda tibbiy xizmatlardan foydalanishi mumkin bo'lishi kerak.
   
6. 
   Yuridik shaxslarning majburiy sug'urtasi: Bu sug'urta turi, yuridik shaxslarni (korxonalarni, tashkilotlarni) huquqiy javobgarliklar va majburiyatlar asosida sug'urtalaydi. Zararlar, hukmronlik huquqlarining buzilishi, g'azablanish va boshqalar kabi muammo va xavflarga qarshi sug'urtalashni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Beor bo'lish muddati: Sug'urta shartnomasida beor bo'lish muddati belgilanishi mumkin. Agar beor bo'lish muddati tugagan bo'lsa, sug'urta shartnomasi avtomatik ravishda bekor qilingadi.
   
2. 
   Sug'urta shartlariga rioya etilmaganligi: Sug'urta shartnomasini to'liq va to'g'ri bajarishga murojaat etilmagan vaqtida yoki shartnomada belgilangan talablarni bajarishga rioya etilmagan holatlarda, sug'urta kompaniyasi shartnomani bekor qilishi mumkin.
   
3. 
   Shartnomani bekor qilishga oid xavf-harakatlar: Sug'urta shartnomasining asosida shartnomaga rioya etishga oid xavf-harakatlar sodir bo'lsa, sug'urta kompaniyasi shartnomani bekor qilishga huquqiy haqqa ega bo'ladi. Misol uchun, sug'urta olgan shaxsning xavfli xarakatda bulganligi, g'alati amalga oshirganligi yoki shartnomadagi to'lov majburiyatlarini bajarishda qat'iy qoidalariga rioya etmaganligi kiritilishi mumkin.
   
4. 
   Boshqa sug'urta tashkiloti bilan yana bir shartnomaga kelishish: Shartnomani bekor qilish uchun, sug'urta olgan shaxsning boshqa sug'urta tashkiloti bilan yana bir shartnomaga kelishish uchun kelganligi va ushbu shartnomani imzolash orqali, avvalgi sug'urta shartnomasini bekor qilish talab etiladi.
   

1. 
   Murojaat va ma'lumot to'plash: Sug'urta oluvchisi sug'urta xizmatini olish uchun sug'urta kompaniyasiga murojaat qiladi. Murojaat jarayonida sug'urta oluvchisi shaxsiy va mulkiy ma'lumotlarini taqdim etadi.
   
2. 
   Taklif va tartiblash: Sug'urta kompaniyasi sug'urta oluvchisiga taklifni beradi, yani moliyaviy shartnomani, mukofotni va boshqa shartlarni belgilaydi. Taklifga asosan sug'urta oluvchisi tomonidan qabul qilinadi yoki shartlarda kelishilgan o'zgarishlar kiritiladi.
   
3. 
   Shartnomani tuzish: Sug'urta shartnomasi tuzish uchun tomonlar o'rtasida yuridik va moliyaviy kelishuvlar amalga oshiriladi. Bu jarayonda shartnomada qo'llanadigan xususiyatlar, muddatlar, to'lovlar, majburiyatlar, davom etish shartlari, tahlilga qo'yilgan holatlar, tartib va boshqa muhim tafsilotlar belgilanadi.
   
4. 
   Shartnomani imzolash: Sug'urta shartnomasi imzolanganida, uning qonun hujjatlari, notarial tasdiqlash va boshqa to'lovlarning amalga oshirilishi mumkin. Shartnomani imzolash bilan sug'urta xizmati ta'minlanadi va majburiyatlar bajarilishi kafolatlangan bo'ladi.
   

1. 
   Reassurans (qayta sug'urta): Sug'urta tashkilotlarining o'zlariga tegishli sug'urta portfelini boshqa sug'urta kompaniyalarga qayta sug'urtalash imkoniyatini ta'minlaydi. Bunda, sug'urta tashkiloti boshqalar bilan yaxshi muvofiqlashish va risklarni bo'shatish uchun qayta sug'urtalash mablag'larini to'lash imkoniyatiga ega bo'ladi.
   
2. 
   Retroseksiyalar (qayta sug'urta): Sug'urta tashkiloti o'zining tarixiy portfeliga qayta sug'urtalashni o'rnatish orqali risklarni bo'shatishga yordam beradigan sug'urta zaxiralardir. Retroseksiyalar, sug'urta tashkilotining oldingi yillarda berilgan polislarga tegishli risklarni qayta sug'urtalashni ta'minlaydi.
   
3. 
   Kvesiyentli sug'urta (quota share reinsurance): Bu turiy sug'urta zahiralari, sug'urta tashkiloti tomonidan katta risklarni boshqa sug'urta kompaniyalarga ulashishga yordam beradi. Bunda, riskning bir qismini yoki bir necha qismini boshqa sug'urta kompaniyalari qabul qiladi va unga moslik qiluvchi mukofotlarni to'lashlari kerak bo'ladi.
   
4. 
   Eskalatsiyali sug'urta (excess of loss reinsurance): Sug'urta tashkilotining belgilangan miqdorda riskni o'tkazishiga qo'llaniladigan sug'urta zahiralardir. Bu turiy sug'urta zahiralari, sug'urta tashkiloti xuddi shu miqdorda risklarni o'tkazishiga qarshi keladigan sug'urta polisini ta'minlashadi.
   

1. 
   Sug'urta to'lovlarining mukofotlari: Bu xarajatlar sug'urta polislari asosida o'rtaga qo'yilgan mablag'lar bo'ladi. Sug'urta to'lovlarining mukofotlari sug'urta tashkilotining kiritgan mablag' va ta'limotlarga bog'liq bo'ladi.
   
2. 
   Administrativ xarajatlar: Bu xarajatlar sug'urta tashkilotining boshqaruv, xodimlar bilan aloqalar, ofis xarajatlari, elektron tizimlar va xizmatlardan to'lovlar, marketing va reklama, hukuki xizmatlar, moliyalashtirish xizmatlarining xarajatlari kabi faoliyatlar uchun sarflangan mablag'lardan iborat bo'ladi.
   
3. 
   Reklamasiya va bozorlash xarajatlari: Sug'urta tashkiloti xizmatlarini bozorlash, reklamasiya, xabar berish va tashkilotning profilini oshirishga qaratilgan tadbirlar uchun sarflangan mablag'lardir.
   
4. 
   Risk tahlili va moliyalash tizimining yuritilishi uchun xarajatlar: Bu xarajatlar sug'urta tashkilotining risk tahlili, risk boshqaruvi, statistik analizlar, tahlili va moliyalash tizimining yuritilishi uchun sarflangan mablag'lardan iborat bo'ladi.
   
5. 
   Hukuki xizmatlar: Sug'urta tashkilotining hukuki masalalar bilan bog'liq bo'lgan xarajatlari shu jumladan advokat xizmatlari, hukuki konsultatsiyalar, hukuki sudlar va boshqalar uchun sarflangan mablag'lardan iborat bo'ladi.
   
6. 
   Sarmoya xarajatlari: Sug'urta tashkiloti sarmoya va moliyalashtirish faoliyatlariga bog'liq sarmoya xarajatlari bu jumladan sarmoya texnikasi, sarmoya platformalari va sarmoya marketingi uchun sarflangan mablag'lardan iborat bo'ladi.
   

1. 
   Texnologiyalar va internet platformalari: Internetning o'sish bilan birga, sug'urta sohasida ham yuqori darajada texnologiyalar ishlatilmoqda. Internet platformalari va mobil ilovalar orqali sug'urta polislari sotish, sug'urta to'lovlari amalga oshirish va ma'lumotlarni boshqarishning bir qator imkoniyatlari mavjud.
   
2. 
   Big Data va analitika: Sug'urta tashkilotlari ko'plab ma'lumotlarga ega bo'lganlar va bu ma'lumotlardan foydalanish orqali risklarni tahlil qilish, turli prognostik analizlar va yangi sug'urta mahsulotlari yaratish uchun Big Data va analitika texnologiyalaridan foydalanishadi.
   
3. 
   Sarmoya: Sarmoya, sug'urta tashkilotlarining moliyalashtirish va investitsiya faoliyatini yanada rivojlantirish uchun muhim aspekt sifatida ko'rinadi. Sarmoya kompaniyalari sug'urta bozorida to'lovlar va moliyalashni kuchaytirish uchun qo'llaniladigan bir vosita bo'lib, yangi moliyalash usullarini va modellarni olib borishda muhim rol o'ynaydi.
   
4. 
   Axborot xavfsizligi va siber xavfsizlik: Sug'urta sohasida axborot xavfsizligi va siber xavfsizlik muhim muammo bo'lib, sug'urta tashkilotlari o'zlarini kiber-hujumlar va ma'lumotlar yoritishdan himoya qilish uchun xavfsizlik sohasida harakat qilishlari lozim. Shaxsiy ma'lumotlar himoyasi, tashkilot ichki xavfsizlik tizimi va ma'lumotlarni himoya qilish xizmatlari bu muhim jihatlar hisoblanadi.
   
5. 
   Internet of Things (IoT): IoT, qurilmalar orqali bir-biriga ulanuvchi va ma'lumot almashish imkonini beruvchi tizimni ifodalaydi. Sug'urta sohasida IoT texnologiyalari foydalanish, misol uchun avtomobillarning tezkor taqsimlanishi va halokatlarga oid ma'lumotlarni to'plash uchun qo'llaniladi.
   
6. 
   Blokcheyn texnologiyasi: Blokcheyn texnologiyasi, o'zida ma'lumotlarning ishonchli va shaffof tarzda saqlanishi va o'zaro aloqalar qurish imkoniyatini beradi. Sug'urta sohasida blokcheyn texnologiyasi ma'lumotlarning integritetini ta'minlash, to'lov jarayonlarini samarali va ishonchli qilish, ta'kidlash va davlat xujjatlari bilan ishlash uchun foydalaniladi.
   

1. 
   Sug'urta premiyalari: Bu daromadlar sug'urta polislari sotib oluvchilar tomonidan to'langan summalardir. Sug'urta polislari to'g'risidagi shartnomalar, sug'urta tashkiloti tomonidan belgilangan muddat va shartlar asosida to'langan premiyalar sug'urta kompaniyasining asosiy daromadlari hisoblanadi.
   
2. 
   Sug'urta ishlarining to'liq vaqti: Bu daromadlar sug'urta kompaniyasining asosiy faoliyatidan kelib chiqqan ishlar bilan bog'liqdir. Misol uchun, sug'urta kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan ta'minot xizmatlari, zararlar bilan bog'liq davolash, sug'urta polislarining tuzilishi va boshqalar kabi ishlar daromadlar sifatida hisoblanadi.
   
3. 
   Sug'urta portfeli daromadlari: Bu daromadlar sug'urta kompaniyasining umumiy sug'urta portfeliga kiritilgan premiyalarning jami hisoblanadi. Sug'urta kompaniyasi tomonidan sotib olingan sug'urta polislari va ularga bog'liq hisob-kitoblarning jami daromadlari sifatida hisoblanadi.
   
4. 
   Sug'urta investitsiyalari: Bu daromadlar sug'urta kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan investitsiyalar va ularga bog'liq daromadlar hisoblanadi. Sug'urta kompaniyasi tomonidan sotib olingan aktivlarning daromadlari, sug'urta kompaniyasining xususiy fondlarining daromadlari va boshqalar kabi sug'urta investitsiyalariga bog'liq daromadlar bu toifaga kiradi.
   

1. 
   Asosiy sug'urta kompaniyasi: Asosiy sug'urta risklarini o'z ustida olgan va qayta sug'urtalash xizmati sotib olish imkoniga ega bo'lgan kompaniya.
   
2. 
   Qayta sug'urtalash kompaniyasi: Sug'urta risklarini qayta sug'urtalash xizmatini taklif qilgan va ularni sug'urta qabul qilgan kompaniya.
   
3. 
   Sug'urta polisini olishgan xalqaro sug'urta kompaniyalari: Qayta sug'urtalash kompaniyasi bilan hamkorlik qilib, sug'urta risklarini qabul qilgan va ularni o'z ustida qayta sug'urtalash xizmati taklif qilgan kompaniyalar.
   
4. 
   Sug'urta brokerlari: Sug'urta shartnomalarini olish va qayta sug'urtalash xizmatlarini taklif qilishda o'zaro bog'lanishni ta'minlayan intermediatorlar.
   

1. 
   Kontseptsiya (taqdirlash): Sug'urta shartnomasida sug'urta tashkiloti tomonidan sug'urtalangan ob'ektni (mulk, hayot, avtomobil, tibbiy xizmatlar kabi) qanday holatlar bo'lganda va qaysi xavf va zararlarga qarshi xavfsizlikni ta'minlashga qaratilganligi belgilanadi. Bu kontseptsiya asosida sug'urtalangan ob'ektning tegishli xavf va zararlarga qarshi ta'minot summasi, to'lov muddati, sug'urta mablag'ining chegarasi, xavfsizlik shartlari kabi elementlar aniqlanadi.
   
2. 
   Almashtirish tartibi: Sug'urtalangan shaxs tomonidan sug'urta shartnomasida belgilangan to'lov mablag'larini, muddatlarini va to'lov tartibini bajarishi talab etiladi. Almashtirish tartibi sug'urta shartnomasida belgilangan to'lov jadvali, yillik to'lov, bir marta to'lov yoki boshqa tartiblarga muvofiq bo'lishi mumkin.
   

1. 
   Yillik sug'urta to'lov: Bu to'lov turi, sug'urtalangan ob'ektga doimiy tarzda sug'urta xizmati taqdim etilganda yillik tarzda amalga oshiriladi. To'lov muddati va summasi sug'urta shartnomasida belgilanadi.
   
2. 
   Ta'qiq to'lovi: Ta'qiq to'lovi, sug'urta shartnomasining boshlang'ich muddati davomida bir marta to'lanadigan birikmali to'lovdir. Keyinchalik qolgan sug'urta to'lovlaridan ajratiladi.
   
3. 
   Pul muddati bo'yicha to'lov: Bu to'lov turi, sug'urtalangan ob'ektni sug'urtalash uchun berilgan muddat davomida belgilangan vaqt oralig'ida mablag'ni to'lashga asoslanadi.
   

1. 
   Mulk sug'urta: Bu shaklda omonatlarning mulkiga zarar kelishi (yo'qotilishi, yo'qotilganligi yoki zarar yetkazishiga oid qimmatbaho vositalarning yo'qotilishi kabi) bo'yicha sug'urta xizmati taqdim etiladi.
   
2. 
   Hayot sug'urta: Bu shaklda shaxsning hayotiga (sog'lig'iga, kasbiy faoliyatiga) oid zarar va voqeliklar bo'yicha sug'urta xizmati taqdim etiladi. Misol uchun, yaxshi kasallik, kasalxonalarda davolash, yurish vaqti yuzasidan kasallik, avtomobilda yaxshi hodisalar bo'lishi, jismoniy zararlar, hayotni tasirlovchi voqealar va hokazo.
   
3. 
   Kasbiy sug'urta: Bu shaklda kasbiy faoliyat orqali omonat qilingan mulklarga oid zarar va yo'qotilishlarga qarshi sug'urta xizmati taqdim etiladi. Misol uchun, korxona xodimining kasbiy xato tufayli kasallik vaqti ichida ishdan uzoq qolishi, so'nggi kunlarda qimmatbaho zarar yetkazish, avtomobilda hodisalar, yonib olish, korxona xodimlari tomonidan yaratilgan zararlar va hokazo.
   

1. 
   Zararlar to'plamini qoplash: Sug'urtaning boshqa barcha funktsiyalari zararlarni qoplash va ularni sug'urta tashkiloti tomonidan moliyaviy ravishda o'z zimmasiga olishdir. Sug'urta polisidagi shartnomada belgilangan sharoitlar bo'yicha, sug'urta to'lovini amalga oshirgan holatda, sug'urta tashkiloti zararlarni to'lashga majbur bo'ladi.
   
2. 
   Riskni nazorat qilish: Sug'urta tashkilotlari o'z mijozlariga rivojlangan sug'urta dasturlari va shartnomalari orqali riskni nazorat qilish imkoniyatini beradi. Ular sug'urta to'lovi mablag'larini kutilgan zarar va voqeliklar soniga ko'ra belgilab, mijozlarning rivojlanishi va zamonaviy talablarga mos ravishda sug'urtalangan bo'lishini ta'minlaydi.
   
3. 
   Huquqiy himoya ta'minlash: Sug'urta tashkilotlari sug'urta shartnomalari orqali mijozlarning huquqiy himoyasini ta'minlayadi. Shartnomadagi shartlar asosida, sug'urta to'lovini amalga oshirgan mijozlar zararlarning mablag'larini sug'urta tashkilotidan olishlari uchun huquqiy himoya oladilar.
   
4. 
   Moliyaviy kengayishlarni ta'minlash: Sug'urtalovchilar moliyaviy kengayishlarni ta'minlash orqali iqtisodiy faoliyatlarini mustahkamlashadi. Zarar va voqeliklarga qarshi sug'urta tashkilotlari moliyaviy imtiyozlar, mablag'lar, kapitalni kafolatlash va boshqa moliyaviy kengayishlarni ta'minlaydilar.
   
5. 
   Risklarni bo'shatarish: Sug'urta tashkilotlari mijozlarni kutilgan risklardan ozod qilish uchun xizmat ko'rsatadi. Zarar va voqeliklar hal qilgandan so'ng, sug'urta tashkiloti zararlarni to'lashga majbur bo'lishi bilan riskni bo'shataradi.
   

1. 
   Asosiy manbalar: Sug'urta fondining asosiy manbalariga sug'urta to'lovlar, sug'urta bozoridagi moliyaviy imtiyozlarni ta'minlash uchun tuzilgan mablag'lar, sug'urta polislari va shartnomalar to'lovlaridan olingan moliyaviy mablag'lar kirmaydi.
   
2. 
   Iqtisodiy manbalar: Sug'urta fondining iqtisodiy manbalariga sug'urta tashkilotlarining sug'urta bozoridagi iqtisodiy faoliyatidan olingan daromadlar, investitsiya daromadlari, moliyaviy operatsiyalardan olingan daromadlar, bank kreditlari va boshqa iqtisodiy manbalar kiradi.
   

1. 
   Yuridik shakllantirish: Sug'urta fondi yuridik shaxslar tomonidan tashkil etiladi. Bu shaxslar sug'urta kompaniyalari, sug'urta agentliklari yoki sug'urta brokerliklari bo'lishi mumkin. Tashkilotlar qonunlar va tartiblarga muvofiq sug'urta fondlarini tashkil etish imtiyoziga ega bo'ladi.
   
2. 
   Moliyaviy shakllantirish: Sug'urta fondlarini shakllantirish uchun moliyaviy resurslar to'plami ajratiladi. Bu moliyaviy resurslar sug'urta to'lovlari, sug'urta polislariga tuzilgan mablag'lar, sug'urta bozoridagi moliyaviy imtiyozlarni ta'minlash uchun xarid qilingan mablag'lar, sug'urta tashkilotlarining daromadlari va boshqa moliyaviy manbalar bo'lishi mumkin.
   

1. 
   Xavfsizlik ta'minlash: Sug'urta, iqtisodiy faoliyatda xavfsizlikni ta'minlash uchun bir vosita sifatida xizmat qiladi. Sug'urta tashkilotlari va kompaniyalari xavfsizlik risqlarini bajarish va ularga qarshi murojaat qilish bilan bog'liq xizmatlarni taklif qiladilar. Bu asosiy o'rinlardan biri sug'urtalovchilar va sug'urta sotuvchilar tomonidan keng qo'llaniladi.
   
2. 
   Rivojlanayotgan moliyaviy tizim: Sug'urta tashkilotlari va kompaniyalari xalqaro sug'urta bozori va milliy sug'urta tizimi orqali moliyaviy resurslarni to'plash va ulardan foydalanishda muhim rol o'ynaydi. Ular sug'urta polislari, sug'urta kontraktlari va boshqa sug'urta xizmatlarini taklif qilish bilan moliyaviy mablag'larni to'playdilar.
   
3. 
   Xalqaro iqtisodiy aloqalar: Sug'urta bozori o'zida xalqaro iqtisodiy aloqalar va tashkilotlar orasidagi munosabatlarni o'z ichiga oladi. Xalqaro sug'urta tashkilotlari mamlakatlar orasidagi sug'urta aloqalarini rivojlantirishda, xususan, xalqaro sug'urta polislarini, ko'p xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilish bilan shug'ullanadi.
   
4. 
   Sarmoya va xavfsizlik: Sug'urta, sarmoya va xavfsizlikning muhim vositalaridan biridir. Sug'urta orqali sarmoya qiluvchilar moliyaviy xavfsizlikni ta'minlashadi va moliyaviy risklardan himoya qilinadi. Sug'urta tashkilotlari sarmoya va xavfsizlikni oshirish uchun turli sug'urta mahsulotlari va xizmatlarini taklif qiladilar.
   

1. 
   Xavfsizlik ta'minlash: Sug'urta, iqtisodiy faoliyatda xavfsizlikni ta'minlash uchun bir vosita sifatida xizmat qiladi. Sug'urta tashkilotlari va kompaniyalari xavfsizlik risqlarini bajarish va ularga qarshi murojaat qilish bilan bog'liq xizmatlarni taklif qiladilar. Bu asosiy o'rinlardan biri sug'urtalovchilar va sug'urta sotuvchilar tomonidan keng qo'llaniladi.
   
2. 
   Rivojlanayotgan moliyaviy tizim: Sug'urta tashkilotlari va kompaniyalari xalqaro sug'urta bozori va milliy sug'urta tizimi orqali moliyaviy resurslarni to'plash va ulardan foydalanishda muhim rol o'ynaydi. Ular sug'urta polislari, sug'urta kontraktlari va boshqa sug'urta xizmatlarini taklif qilish bilan moliyaviy mablag'larni to'playdilar.
   
3. 
   Xalqaro iqtisodiy aloqalar: Sug'urta bozori o'zida xalqaro iqtisodiy aloqalar va tashkilotlar orasidagi munosabatlarni o'z ichiga oladi. Xalqaro sug'urta tashkilotlari mamlakatlar orasidagi sug'urta aloqalarini rivojlantirishda, xususan, xalqaro sug'urta polislarini, ko'p xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilish bilan shug'ullanadi.
   
4. 
   Sarmoya va xavfsizlik: Sug'urta, sarmoya va xavfsizlikning muhim vositalaridan biridir. Sug'urta orqali sarmoya qiluvchilar moliyaviy xavfsizlikni ta'minlashadi va moliyaviy risklardan himoya qilinadi. Sug'urta tashkilotlari sarmoya va xavfsizlikni oshirish uchun turli sug'urta mahsulotlari va xizmatlarini taklif qiladilar.
   

1. 
   Xavfsizlik ta'minlash: Sug'urtaning asosiy vazifalardan biri xavfsizlik ta'minlashdir. Sug'urta tashkilotlari risklar bilan bog'liq xavfsizlikni ta'minlash uchun xizmatlar taklif qiladi. Ular moliyaviy, sog'likni saqlash, hayotni sug'urtalash, transport va boshqa sohalarda xavfsizlik risqlarini sug'urta qilish orqali risklarni boshqarishda katta rol o'ynayadi.
   
2. 
   Risklarni hisobga olish va tahlil qilish: Sug'urta tashkilotlari risklarni aniqlash, shu jumladan ta'kidlash va tahlil qilishda muhim rol o'ynayadi. Ular risklarni moliyaviy, iqtisodiy, tabiiy va boshqa turlarda tahlil qilish orqali risklarning katta bo'lganligini, ulardan qanday ta'sir ko'rsatishi mumkinligini aniqlaydilar. Bunda statistik ma'lumotlar, tarixiy ma'lumotlar va so'nggi davlat vaqtli bo'lgan voqealar bilan ishlashadi.
   
3. 
   Sug'urta polislar va shartnomalar tuzish: Sug'urta tashkilotlari risklarni sug'urta polislari, shartnomalar va boshqa xususiy shartlar orqali boshqarishda katta rol o'ynayadi. Ular risklarni hisobga olgan holda to'lovlar, muddatlari, shartlari va boshqa asosiy ma'lumotlarni ko'rsatuvchi dokumentlarni tuzishda ko'maklashadi. Bu dokumentlar to'lov va tartibni belgilab beradi va sug'urta to'lovlari va shartlarini aniqlaydi.
   
4. 
   Kompensatsiya ta'minlash: Sug'urta tashkilotlari risklar sodir bo'lganda, xavfsizlik polislari yoki shartnomalar orqali kompensatsiya ta'minlashda katta rol o'ynayadi. Sug'urta kompaniyasi tomonidan tashkil etilgan polis yoki shartnoma asosida, xavfsizlik holati sodir bo'lgan paytlarda zarar ko'rsatgan tarafdagi to'lovni ta'minlaydi. Bunda zarar ko'rgan tomonga sug'urta to'lovi, mablag'lar, hayotga tegishli taqsimotlar yoki boshqa zararlar to'lanadi.
   

1. 
   Moliyaviy sug'urta: Moliyaviy sug'urta shakllari moliyaviy xavfsizlikni ta'minlashga yo'naltirilgan. Ular moliyaviy imtiyozlar (masalan, avtomobil, uy, korxonaning barcha moliyalari), moliyaviy mulk (masalan, korxona binosi, maishiy obyekt) va boshqa moliyaviy obyektlar uchun taqdim etiladi.
   
2. 
   Sog'lik sug'urta: Sog'lik sug'urta shakllari insonlarning sog'ligi va tibbi xizmatlarga kirishini ta'minlashga yo'naltirilgan. Ular sog'lik xizmatlarini taqdim etish, davolanishlar, dori-darmonlarni taqdim etish va boshqa tibbi xizmatlarni o'z ichiga oladi.
   
3. 
   Hayot sug'urta: Hayot sug'urta shakllari shaxslar hayotini sug'urtalashga yo'naltirilgan. Ular shaxsning o'limi, to'lov qobiliyati, kreditlar va boshqa moliyaviy imtiyozlarni ta'minlashda ishlatiladi.
   
4. 
   Transport sug'urta: Transport sug'urta shakllari transport vositalarini sug'urtalashga yo'naltirilgan. Ular avtomobillar, tirqovuchlar, suv transporti, havo transporti va boshqa transport vositalari uchun taqdim etiladi.
   
5. 
   Kasbiy javobgarlik sug'urtasi: Kasbiy javobgarlik sug'urta shakllari korxonalar va kasbiy ishtirokchilar uchun taqdim etiladi. Ular korxona yoki ishtirokchining kasbiy javobgarliklarni, muvofiqlashmalar, xavfsizlik risklarini sug'urtalash, huquqiy muhofazani ta'minlash va boshqa muammo va risklarga qarshi himoya ta'minlashda ishlatiladi.
   

1. 
   Majburiylik: Sug'urta oluvchining majburiyliklari qonun, nizom, tartib va normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan yukumlarni bajarishdan iborat bo'ladi.
   
2. 
   Muddati: Majburiy sug'urtaning muddati belgilanadi, ya'ni majburiyliklar bajarilishi va sug'urta tashkil etilishi o'rtasidagi muddatlar belgilanadi.
   
3. 
   Mablag': Majburiy sug'urtaning mablag'i sug'urta oluvchining majburiyliklarni bajarish uchun to'lashi kerak bo'lgan mablag'ni ifodalaydi.
   
4. 
   Ta'sirli joylar: Majburiy sug'urtalovchi tomonidan ta'minlangan majburiyliklar obyektlari, yo'nalishlar va ta'sirli joylar bilan chegaralanadi.
   

1. 
   Zarar bilan bog'liq risklarni qoplash: Sug'urta polisini tuzish orqali, lizing berguvchisi obyektini xavfsizlik va zarar bilan bog'liq risklardan sug'urta qilish orqali moliyaviy zararlarni to'lashga tayyor bo'ladi.
   
2. 
   Lizing tashkilotlari va sug'urta kompaniyalari hamkorligi: Lizing tashkilotlari va sug'urta kompaniyalari o'rtasidagi hamkorliklar, lizing oluvchilarning obyektini sug'urta qilishda yuqori darajada xavfsizlikni ta'minlashga yordam beradi.
   
3. 
   Sug'urta bozori rivojlanishi: Lizingning o'rnatilishi bilan sug'urta bozori ham rivojlanadi, chunki lizing oluvchilari obyektni sug'urta qilish orqali moliyaviy xavfsizlikni ta'minlayishadi.
   

1. 
   Obyektning xavfsizlik sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, lizing berguvchisi tomonidan lizing oluvchisining egalarlik haqini to'lash imkoniyatini ta'minlashga xizmat qiladi. Bu turiy sug'urta, obyektda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavfsizlik risklariga qarshi himoya beradi, masalan, hujjatlarni yo'qotish, talablarga javob bermaslik, hujum va boshqa xavfsizlik muammolariga qarshi himoya ta'minlashni o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Obyektning zarar sug'urtasi: Bu sug'urta turi, obyektni xavfsizlik bilan bog'liq moliyaviy zararlarga qarshi sug'urta qiladi. Agar obyekt zarar topgan bo'lsa, sug'urta polisi zarar to'lovi ta'minlayadi. Zarar sug'urtasi obyektda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan zararlar bilan bog'liq risklarni qoplashga yordam beradi, masalan, yo'qolish, hujum, sovuq to'qish, talabga javob bermaslik va hokazo.
   
3. 
   Qo'shimcha sug'urtalar: Lizing faoliyati davomida, boshqa qo'shimcha sug'urtalar ham amalga oshirilishi mumkin. Misol uchun, ishlab chiqaruvchi lizing berguvchisi uchun ishlab chiqarish vaqtida sodir bo'lishi mumkin bo'lgan xavfsizlik risklarini sug'urta qilish amalga oshirilishi mumkin.
   

1. 
   Xavfsizlik risklariga qarshi himoya: Sug'urta vositasi yordamida obyekt yoki tijorat faoliyati davomida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan hujum, yo'qolish, hujjatlarni yo'qotish, sovuq to'qish kabi xavfsizlik risklariga qarshi himoya ta'minlanadi.
   
2. 
   Zarar risklariga qarshi himoya: Sug'urta vositasi yordamida obyektga yuzaga kelishi mumkin bo'lgan moliyaviy zararlar (masalan, kasallik, xavfsizlik va transport zararlari)ga qarshi sug'urta ta'minlanadi. Zarar risklarini sug'urta vositasi qoplashi orqali, obyekt egasining zararini minimalga tushirish mumkin bo'ladi.
   

1. 
   Yosh: Sug'urta oluvchining yoshi tarifni ta'sir etadigan muhim faktor bo'lib, o'simlikdagi sug'urta risklari bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Yilga qarab belgilangan yosh guruhlariga asosan tariflar aniqlanadi.
   
2. 
   Jins va kasalliklar: Jins va kasalliklar ham sug'urta tariflarini ta'sir etuvchi muhim tamoyillardandir. Ayrim jinssizliklar, kasalliklar yoki xavfsizlik holatlari katta sug'urta mukofotiga olib kelishi mumkin.
   
3. 
   Xavfsizlik: Xavfsizlik tadbirlari, masalan, hayotga katta ta'sir qiluvchi xavfsizlik masalalari, hayotni sug'urtalash tariflarini ta'sir etishi mumkin. Xavfsizlik maslahatlari, atrof-muhit va sug'urta oluvchining xavfsizlik tadbirlariga qarshi bo'lgan muommalarni hisobga olish mumkin.
   
4. 
   Sohalarning xususiyatlari: Sug'urta tariflari shahar yoki qishloqdagi muhit, sohalarning hisob-kitoblari, transport vositalarining xususiyatlari, hujjatlar va boshqalar kabi faktorlarga asoslanganliklarni hisobga oladi.
   
5. 
   Sug'urta miqdori: Sug'urta mablag'ining o'lchov asosidagi miqdori ham tariflarni ta'sir etishi mumkin. Sug'urta miqdori ko'payganida mukofotlar oshishi mumkin.
   

1. 
   Sug'urta qo'yilmalariga investitsiya qilish: Sug'urta kompaniyalari moliyaviy resurslarini sug'urta qo'yilmalariga investitsiya qilish orqali uzun muddatli daromad olish maqsadida ishlatadilar. Ular sug'urta qo'yilmalarining faoliyatini kengaytirish va sug'urta sohasidagi risklarni boshqarishga yordam beradilar.
   
2. 
   Sug'urta portfeli shakllantirish: Sug'urta kompaniyalari o'zlarining sug'urta portfelini shakllantirish orqali risklarni diversifikatsiya qilishga harakat qiladilar. Bu ularga moliyaviy bozorlarda ko'proq imtiyozli sug'urta qo'yilmalariga kirish imkoniyatini beradi va daromadlarini oshirishga yordam beradi.
   

Diversifikatsiya investitsiya risklarini kamaytirish usulidir va bu usul bilan investorlar, investitsiya portfellari orqali risklarni sazovor holatda boshqarishga harakat qilishadi. Diversifikatsiya, bir nechta turdagi aktivalarning (masalan, hissalar, obligatsiyalar, emtialar) va turli sohalardagi investitsiyalarning kombinatsiyasini o'z ichiga oladi.

1. 
   Aktivalarning turli sohalardan tanlanishi: Investorlar turli sohalarda (masalan, hissalar, obligatsiyalar, emtialar) investitsiyalar qilish orqali risklarni kamaytirishga harakat qiladi. Bu, bir sohadagi zarar boshqa sohadagi daromadni to'lashi mumkin bo'lgan holatni to'lashga yordam beradi.
   
2. 
   Kompaniya va sektorlar orasidagi turli imtiyozlardan foydalanish: Investorlar bir nechta kompaniyalarga va sektorlarga investitsiyalar qilish orqali risklarni diversifikatsiya qilishadi. Agar bir kompaniyaning faoliyatida yoki sektorida muammo yuzaga kelganda, boshqa kompaniyalar va sektorlar investitsiya portfelidagi risklarni to'lashga yordam berishi mumkin.
   
3. 
   Geografik diversifikatsiya: Investorlar geografik ravishda diversifikatsiyadan ham foydalanishi mumkin. Bu, turli mamlakatlar yoki mintaqa bo'yicha investitsiyalar qilish orqali risklarni kamaytirishga yordam beradi. Agar bir mamlakatdagi iqtisodiy holat yomon bo'lsa, boshqa mamlakatlardagi investitsiyalar daromadni saqlashga yordam berishi mumkin.
   

1. 
   Sug'urta to'lovi (Premium): Bu, sug'urta xizmatlaridan foydalanish uchun sug'urta polisining narxidir. Sug'urta to'lovi, sug'urta kompaniyasi tomonidan belgilangan muddatlar va shartlar asosida sug'urta polisiga asoslanadi.
   
2. 
   Sug'urta shartnoma majburiyatlari bo'yicha soliqlar: Sug'urta shartnomalarida belgilangan majburiyatlar asosida sug'urta kompaniyasi tomonidan to'lanadigan soliqlardir. Misol uchun, sug'urta polisidagi sug'urta summasi miqdori bilan teng bo'lgan majburiy sug'urta shartnomalarida to'lanadigan soliqlar bu turlarga kiradi.
   
3. 
   Sug'urta to'lovi fondi (Insurance Premium Tax): Bu, bir nechta mamlakatlarda sug'urta to'loviga qo'shimcha soliq sifatida to'lanadigan soliqlardan biridir. Sug'urta to'lovi fondi, sug'urta xizmatlaridan foydalanuvchilar tomonidan to'langan sug'urta to'lovlari asosida amalga oshiriladi va mamlakatning moliyaviy tomoni tomonidan boshqariladi.
   
4. 
   Sug'urta bozori daromadlaridan soliqlar: Sug'urta kompaniyalari tomonidan sotilgan sug'urta polislari natijasida olingan daromadlar ustida soliqlar to'lanishi mumkin. Bu soliqlar sug'urta kompaniyasi daromadlaridan olingan daromadlar miqdori asosida hisoblanadi.
   

1. 
   Jismoniy shaxs: Shaxsiy sug'urta tashkil etish uchun sug'urta polisini olayotgan shaxs, ya'ni sug'urta xizmatlaridan foydalanan va sug'urta to'lovi to'layotgan jismoniy shaxs.
   
2. 
   Mulk: Shaxsning egasiga tegishli bo'lgan va sug'urta polisi orqali sug'urtalangan ob'yektlar, masalan, uy, avtomobil, biznes asoslar, to'lov qilingan kreditlar, sertifikatlar kabi.
   

1. 
   Sug'urta kompaniyasi: Sug'urta polisini yaratuvchi va sug'urta xizmatlarini taqdim etuvchi tashkilot yoki kompaniya.
   
2. 
   Sug'urtalovchi: Shaxsiy sug'urta polisini olayotgan jismoniy shaxs, mulk egasi yoki tashkilot.
   
3. 
   Sug'urta agenti: Sug'urta kompaniyasi yoki brokerlik agentligi tomonidan sug'urta polislarini sotish va sug'urta xizmatlarini taqdim etish uchun ishchi.
   
4. 
   Sug'urtalovchining qonuni vakili (advokat): Sug'urta polisi bo'yicha yuzasidan sug'urtalovchini huquqiy maslahatlar bilan himoya qiluvchi vakil.
   

1. 
   Sug'urta manfaati: Shaxsiy sug'urtaning asosiy manfaati, sug'urta polisi orqali xavfsizlik va moliyaviy himoya ta'minlashdir. Sug'urta polisining shartnomaviy asosida, sug'urtalovchi shaxs yoki oilaning xavfsizlik risklariga qarshi moliyaviy himoya oladi. Shuningdek, sug'urta polisi yoki muddati tugaganida xavfsizlik sodir bo'lgan holatlarda zararlarni qoplanishini ta'minlaydi.
   
2. 
   Sug'urta tavakkalchiligining o'ziga xos xususiyatlari: Shaxsiy sug'urtada, tavakkalchilik (riskni qabul qilish) asosiy xususiyat hisoblanadi. Tavakkalchilik, sug'urtalovchi tomonidan moliyaviy xavfsizlikka qarshi bitta yoki bir nechta xavfni o'z zimmagini olish, undan sug'urta to'lovi to'lash va yomon holatlarda zararlarni qoplanishni umumlashtiradi.
   
3. 
   Individual tartib: Shaxsiy sug'urtada, har bir shaxs yoki oila o'zining xavfsizlik talablari va moliyaviy imkoniyatlari asosida sug'urta polisini tanlash imkoniyatiga egadir. Bunda, shaxs yoki oila xavf darajasi, moliyaviy holati va boshqa shaxsiy xususiyatlarga qarab polisni individual tarzda tuzish imkoniyatiga ega bo'ladi.
   
4. 
   Xavfning individual baholash: Shaxsiy sug'urtada, sug'urtalovchi shaxs yoki oilaning xavf darajasini baholaydi va buna asosan xavfning turlari, shaxsning kasb-hunar, yosh, sog'lig'i va boshqa xususiyatlari kiritiladi. Bu individual baholash asosida sug'urta to'lovi belgilanadi.
   

1. 
   Hayot sug'urtasi: Bu turi bilan insonlar, hayot darajasi va sog'lig'i bo'yicha xavf va zararlardan himoya qilinadi. Hayot sug'urtasi polisi, sug'urtalovchining o'zini va uning oilasini moliyaviy xavf va zararlardan himoya qiladi. Bu xavf va zararlar esa yomonlik, kasallik yoki boshqa ko'rsatkichlarga bog'liq bo'lishi mumkin. Hayot sug'urtasi polisining mablag'i va shartlari shaxsning yoshiga, kasb-hunarga, sog'lig'iga va boshqa xususiyatlarga bog'liq bo'ladi.
   
2. 
   O'lim sug'urtasi: Bu turi bilan insonlar, o'zlarining o'limi yoki mazlumiyat holatida oilasi uchun moliyaviy himoya ta'minlanadi. O'lim sug'urtasi polisi, sug'urtalovchining o'zini va uning oilasini moliyaviy xavf va zararlardan himoya qiladi, masalan, o'limi bo'lishi yoki mazlumiyatga uchraganida. O'lim sug'urtasi polisining mablag'i va shartlari shaxsning yoshiga, kasb-hunarga, oilasining o'ziga xos xususiyatlarga bog'liq bo'ladi.
   

1. 
   Tabiiy xavflar: tabiiy afatlar, zulmat, qo'shimcha zaxiralarning kirishini o'z ichiga olgan xavflar.
   
2. 
   Sotsial va iqtisodiy xavflar: insonlarning iqtisodiy holati, istihdam tizimi, sotsial va iqtisodiy iqtisodiyotdagi o'zgarishlar, siyosiy holatlar kabi xavflar.
   
3. 
   Moliyaviy xavflar: valyuta kurilari, bozor holati, chegirmalar, sug'urta to'lovi daromadlari kabi xavflar.
   

1. 
   Sug'urta polisi tuzish: Moliyalashtirilgan ob'ektni sug'urtalash uchun sug'urta polisi yoki shartnomasi tuziladi, bu shartnomada xavflar, mukofotlar, to'lov shartlari va boshqa shartlar belgilanadi.
   
2. 
   Premiya to'lovi: Moliyaviy xavflardan himoyalash uchun ob'ekt egasi tomonidan belgilangan mablag'ni to'lash.
   
3. 
   Sug'urta summasi: Sug'urtalanadigan moliyalashtirilgan ob'ektni yo'qotish yoki zarar ko'rish holatida, sug'urta kompaniyasi tomonidan to'langan moliyaviy mukofotlar summasi.
   
4. 
   Ta'limot: Sug'urta polisining shartlariga amal qilish uchun belgilangan ta'limotlar va maslahatlar.
   
5. 
   Sug'urtalovchining majburiyliklari: Sug'urtalovchi tomonidan sug'urtalangan ob'ektni himoya qilish uchun belgilangan majburiyliklar va ishonchli amallar.
   
6. 
   Xavfni boshqarish: Sug'urtalovchi tomonidan xavfni minimal darajada saqlab qolish uchun moliyaviy risklarni boshqarish strategiyalari.
   

1. 
   Xavf va zararlar: Kasbiy faoliyat asosida kelib chiqishi mumkin bo'lgan xavf va zararlar identifikatsiya qilinadi va ularni sug'urta kompaniyasi yoki sug'urtalovchi tomonidan sug'urtalash amalga oshiriladi.
   
2. 
   Sug'urta polisi: Kasbiy javobgarlikni sug'urtalash uchun tadbirkorlar tomonidan sug'urtalovchi bilan tuzilgan sug'urta polisi yoki shartnomasi tuziladi. Bu polisda xavflar, mukofotlar, to'lov shartlari va boshqa shartlar belgilanadi.
   
3. 
   Premiya to'lovi: Kasbiy javobgarlikni sug'urtalash uchun tadbirkorlar tomonidan belgilangan mablag'ni to'lash kerak bo'ladi. Premiya to'lovi, tadbirkorning qabul qilgan xavflarni sug'urta kompaniyasi yoki sug'urtalovchi tomonidan tashkil etilgan polisning qo'llanilishi holatida to'langan moliyaviy mukofotlar summasini ifodalaydi.
   
4. 
   Sug'urta summasi: Kasbiy javobgarlikni sug'urtalash shartnomasi asosida sug'urtalangan tadbirkorlik faoliyatining zarar ko'rish holatida, sug'urta kompaniyasi tomonidan to'langan moliyaviy mukofotlar summasi tayinlanadi.
   
5. 
   Ta'limot va maslahatlar: Sug'urta polisining shartlariga amal qilish uchun belgilangan ta'limotlar va maslahatlar beriladi.
   
6. 
   Sug'urtalovchining majburiyliklari: Sug'urtalovchi tomonidan sug'urtalangan tadbirkorlik faoliyatini himoya qilish uchun belgilangan majburiyliklar va ishonchli amallar ko'rsatilishi talab etiladi.
   

1. 
   Qiymatlanish: Nomoddiy aktivlar, o'zining mavjud qiymatining bo'lishi bilan tanlanadi. Bu qiymatlar tijorat qiymati, yuritilgan moliyalashtirishning samaradorligi, yangilanishlarga qodirlik, narxlar va boshqa faktorlar asosida belgilanadi.
   
2. 
   Omonatlar: Nomoddiy aktivlarni moliyalashtirishda omonatlar va uchraydigan risklar katta ahamiyatga ega. Omonatlar, moliyalashtirilayotgan aktivlarga o'zaro qarshi turishga tayanadi va bunday risklarni kamaytirish uchun qo'shimcha sug'urta va asboblar ishlatilishi mumkin.
   
3. 
   Daromadlilik: Nomoddiy aktivlarni moliyalashtirishning asosiy maqsadi daromad olishdir. Daromadlilikni oshirish uchun aktivlarning samaradorligi, moliyaviy muvaffaqiyat, narxlarning oshishi va boshqa faktorlar kuzatiladi. Moliyalashtirish tizimining daromadli bo'lishi va uzun muddatda daromad olish imkonini ta'minlash muhimdir.
   
4. 
   Moliyalashtirish turlari: Nomoddiy aktivlarni moliyalashtirish uchun bir nechta usullar mavjud, masalan, sotish, ijara, lizing, kreditlar va boshqa tijorat operatsiyalari. Har bir moliyalashtirish turining o'ziga xos xususiyatlari va to'lov shartlari bo'ladi.
   
5. 
   Moliyalashtirishning muddati: Nomoddiy aktivlarni moliyalashtirishning muddati va moliyalashtirish jarayonining davomiyligi muhimdir. Moliyalashtirishning uzun muddatli bo'lishi aktivlarni qayta sotish imkonini cheklash va daromadlilikni ta'minlash imkonini beradi. Muddati va muddatga qarab nomoddiy aktivlarning qiymatining o'zgarishi, narxlarning oshishi va boshqa faktorlar o'zgartirilishi mumkin.
   

1. 
   Loyihani tahlil qilish: Investitsion loyihani amalga oshirishdan oldin, bank yoki moliyaviy institut loyihani to'liq tahlil qilib, risklarni, moliyaviy natijalarni, daromadlilikni va boshqa muhim ma'lumotlarni baholaydi. Bu tahlil asosida loyihaga beriladigan kredit summasi, muddati, foiz stavkasi va to'lov shartlari belgilanadi.
   
2. 
   Moliyalashtirish rejalashtirish: Loyihaning moliyalashtirish jarayonini rejalashtirish uchun bank yoki moliyaviy institut tomonidan kredit shartnomasi tuziladi. Shartnomada kredit mablag'i, to'lov grafiki, qaytarish shartlari, zaminliklar va boshqa muhim shartlar ko'rsatiladi.
   
3. 
   Kredit olish: Loyiha amalga oshirish uchun loyihaga qarab bank yoki moliyaviy institutdan kredit olinadi. Kreditni olish jarayonida moliyaviy hisob-kitoblarni tekshirish, zaminliklar ta'minlanishi va to'lov shartlari to'g'risidagi kelishuvga rioya qilish lozim.
   
4. 
   Loyiha amalga oshirish: Kredit olingandan so'ng investitsion loyiha amalga oshiriladi. Loyihada belgilangan muddat va shartlarga muvofiq investitsion faoliyat olib boriladi. Daromadlar va xarajatlar moliyalashtirilgan summadan o'tadi.
   
5. 
   Kredit to'lovini amalga oshirish: Uzoq muddatli kreditlar qaytarish shartlari bo'yicha to'lovlar amalga oshiriladi. To'lov grafikiga muvofiq kredit to'lovlari bajariladi.
   

1. 
   Sug'urta tashkilotlari: O'zbekiston Respublikasida davlat sug'urta kompaniyalari (O'zbekinvest Hayot, O'zbekinvest Sug'urta, O'zagrosug'urta) va xususiy sug'urta kompaniyalari faoliyat ko'rsatadi.
   
2. 
   Sug'urta brokerlik kompaniyalari: Sug'urta xizmatlarini sotib olish va sotishda intermediary bo'lib faoliyat ko'rsatadigan kompaniyalardir. Ular mijozlar va sug'urta tashkilotlari orasida aloqalarni tashkil etishga yordam beradi.
   
3. 
   Sug'urta agentliklari: Mijozlar va sug'urta tashkilotlari orasidagi aloqalarni tashkil etish, moliyalashtirish muomalalarini bajarish va polislarni sotishga oid xizmatlar ko'rsatish bilan shug'ullanadigan tashkiliy tarkibiy birliklardir.
   

1. 
   Sug'urta brokerlari: Sug'urta brokerlari sug'urta sohasida intermediary vazifasini o'ta oladigan tashkiliy birliklardir. Ular mijozlar va sug'urta tashkilotlari orasida sug'urta xizmatlarini sotish va sotib olish jarayonlarida aloqalarini tashkil etish bilan shug'ullanadilar. Sug'urta brokerlari mijozlar uchun eng yaxshi sug'urta polisini topishda va sug'urta tashkilotlari bilan moliyalashtirish muomalalarini amalga oshirishda yordam beradi.
   
2. 
   Adaddeklar: Adaddeklar sug'urta xizmatlarini sotib olish va sotishda formalarni tayyorlash, sug'urta to'lovlarini hisobga oluvchi va bajargan jarayonlarni monitor qiluvchi tashkiliy birliklardir. Adaddeklar barcha to'lovlarni jamlab, moliyalashtirish jarayonlarini bajarish va to'lovlarni taqsimlash bilan shug'ullanadi. Buning tufayli, sug'urta tashkilotlari tomonidan joriy qilingan polislarning taqsimoti va to'lovlarini bajarish adaddeklar tomonidan amalga oshiriladi.
   
3. 
   Syurveyerlar: Syurveyerlar sug'urta xizmatlarida tasdiqlovchi va monitoring vazifalarini o'ta oladigan tashkiliy birliklardir. Ular sug'urta kompaniyalari tomonidan sug'urta polisiga kontraktlangan ob'ektlarning holatini tekshirish, sug'urta tashkilotlarining zararini baholash va tegishli hisobotlar tuzish bilan shug'ullanadi. Syurveyerlar zararni baholash va sug'urta to'lovlari hisobini amalga oshirishda o'zining mutaxassisliklaridan foydalanadi.
   

1. 
   Sug'urta xarajatlari: Jahon sug'urta bozorida yillik sug'urta xarajatlari to'g'risida o'tgan yillarda o'sish kuzatiladi. Bu, sug'urta polislari narxlari, zararlar, sug'urta tashkilotlarining faoliyati uchun sarflangan mablag'lar va boshqa sug'urta bozori operatsiyalari bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
   
2. 
   Tug'ish va mablag'lar: Jahon sug'urta bozori hamda katta sug'urta tashkilotlari kelajakdagi zararlarni sug'urta etish uchun sug'urta reservlarini shakllantirish uchun mablag'larni to'plash va o'z ichiga oladi. Bu mablag'lar sug'urta polislari to'lovlari va boshqa sug'urta moliyalashtirish operatsiyalari uchun ishlatiladi.
   
3. 
   Xususiy sug'urta bozorlari: Jahon sug'urta bozorida bir nechta xususiy sug'urta bozorlarining mavjudligi kuzatiladi. Bu bozorlar o'zaro aloqalarda bo'lishadi va qonuniy va iqtisodiy tartiblarga asoslangan ravishda faoliyat ko'rsatadi.
   
4. 
   Sug'urta bozorining liberalizatsiyasi: Jahon sug'urta bozori muvaffaqiyatli rivojlanishini ko'rsatgan holda sug'urta bozori liberalizatsiyasi va islohotlarining o'tkazilishi bilan ajralib chiqib kelmoqda. Bu, xususiy sug'urta kompaniyalari uchun kirish bandlari olib tashlanishi, sug'urta tashkilotlari o'rtasida to'lov shartnomalari va boshqa muhim o'zgarishlarni o'z ichiga oladi.
   
5. 
   Texnologiyalar va innovatsiyalar: Jahon sug'urta bozorida texnologik rivojlanish va innovatsiyalar hamda ularning sug'urta sohasiga o'tkazilishi katta ahamiyatga ega. Bunday innovatsiyalar blockchain texnologiyasi, ishlab chiqarish muhiti va avtomatlashtirish, xavfsizlik sohasidagi yangiliklar va boshqa texnologiyalardan foydalanishni o'z ichiga oladi.
   
6. 
   Xususiyatlar bozorining integratsiyasi: Jahon sug'urta bozorida xususiyatlar bozorining integratsiyasi rivojlanmoqda. Bu, turli davlatlar va mintaqalardagi sug'urta bozorlarining integratsiyasi, o'zaro aloqalar va xususiy xususiyatlarning ulanishi bilan bog'liq.
   

1. 
   Qayta sug'urtalash shartnomasi (Reinsurance): Bu shaklda sug'urta tashkiloti o'zga sug'urta tashkilotiga yoki sug'urta reasuransiya kompaniyasiga sug'urta risklarini o'tkazishini ta'minlayadi. Qayta sug'urtalash shartnomasi, asosiy sug'urta tashkilotining ortiqcha risklardan himoya olmasligi yoki risklarni to'liq sug'urta qilish imkonini ta'minlayishi uchun ishlatiladi.
   
2. 
   Qayta sug'urtalash agenti (Reinsurance Broker): Bu shaklda sug'urta brokeri, sug'urta tashkiloti bilan qayta sug'urtalash shartnomasini o'rtashtiradi. Uning vazifalari arasida sug'urta risklarini tahlil qilish, qayta sug'urtalash tashkilotlari bilan kelishuvlar olib borish, shartnomalar tuzish va qo'llanmalar tuzish kabi jarayonlar kiritiladi.
   
3. 
   Qayta sug'urtalash tashkiloti (Reinsurance Pool): Bu shaklda bir nechta sug'urta tashkilotlari birlikda turli risklarni sug'urta qilish uchun qo'shma fond yaratadi. Qayta sug'urtalash tashkiloti risklarni hisoblash, risklarni taqsimlash va zararlar haqida to'lovlar qilish bilan shug'ullanadi. Bu shaklda tashkilotlar risklarni bir-biridan olingan sug'urta polislari orqali qayta sug'urtalashga qo'yadilar.
   

1. 
   Texnik muhofazaga oid sug'urtalar: Kompyuter va axborot tizimlarini hack qilish, ma'lumot yo'lovchiligi, veb-saytlar va elektron pochta orqali bo'lgan xavfli hujjatlardan himoya qilishga yo'naltirilgan sug'urtalar.
   
2. 
   Sertifikatli xavfli texnika vositalarini sug'urtalash: Elektron imzo, biometrik skanerlar, sertifikatlar va boshqa xavfli texnika vositalarining xavflanishlardan himoyalangan sug'urtalar.
   
3. 
   Veb-saytlarni va dasturlarni sug'urtalash: Veb-saytlarni hack qilishdan himoya qilish, boshqa texnik muammo va xavflardan himoya qilish uchun amalga oshirilgan sug'urtalar.
   
4. 
   Moliyaviy qarzdorlik sug'urtasi: Katta miqdordagi zararlar, vositalar va vositalarning o'zaro zarar keltirishlari va texnik muammo va muvofiqlashmasliklar uchun moliyaviy qarzdorlik sug'urtasi.
   
5. 
   Texnik xavfli birlashmalar va vositalarni sug'urtalash: Internet of Things (IoT) va avtomatlashtirilgan tizimlar orqali bog'liq texnik xavfli birlashmalardan himoya qilish uchun amalga oshirilgan sug'urtalar.
   

1. 
   Qadimgi davrlar: Mulk sug'urtasi tarixi qadimgi davrlarga qadar qaytib boradi. Eski civilizatsiyalarda, misol uchun Mesopotamiyada, Yunonistonda va Rimda mulk sug'urtasi tizimi mavjud edi. Bu tizimlarda mulkni xavf va zarardan himoya qilish uchun ijtimoiy tadbirlar, jamiyatning o'zaro ishonch va tanqid asosida amalga oshirilgan edi.
   
2. 
   O'rtacha asrlar: O'rta asrlarda moliya va biznesning rivojlanishi bilan birga mulk sug'urtasi ham rivojlanish boshladi. Xususan, 17-18 asrlarda O'zbekistonda sarrof jamiyatining rivojlanishi va tijorat munosabatlarining o'sishi bilan mulk sug'urtasi tizimi o'ziga xos xususiyatlar bilan shakllandi.
   
3. 
   Modern davr: Mulk sug'urtasi hozirgi kunda aholi, korxona va davlat tashkilotlarining mulklarini xavf va zarardan himoya qilishga yo'naltirilgan global tizimlarga aylanib keldi. Bu davrda sug'urta kompaniyalari, mulklar bozorida o'z viloyatlari va xizmatlarini taklif etish orqali mulklarni sug'urta qilish imkoniyatini beradi.
   

1. 
   Moliyalashtirish investitsiyalari: Sug'urta kompaniyalari, moliyalashtirish maqsadida, moliyalarni (masalan, sug'urta primaslarini) moliyalashtirish fondlarida yoki boshqa investitsiya fondlarida saqlashadi.
   
2. 
   Aktivlar portfeli: Sug'urta kompaniyalari moliyalarni o'zlarining aktivlar portfeliga investitsiya qilish orqali moliyalashtirishga qaratilgan foydani oshirishni hedeflayadi. Bu aktivlar portfeli aktsiyalar, obligatsiyalar, depozitlar, xalkaro valyuta va boshqa moliyalardan iborat bo'lishi mumkin.
   
3. 
   Infrastrukturaga investitsiyalar: Sug'urta kompaniyalari moliyalarni infrastrukturaga investitsiya qilish orqali yangi tashkilotlar, xizmat ko'rsatish jarayonlari, texnologiyalar va tizimlar yaratishni hedeflayadi.
   
4. 
   Korxonalar orasida birgalikda investitsiyalar: Sug'urta kompaniyalari boshqa korxonalar bilan birgalikda investitsiya loyihalariga yoki ijtimoiy proyektlarga investitsiya qilish orqali foydalanish va kooperatsiya imkoniyatlarini oshirishni hedeflayadi.
   

1. 
   Investitsiya portfeli tuzilishi: Sug'urta kompaniyalari bir nechta investitsiyani birlashtirib portfel tuzish orqali risklarni bo'lganidan ko'proq tarzda boshqarishga harakat qiladi. Bunday holatda, har bir investitsiya obyekti turli risklarga ega bo'lganligi uchun to'liq sug'urtalanmaydi, lekin bir-biriga mos ravishda moslashuvchanlik yaratadi.
   
2. 
   Diversifikatsiya: Diversifikatsiya - moliyalarni turli obyektlarga, sohalarga yoki geografiyaga investitsiya qilish va risklarni bo'lishish usulidir. Bu usulda, sug'urta kompaniyasi moliyalarni bir nechta obyektlarga, sohalarga yoki geografiyaga investitsiya qilishi orqali riskni kamaytirishga harakat qiladi. Bunda, agar bir obyekt yoki soha bo'lganida yo'qotish yuzaga kelsa, boshqa obyekt yoki sohadagi daromadlar uning yo'qotishidan ta'sirga olmaydi.
   
3. 
   Risklarni tahlil qilish: Sug'urta kompaniyalari investitsiya risklarini tahlil qilish va qanday qilib ularga ta'sir qilishi mumkinligini aniqlashga harakat qiladi. Bu tahlil jarayonida, risklarning o'zining shakli, kengligi, intensivligi va ta'sirining boshqa moliyalarga o'tkazish ehtimoliyati baholanganadi. Bu tahlil natijalariga muvofiq sug'urta strategiyalari belgilanadi.
   
4. 
   Sug'urta polislari orqali risklarni sug'urtalash: Sug'urta kompaniyalari sug'urta polislari orqali investitsiya risklarini sug'urtalash imkoniyatiga ega. Bu polislarda sug'urta shartnomasi doirasida riskli holatlar uchun moliyalarni sug'urtalash shartlari belgilanadi. Bunday polislar sug'urta kompaniyasiga sug'urta primasini to'lash va muhtojlik yuzasidan sug'urta polisiga binoan moliyalarni qaytarish imkonini beradi.
   

1. 
   Aktivlar: Sug'urtalovching aktivlari, sug'urta portfeli, investitsiya fondlari, taqsimlangan aktsiyalar, moliyaviy taqsimlangan obligatsiyalar va boshqalar kabi moliyalarni o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Majburiyatlar: Sug'urtalovchining majburiyatlariga sug'urta shartnomalari orqali muvofiq to'lov muddati, to'lov summasi, to'lov shakli va boshqa shartlar kiritiladi.
   

1. 
   Aktivlarning hisoblanishi: Sug'urtalovching aktivlarining qiymati va barcha moliyalarni jamlash uchun kerak bo'lgan summa hisoblanadi.
   
2. 
   Majburiyatlarining hisoblanishi: Sug'urtalovching majburiyatlarini o'z ichiga olgan shartnomalar, shartnomalar to'plamining miqdori va to'lov shartlariga asosan hisoblanadi.
   
3. 
   Me'yoriy nisbatning hisoblanishi: Aktivlarning majburiyatlar bilan nisbatini aniqlash uchun aktivlarning majburiyatlar bilan bo'linishi kerak. Bu hisoblash jarayonida me'yoriy nisbat (% oranida ifodalanishi mumkin) aniqlanadi.
   

1. 
   Hisob-kitoblar: Sug'urtalovchilar o'z moliyaviy natijalarini yillik hisob-kitoblar orqali aniqlaydilar. Ular sug'urta portfeli, investitsiya faoliyati, sug'urta to'lovlar va xarajatlarni hisobga oladilar.
   
2. 
   Moliyaviy nazorat: Sug'urtalovchilar, o'z faoliyatlarini moliyaviy nazorat organlari va to'lovga solishtirish agentliklari tomonidan boshqariladi. Bu organlar moliyaviy hisob-kitoblarni tekshirish, auditrlik sinovlarni o'tkazish va moliyaviy hisob-kitoblar to'g'risidagi ma'lumotlarni talab qilishlar bilan moliyaviy natijalarni baholaydilar.
   
3. 
   Moliyaviy ko'rsatkichlar: Sug'urtalovchilar, moliyaviy ko'rsatkichlarni ishlatib, moliyaviy natijalarini baholaydilar. Moliyaviy ko'rsatkichlar, sug'urtalovchining daromadlari, foiz daromadlari, to'lov qobiliyati, majburiyatlarni qoplash kabi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
   
4. 
   Analiz va baholash: Sug'urtalovchilar moliyaviy natijalarini tahlil qilish uchun iste'mol qiladigan moliyaviy nisbatlardan, xalqaro va milliy moliyaviy ko'rsatkichlardan, so'rovnomalar va ma'lumotlar bazasidan foydalanishadi. Bu analizlar natijasida sug'urtalovchilar o'z faoliyatlarining samaradorligini baholaydilar.
   
5. 
   Hisobotlar va boshqaruv hisobi: Sug'urtalovchilar, moliyaviy natijalarini hisobotlar yordamida tasdiqlayadilar va boshqaruv hisobini yuritadilar. Bu hisobotlar sug'urtalovchilar bilan ularga ish tashuvchi tashkilotlar, aktsionerlar va boshqa tomonlar o'rtasidagi munosabatlarda foydalaniladi.
   

1. 
   Moliyaviy investitsiyalar: Sug'urta kompaniyalari moliyaviy resurslarini uzluksiz ravishda investitsiya qilishadi. Bu, kompaniyalar tomonidan moliyaviy institutsiyalarga yoki boshqa moliyaviy vositalarga daromadlarini o'zlashtirish, moliyaviy obligatsiyalarga investitsiya qilish yoki moliyaviy portfelli yaratishni o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Texnik investitsiyalar: Sug'urta kompaniyalari xizmatlarini rivojlantirish va avtomatlashtirish uchun texnik vositalarga investitsiya qilishadi. Bu investitsiyalar bilan kompaniyalar xizmat sifatini oshiradi va ish jarayonlarini yengillaydi. Misol uchun, kompyuter va tizimlarni yangilash, elektronik xatlar va dasturlarni rivojlantirish va boshqalar.
   
3. 
   Tarixiy investitsiyalar: Sug'urta kompaniyalari tarixiy ob'ektlarga investitsiya qilishi mumkin. Bu tarixiy binolar, yodgorliklar, arxivlar va boshqa tarixiy ob'ektlar bo'lishi mumkin. Tarixiy ob'ektlarga investitsiya qilish, kompaniyalarning brandini yaxshilaydi va tarixiy identifikatsiyaga ega bo'lishiga yordam beradi.
   
4. 
   Marketing investitsiyalari: Sug'urta kompaniyalari xizmatlarini sotish va reklama faoliyatini rivojlantirish uchun marketing investitsiyalarga ham sarflaydi. Bu reklama kampaniyalari, reklam va marketing platformalari uchun investitsiyalar, xizmatlarni sotish va marketing strategiyalarini rivojlantirishga qaratilgan resurslarga investitsiya qilishni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Portfel investitsiyalari: Sug'urta kompaniyalari, moliyaviy resurslarini aktsiyalar, obligatsiyalar, valyuta va boshqa moliyaviy instrumentlarga investitsiya qilish orqali portfelli yaratishga yo'naltirishadi. Bu investitsiyalar, daromad olish va moliyaviy resurslarni uzluksiz tarzda boshqarish imkonini beradi.
   
2. 
   Texnik investitsiyalar: Sug'urta sohasida texnik innovatsiyalarga va yangiliklarga investitsiya qilish juda muhimdir. Sug'urta kompaniyalari, xizmatlarni avtomatlashtirish, ma'lumot texnologiyalarini rivojlantirish, ma'lumotlar analitikasini yaxshilash va boshqa texnik resurslarni qo'llash orqali faolliklarini yanada rivojlantirishga investitsiya qilishadi.
   
3. 
   Infrastruktur investitsiyalari: Sug'urta kompaniyalari, tashkilotlarining infrastrukturini rivojlantirishga investitsiya qilishadi. Bu, yangi bino qurish, tezkor aloqalar tizimlarini yaratish, serverlar va kompyuterlar uchun yangi texnika olish, xususiy software-larni qo'llash va boshqa infrastruktur resurslarni rivojlantirishga yo'naltiriladi.
   
4. 
   Marketing investitsiyalari: Sug'urta kompaniyalari xizmatlarini sotish, bozorlash va brendlarini kuchaytirish maqsadida marketing investitsiyalariga qaratilgan resurslarni sarflayadi. Bu reklama kampaniyalari, xizmatlarni sotish uchun marketing strategiyalarni rivojlantirish, marketing platformalariga investitsiya qilish va boshqa marketing resurslarini qo'llashni o'z ichiga oladi.
   

1. 
   Kapitalning taqsimlanishi: Investitsion loyihada ishtirokchilik qiluvchilar o'rtasida kapitalning taqsimlanishi usulidan foydalaniladi. Bu usulda, har bir ishtirokchining berilgan mablaga nisbatan egasi bo'lgan kapitali yoki ularga tegishli daromadlarni taqsimlash jarayoni amalga oshiriladi.
   
2. 
   Risklarning talabga ko'ra taqsimlanishi: Investitsion loyiha ishtirokchilari o'rtasidagi risklar, ularning har biri uchun talabga ko'ra taqsimlangan hisoblanadi. Misol uchun, bir ishtirokchi uchun moliyaviy risk muhim bo'lsa, boshqa bir ishtirokchi uchun tijorat riski muhim bo'lishi mumkin. Shunday qilib, har bir ishtirokchi o'zining ko'rsatgan risklarni ko'rib, ularning o'ziga xos talablari va imkoniyatlari asosida risklarni taqsimlaydi.
   
3. 
   O'zaro kelishuv va kelishma: Investitsion loyiha ishtirokchilari o'rtasida o'zaro kelishuv va kelishmalarni o'tkazish ham risklarni taqsimlashning muhim qismlaridan biridir. Uchuvchi taraflar o'zaro kelishib, investitsion loyiha bo'yicha rivojlanish va investitsiya natijalariga doir risklar haqida muzokaralar olib boradilar va qarorlar qabul qiladilar.
   
4. 
   Sug'urta qilish: Investitsion loyihada ishtirokchilik qiluvchilar risklarni sug'urta qilish usulidan foydalanishlari ham mumkin. Sug'urta kompaniyalari orqali ishtirokchilar o'zlarini qamrab, investitsion loyiha jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan risklarga qarshi sug'urta qilishlari mumkin.
   

1. 
   Birlamchi to'lov (Single premium): Bunda sug'urta tashkiloti to'liq sug'urta summasini shartnomani imzolash paytida o'z vaqtida to'laydi. Bu usulda to'lov birlamchi ravishda amalga oshiriladi va sug'urta davomiyligi muddati bo'yunca to'lovlar qabul qilinganligi uchun qo'llaniladi.
   
2. 
   Yarim birlamchi to'lov (Semi-annual premium): Bu usulda sug'urta to'lovlarini yillik bo'lib bir nechta baravar to'lovlar ustida bo'lib o'tadigan muddatlar davomida to'lash mumkin. Masalan, yillik polis uchun to'lovlar yarim yillik, to'rt mahal, oylik yoki haftalik to'lovlar shaklida amalga oshirilishi mumkin.
   
3. 
   Ko'pirish (Installment): Bu usulda sug'urta to'lovlarini sug'urta davomiyligi muddati bo'yunca bir nechta qismga bo'lib bo'ladigan muddatlar va summalarga bo'lishi mumkin. Misol uchun, yillik polis uchun to'lovlar yillik bo'lib, to'lovlar to'rt mahalga, oylikga yoki haftalikga bo'linganidek amalga oshirilishi mumkin.
   

1. 
   Huquqbuzarliklar: Sug'urtalovchi tomonidan huquqlar va majburiyatlarini buzish, polis shartnomasida ko'rsatilgan shartlarga rioya qilmayish, to'lovni vaqtida amalga oshmaganlik, ma'lumotlar berish va o'zgartirishda yolg'onlik qilish, zarar sabab qilish va sug'urta yuklanishiga rioya qilish, zakotlarni to'lash va boshqalar kabi sug'urta polisida belgilangan ta'limotlarni buzishlar sug'urta tomonidan jazo qilinishi mumkin.
   
2. 
   Jazo choralar: Jazo choralar sug'urtalovchi tomonidan sug'urta shartnomasiga rioya qilishga va moliyalashtirilgan aktivlarni xatoliklar bilan bajarishga olib kelish mumkin. Bu choralar quyidagi misollar orqali ifodalash mumkin: zarar berish, yolg'onlik, hokazo.
   

1. 
   Brend: Franchayzidorning brendi va nomi, uning foydalanish sharti va cheklovlar.
   
2. 
   Bajariladigan faoliyat: Franchayzing bilan bog'liq faoliyat turi va shartnoma orqali bajariladigan amaliyotlar.
   
3. 
   Xizmatlar va ko'rsatish jarayoni: Franchayzidorning o'z xizmatlarini taqdim etish, ko'rsatish jarayoni va xizmat sifati.
   
4. 
   Moliyalashtirilgan aktivlar: Franchayzidor tomonidan moliyalashtirilgan aktivlarning sifati, ularning foydalanish sharti va cheklovlar.
   
5. 
   To'lovlar: Franchayzing uchun to'lov shartlari, to'lovlar qisqartirish va qaytarib berish imkoniyatlari.
   
6. 
   Qo'llab-quvvatlash: Franchayzining ta'sischi va franchayzidor o'rtasidagi qo'llab-quvvatlash jarayoni va shartlari.
   

1. 
   Sug'urta summasi: Sug'urtalovchi va sug'urtalanuvchining o'rtasida tuzilgan shartnomada belgilangan sug'urta miqdori, yani sug'urtalanuvchiga ta'minlangan moliyaviy ta'minot summasidir. Sug'urta summasi sug'urtalovchi tomonidan taklif qilingan va sug'urtalovchi bilan kelishilgan cheklovlar va shartlar asosida belgilanadi. Bu summa sug'urtalanuvchi uchun kritik ta'minotni ta'minlash va muhtojliklar holatida xavfli hodisalar bo'lishi halda zararlarni to'lash uchun qo'yiladi.
   
2. 
   Mas'uliyat chegarasi: Sug'urta shartnomasida belgilangan sug'urtalovchining o'zining majburiylik va mas'uliyatini ta'minlaydigan chegaradir. Bu chegarani sug'urta tashkiloti belgilab beradi va sug'urtalovchi uchun qonunlar tomonidan belgilangan minimal mas'uliyat chegarasi bilan bog'liqdir. Sug'urtalovchi bu chegaradan o'tganda, sug'urtalash shartnomasida tayinlangan zararlar bo'yicha javobgarlik qiladi. Mas'uliyat chegarasi sug'urtalovchi tomonidan qabul qilingan mas'uliyat miqdorini bildiradi.
   

1. 
   Sug'urta qoidalari: Sug'urta sohasida amal qiladigan qonunlar, nizomlar, tartibotlar va qoidalardir. Sug'urta qoidalari, sug'urta sohasidagi amaliyotni tartibga solish, sug'urtalovchilar va sug'urta kompaniyalarning huquq va majburiyatlari, zararli holatlarni oldini olish, sug'urta bozori va islohotlarini belgilash bilan bog'liq masalalarni o'z ichiga oladi. Sug'urta qoidalari, davlat tomonidan tuziladi va o'zgartirilishi mumkin.
   
2. 
   Sug'urta polisi: Sug'urta polisi, sug'urtalovchi va sug'urtalanuvchi o'rtasidagi xususiyatlar va shartlarni belgilaydigan huquqiy hujjatdir. Uning tarkibi, polis nomi, shartlar, sug'urta miqdori, to'lov muddati, xavfsizlik qoidalarini o'z ichiga oladi. Sug'urta polisi taraflar tomonidan imzolanadi va amal qilinish muddati bo'yicha beriladi. Sug'urta polisida belgilangan shartlarga amal qilinishi, sug'urta to'lovlari va sug'urta xavfsizligi shartnomadagi kabi qonunlar bilan cheklanadi.
   

1. 
   Tahlili usul: Sug'urtalovchi va sug'urta kompaniyasi o'rtasidagi muzokaralarda, sug'urtalovchi tomonidan taqdim etilgan ma'lumotlar va statistik ma'lumotlar asosida sug'urta qiymati o'rtacha qiymatlash tizimlari, matematik modellar va analizlar yordamida aniqlanadi.
   
2. 
   So'rov usuli: Sug'urtalovchi tomonidan so'rovnamalar orqali talab qilingan ma'lumotlarga asoslangan tartibga solish usuli bilan sug'urta qiymati belgilanishi mumkin. So'rov usuli o'rtacha qiymatlangan talabnomalarga javoblar yig'indisining asosida ishlab chiqiladi.
   
3. 
   Tarif usuli: Tariflar, sug'urta to'lovlari va mablag'larni ta'riflashda amalga oshiriladigan formulalar va ko'rsatkichlar jadvali asosida sug'urta qiymati belgilanishi mumkin. Tarif usuli matematik modellar, istiqbolli ma'lumotlar va statistik analizlarga asoslanadi.
   

1. 
   Sug'urtalovchining qo'llab-quvvatlash miqdorini pasayishi va majburiyatlarini oshirishi mumkin.
   
2. 
   Sug'urtalovchining majburiyatlar va shartlar orqali mablag'ni o'zgartirishi mumkin. Mablag'ning o'sishiga o'zgartirishlar, sug'urtalovchining to'lov shaklini, cheklanishlarni yoki qo'shimcha shartlarni taqdim etishini talab qilishi mumkin.
   
3. 
   Sug'urta summasi, sug'urta qiymatidan oshib ketishi moliyaviy natijalar tug'risida o'zgarishlarga olib kelishi mumkin. Sug'urtalovchining majburiyatlarini bajarganda yuzaga kelgan zararlar yoki moliyaviy natijalar, sug'urta summasining sug'urta qiymatidan oshib ketishiga sabab bo'lishi mumkin.
   

1. 
   Sug'urta tashkilotlari: Sug'urta kompaniyalari risklarni sug'urta qilish va mablag'larni zarar va zararli holatlarda ta'minlash bilan bog'liq xizmatlarni taklif etadilar. Ular sug'urta polislari orqali risklarni sug'urta qilish va moliyaviy muhofazani ta'minlashda katta rol o'ynaydilar.
   
2. 
   Sug'urta bozori: Sug'urta bozori, sug'urta kompaniyalari va sug'urtalovchilar o'rtasidagi risk sug'urta munosabatlarini boshqarish uchun o'rganilgan o'zaro uzlaishlarni ta'minlaydi. Bu bozor orqali sug'urtalovchilar risklarini sug'urta qilish uchun bir nechta sug'urta kompaniyasi orasidan tanlov qilishi va shartnomalarni tuzish imkoniyatiga ega bo'ladi.
   
3. 
   Sug'urta bozori regulyatori: Davlat tomonidan sug'urta bozorini nazorat qilish, tartibga solish va sug'urta kompaniyalarining faoliyatlarini boshqarish uchun sug'urta bozori regulyatorlari tashkil etilgan. Ular sug'urta sohasidagi qonunchilikni yuritish, polis va normativ-huquqiy hujjatlar tuzish va sug'urta tashkilotlarini nazorat qilish bilan shug'ullanadilar.
   
4. 
   Sug'urta tuzilmasi va qonunchilik: Sug'urta munosabatlarining tartibga solinishi va shartnomalarining qayd etilishi, davlat tomonidan belgilangan sug'urta tuzilmasi va qonunchilik asosida amalga oshiriladi. Bu tuzilmalar va qonunchiliklar sug'urta sohasidagi tartibni ta'minlash, majburiyatlar, cheklanishlar, to'lov va moliyaviy tadbirlarni belgilash, sug'urta qiluvchilar va sug'urta kompaniyalari o'rtasidagi munosabatlarni tartibga solish uchun belgilangan.
   
5. 
   Statistik ma'lumotlar va tahlil: Sug'urta munosabatlarining boshqarishida statistik ma'lumotlar va tahlilning muhim roli bor. Bu ma'lumotlar va tahlil orqali risklarni o'rganish, tahlil qilish, risk qiymatlarini aniqlash va sug'urtalovchilar va sug'urta kompaniyalari uchun o'zaro muzokaralarni amalga oshirishda yordam beradi.
   

1. 
   Xatolik turlari: Xatolar genellikle insan faktoridan, jarayonlardan yoki texnik muammolardan kelib chiqadi. Xatolik turlari misollar bilan ta'minlanishi mumkin: moliyaviy xatoliklar, operatsion xatoliklar, boshqa xatoliklar (masalan, yurishim, kafolatimni olib qo'yishim), jismoniy xatoliklar, sifatli xatoliklar kabi.
   
2. 
   Xatoliklar baholash: Xatoliklar baholash jarayonida xatolarning turini, shiddat darajasini, oqibatlarni va potentsial risklarni aniqlashga urinib turish mumkin. Xatoliklar baholashning amaliy qismini tashkil etadi va bu, sug'urta tashkilotlariga risklarni qisqartirish, moliyaviy bajarish va sug'urtalovchilarga to'lovlar hisoblash uchun qulaylik yaratish imkonini beradi.
   
3. 
   Risklarni sug'urta qilish: Sug'urta kompaniyalari risklarni sug'urta polislari orqali sug'urta qilish imkoniyatiga ega bo'ladi. Sug'urta polislari risklar va xatolar bo'yicha qo'llaniladigan kritikal ma'lumotlarni, qayta sug'urtalash shartlarini, sug'urta summasini, to'lov muddatlarini va boshqa shartlarni o'z ichiga oladi. Bu sug'urta polislari sug'urta tashkiloti va sug'urtalovchi o'rtasidagi moliyaviy kelishuvlarni belgilaydi.
   
4. 
   Sug'urta polislari turlari: Xatoliklarni sug'urta qilish uchun turli sug'urta polislari mavjud, masalan, mulk sug'urtasi, kasbiy javobgarlik sug'urtasi, kasalxonalarni sug'urtalash polislari, jismoniy zaxiralar sug'urtasi, tibbiy sug'urtalar va hokazo. Har bir polis turining xususiyatlari, shartlari va xatoliklarni qanday sug'urta qilishi to'g'risidagi qonunchiliklar va kelishuvlar mavjud.
   
5. 
   Sug'urta tashkilotlarining moliyaviy imkoniyatlari: Sug'urta tashkilotlarining moliyaviy imkoniyatlari, xatoliklarni sug'urta qilish va risklarni sug'urta qilishga oid bo'lgan to'lovlar bilan bog'liqdir. Tashkilotning moliyaviy imkoniyatlari, risklarga tegishli polislarga ega bo'lishi, sug'urta summasini o'rnatish imkonini berishi va sug'urta polislari orqali sug'urta qilishni ta'minlashi bilan belgilanadi.
   

1. 
   Sug'urtalanadigan manfaat (sug'urta ob'ekti): Bu tushuncha sug'urta polisi orqali sug'urta qilingan narsalarni (ob'ektlarni) anglatadi. Sug'urta ob'ektlari turli turdagi narsalarni o'z ichiga olishi mumkin, masalan, avtomobillar, uy-joylar, ish joylari, tadbirkorlik faoliyati, kasallxonalarni majburiy sug'urtasi va hokazo. Sug'urta ob'ektlari sug'urta tashkiloti va sug'urtalovchi o'rtasidagi moliyaviy kelishuvlarni belgilaydi.
   
2. 
   Sug'urta tavakkalchiligi: Bu tushuncha sug'urta tashkilotiga to'lov muddati bo'lgan shaxs yoki tashkilotni anglatadi. Sug'urta polisiga asosan sug'urta to'lovlari to'lanadi va to'lov muddati davom etishi uchun sug'urta tashkilotiga ishonch bildiradi. Sug'urta tavakkalchiligi sug'urta to'lovini va uning muddatini qat'iy bajarish bilan bog'liqdir.
   

1. 
   Sarmoya riski: Investitsion ob'ektning moliyaviy natijalarida o'zgarishlar, daromadning past bo'lishi yoki zarar ko'rish imkoniyati.
   
2. 
   Xavfsizlik riski: Investitsiya bilan bog'liq bo'lgan operatsion faoliyatlarda xavf-xatarlar, masalan, jismoniy zararlar, hukmronlik o'zgarishlari, siyosiy risklar va boshqalar.
   
3. 
   Rivojlanish riski: Investitsion ob'ektning rivojlanishi, o'zgarishi yoki bu sohada yuzaga keladigan boshqa o'zgarishlar.
   
4. 
   Valyuta riski: Investitsiyani boshqarish davrida valyuta kurslaridagi o'zgarishlar natijasida kelib chiqadigan risklar.
   
5. 
   Daromadning sohasiga oid risklar: Moliyaviy bozorlardagi o'zgarishlar, bozor kuchlarining yo'qolishi, konsumentlar talablaridagi o'zgarishlar va boshqalar.
   

1. 
   Ob'ektlar: Mas'uliyat sug'urtasi ob'ektlari mas'uliyatni ta'minlash kerak bo'lgan yuklar yoki imtiyozlar bo'lishi mumkin. Bunday ob'ektlar mas'uliyat sug'urtasi polisida mustahkamlanadi.
   
2. 
   Sub'ektlar: Mas'uliyat sug'urtasi sub'ektlari sug'urta xizmatlarini taqdim etadigan sug'urta kompaniyalari, sug'urta brokerlari yoki boshqa vakolatli tashkilotlar bo'lishi mumkin.
   
3. 
   Xususiyatlar: Mas'uliyat sug'urtasi, zararlar va huquqlarning yo'qolishi yoki zarar ko'rishining qabul qilinishi, shaxslar yoki tashkilotlarning mas'uliyatining sug'urta qilinishini ta'minlaydi. Bu turiy sug'urtalarda xavfsizlikni ta'minlash va zararlar haqidagi to'lovlarni moliyalashtirish jarayonlari joriy etiladi.
   
4. 
   Turlari: Mas'uliyat sug'urtasi bir necha turda mavjud bo'lishi mumkin. Mijozlar mas'uliyat sug'urtasini shaxsiy mas'uliyat sug'urtasi, kasbiy mas'uliyat sug'urtasi yoki mulkiy mas'uliyat sug'urtasi sifatida tanlashlari mumkin.
   

• 
  Shaxsiy mas'uliyat sug'urtasi: Shaxsiy mas'uliyat sug'urtasi, shaxslarning jismoniy zararlarga, kasalliklarga yoki o'limga olib kelgan holatlarga bo'lgan mas'uliyatini sug'urta qiladi.
  
• 
  Kasbiy mas'uliyat sug'urtasi: Kasbiy mas'uliyat sug'urtasi, ishlab chiqaruvchilar, xodimlar yoki tashkilotlarning kasbiy mas'uliyatini sug'urta qiladi. Bunda tashkilotga, ishlab chiqarish jarayoniga yoki tashkilot faoliyatiga bog'liq kasbiy zararlarni sug'urta qilish mumkin.
  
• 
  Mulkiy mas'uliyat sug'urtasi: Mulkiy mas'uliyat sug'urtasi, shaxslar yoki tashkilotlarning egalarining mulkiy javobgarligini sug'urta qiladi. Bunda egalarining mulkini ko'rish, saqlash yoki uni to'lashdagi zararlarni sug'urta qilish mumkin.
  

1. 
   Sug'urta qildiruvchi (Sug'urta kompaniyasi): Sug'urta qildiruvchi, sug'urtalovchi tomonidan sug'urta qilinayotgan ob'ektni yoki mas'uliyatni sug'urta qiluvchi tashkilot yoki shaxsdir. U shartnomada belgilangan shartlarga muvofiqligida sug'urta xizmatini taqdim etadi va sug'urta to'lovlarini qabul qiladi.
   
2. 
   Sug'urtalovchi (Mijoz): Sug'urtalovchi, sug'urta qildiruvchiga sug'urtalanishni talab qiladigan tashkilot yoki shaxsdir. U sug'urtalangan ob'ektni yoki mas'uliyatni sug'urta qilishni talab qiladi va sug'urta to'lovlarini amalga oshiradi.
   
3. 
   Sug'urtalangan (Yoki sug'urta ob'ekti): Sug'urtalangan, sug'urtalovchi tomonidan sug'urta qilingan ob'ekt, yuk, imtiyoz yoki mas'uliyatdir. U shartnomada belgilangan sug'urta chegaralariga muvofiqligida sug'urta qilinadi.
   
4. 
   Naf oluvchi (Zarar ko'rgan): Naf oluvchi, sug'urtalangan ob'ektda yoki mas'uliyatda yuzaga kelgan zarar yoki xavfli hodisa natijasida zarar ko'rgan shaxs yoki tashkilotdir. Uning zararlari sug'urtalovchi yoki sug'urta qildiruvchi tomonidan to'lanishi talab qilinadi.
   

1. 
   Shaxsiy ma'lumotlar: Ism, familiya, tug'ilgan yili, manzil, passport ma'lumotlari va boshqa shaxsiy ma'lumotlar sug'urta qilish uchun ehtiyojdir.
   
2. 
   Mulk va ob'ektlar: Mijozning egasi bo'lgan mulk va ob'ektlar (avtomobillar, uy, xonadonlar, ijaraga olingan joylar kabi) sug'urta qilish uchun ehtiyojdir.
   
3. 
   Javobgarliklar: Mijozning tashkilotda yoki shaxsiy hayotda o'z zimmasida bo'lgan javobgarliklar sug'urta qilish uchun ehtiyojdir. Masalan, korxonaning direktorining sug'urta qilishiga javobgarligi mavjud bo'lishi talab qilinadi.
   
4. 
   Xavflar va talablar: Mijozning moliyaviy, kasbiy, sog'liqni saqlashga oid xavflar va talablar sug'urta qilish uchun ehtiyojdir. Mijozning faoliyati, kasbiy faoliyati, davolash kerakligi va boshqalar kabi faktorlar sug'urta xavflarini va talablarini aniqlashga yordam beradi.
   

1. 
   Risk identifikatsiyasi: Sug'urta tashkilotlari va mutaxassislar, tashkilotning faoliyatida bo'lishi mumkin bo'lgan xavfli holatlarni aniqlash uchun risk identifikatsiyasi jarayonlarini amalga oshiradi. Bu jarayonda tashkilotning aktivlari, jarohatlar, moliyaviy xavflar, huquqiy muammolar va boshqa faktorlar baholanadi.
   
2. 
   Risk baholash: Identifikatsiya qilingan risklar va ulardan asosiy ta'sirchan risklar tanlanib, ularning ehtimolligi, oqibatlari va kuchli ko'rinadiganligi baholanadi. Bu baholash jarayonida istatistik ma'lumotlar, model qurish, xalqaro standartlar va sohalarning mutaxassislarining tajribasi va ekspertizasi qo'llaniladi.
   
3. 
   Risk analizi: Identifikatsiya qilingan risklar to'g'risidagi ma'lumotlar tahlil qilinib, ularning ta'siri va ehtimolligi baholanadi. Risk analizi jarayonida statistik ma'lumotlar, matematik modellar, dasturlar va boshqa tahlil usullari qo'llaniladi.
   
4. 
   Risk boshqarish strategiyalari: Risklarni kamaytirish uchun sug'urta tashkilotlari va mutaxassislar risk boshqarish strategiyalari va taktikalarga asoslanadi. Bu strategiyalar sug'urta polislarining tuzilishi, reasuransiya, risk transferi, riskni qabul qilish, riskni tashxis qilish, riskni monitor qilish va boshqa boshqarish usullarini o'z ichiga oladi.
   
5. 
   Risk monitor qilish: Sug'urta tashkilotlari, faoliyat davomida risklarni kuzatib borish va ularga qarshi tadbirlar olib borish uchun risk monitor qilish jarayonlarini amalga oshiradi. Bu jarayonda statistik ma'lumotlar, to'lovlar va xavfli holatlar to'g'risidagi ma'lumotlar yig'iladi va risklarni baholash va bahonani yangilashga imkon beradi.
   
6. 
   Risk boshqarish tizimini o'rnatish: Sug'urta tashkilotlarida risk boshqarishning tashkil etilgan tizimi va qoidalari mavjud bo'ladi. Ushbu tizim risklarni baholash, tashxis qilish, boshqarish va monitoringga yo'naltirishni ta'minlaydi.
   

1. 
   Uvod (katta harf bilan): Uvodda sug'urta tashkiloti, sug'urta polisini jo'natganligini, polisning turi va raqamini, sug'urta qiluvchi nomini, manzilini, sug'urta summasini, muddatni va boshqa asosiy ma'lumotlarni ko'rsatadi.
   
2. 
   Asosiy shartlar: Bu qismda sug'urta shartnomasidagi asosiy shartlar va sharoitlar ko'rsatiladi. Misol uchun, qanday xolatda sug'urta to'lovi amalga oshirilishi, qanday hollarda sug'urta tashkiloti tomonidan to'lov amalga oshirilishi, shikoyat va murojaatlarga qanday javob berilishi kabi.
   
3. 
   Kafolatlar: Sug'urta polisida sug'urta tashkiloti tomonidan kafolatlar berilishi mumkin. Bu kafolatlar polisning muddatida ta'minlanishi kerak bo'lgan sharoitlar, javobgarliklar va boshqa kafolatlar bo'lishi mumkin.
   
4. 
   Ishonchli ob'ekt: Sug'urta polisi maydonida sug'urta ob'ekti haqida ma'lumotlar berilishi mumkin. Bu ob'ektning xususiyatlari, xavfsizlik qoidalari va sug'urta tashkiloti tomonidan ta'lim etilgan talablar ko'rsatilishi mumkin.
   
5. 
   Shikoyatlar va murojaatlar: Sug'urta shartnomasida shikoyat va murojaatlarga qanday javob berilishi, ulardan foydalanish tartibi va muddati ko'rsatilishi mumkin.
   

1. 
   Sug'urta ob'ekti: Sug'urta ob'ektining xususiyatlari, uning huquqiy holati, xavfsizlik standartlari va boshqa muhim faktorlar baholashda o'rtacha rollarni o'ynaydi. Sug'urta ob'ektining turiga, qiymatiga, holati va rivojlanishi joriy sug'urta summasini va mukofotini ta'sir etishi mumkin.
   
2. 
   Sug'urta summasi: Sug'urta summasi, sug'urta ob'ektining mavjud qiymati, huquqiy holati va sug'urta qiluvchining talablariga bog'liq bo'ladi. Sug'urta summasining ko'rsatilishi, ob'ektni qoplash va ta'minlash uchun zarur mablag'larni ta'minlashga yordam beradi.
   
3. 
   Sug'urta mukofoti: Sug'urta mukofoti, sug'urta polisida ko'rsatilgan mukofot to'lovlari va sharoitlarga asoslanadi. Sug'urta mukofoti sug'urta ob'ektining xavfsizlik darajasiga, sug'urta qiluvchining xavfsizlik shartnomasiga rioya qilishi va mukofotni ta'minlashga yordam beradi.
   

1. 
   Xavfsizlikka yanaish polislar: Moliyaviy xavflarga qarshi moliyalashtirilgan aktivalarni hujjatli xavfsizlikka yanaishga sug'urtalash. Misol uchun, po'lat, zaharli kimyoviy moddalarni o'z ichiga olgan tashqi yuklar, muammo cheklovli mol-mulk, transport vositalari kabi.
   
2. 
   O'zaro xavfsizlik polislari: Moliyaviy xavflarni tashvishsizlik, o'zaro ravishda amalga oshirilgan bo'lishlarga qarshi sug'urtalash. Misol uchun, ish joylarida yordamchilar, xodimlar, ma'muriy xodimlar kabi.
   
3. 
   Moliyalashtirilgan xavflar: Moliyalashtirilgan moliyaviy xavflarga qarshi sug'urtalash, sug'urta polisining moliyalashtirilgan aktivalarning bo'shliklaridan kelib chiqadigan xavflarni qoplashga oid sug'urtalarni o'z ichiga oladi. Misol uchun, mol-mulkni buzilishi, yonib ketishi, qimmatbaho mollarni yo'qotish kabi.
   

1. 
   Kredit xavfini sug'urtalash polislari: Kredit xavfini sug'urtalash tashkilotlari tomonidan taklif etilgan polislar, kredit olishni istagan shaxsning kredit mablag'asini qaytarmasligi yoki to'liq yoki qisman to'lashi xavfini sug'urta qiladi. Bu polislar kreditning muddatli to'lovlari, muddati, kredit summasi va qo'shimcha to'lov shartlarini o'z ichiga oladi.
   
2. 
   Kredit xavfini sug'urtalash fondlari: Kredit xavfini sug'urtalash fondlari, kredit xavfini sug'urtalash xizmatini taklif etish va kredit olishni istagan shaxslarni moliyaviy xavflardan qutulishlarini ta'minlash uchun moliyaviy imkoniyatlar yig'ib olgan fondlardir. Bu fondlar xavfni sug'urta qilish va kredit olishni istagan shaxsning moliyaviy zararlarini qoplashga yordam beradi.
   

1. 
   Transport sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, tashuvchilar va ekspeditorlarning transport jarayonida yuzaga keladigan xavflarini sug'urta qiladi. Misol uchun, transport vositalarining yo'l bo'ylab yo'lkasizlik, jarohat va havo sharoitlaridan kelib chiqadigan xavflarga qarshi xavflarni sug'urta qilish mumkin.
   
2. 
   Transport moliyalashtirish sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, tashuvchilar va ekspeditorlarning moliyaviy xavflarini sug'urta qiladi. Misol uchun, transport vositalarida yuzaga keladigan yo'lqa, o'q bo'lgan moliyaviy zararlarni sug'urta qilish mumkin.
   
3. 
   Jamiyat javobgarligi sug'urtasi: Bu turiy sug'urta, tashuvchilar va ekspeditorlarning jamiyatga qarshi javobgarligini sug'urta qiladi. Misol uchun, tashuvchilar va ekspeditorlarining jamiyatga zarar yetkazish, jamiyatning xavfli hodisalarda zarar ko'rish oqibatlari kabi xavflarga qarshi javobgarligini sug'urta qilish mumkin.
   

1. 
   Sug'urta muhofazasi: Sug'urta muhofazasi, sug'urta tizimida xavflar bilan bog'liq o'zgarishlarni kamaytirish va sug'urta tizimining barqarorligini ta'minlashga qaratilgan qo'llanmalardir. Bu muhofaza qo'llanmalari sug'urta kompaniyalari va sug'urta tizimida faoliyat ko'rsatadigan boshqa tashkilotlar tomonidan ishlatiladi. Muhofaza qo'llanmalari xavflarni ta'limotlash, xavflarni boshqarish, xavfli holatlarga qarshi harakat qilish va sug'urta tizimining barqarorligini ta'minlashga yo'l qo'ymoqda.
   
2. 
   Sug'urta iqtisodiy kategoriyalar: Sug'urta iqtisodiy kategoriyalar, sug'urta sohasidagi moliyaviy faoliyatning tahlilini o'z ichiga oladi va moliyaviy natijalarni baholashga imkon beradi. Bu kategoriyalar sug'urta kompaniyalari, sug'urta tashkilotlari va sug'urta bozori tomonidan ishlatiladi. Ular orqali sug'urta sohasidagi moliyaviy faoliyatning samaradorligi, daromadi, xarajatlari, aktivlari va passivlari, sug'urta to'lovlarining strukturasi va boshqa iqtisodiy ko'rsatkichlar baholanadi. Bu kategoriyalar yordamida sug'urta sohasidagi moliyaviy natijalar tahlil qilinadi va sug'urta tizimi rivojlanishini ta'minlashga qaratilgan ilova va qarorlar qabul qilinadi.
   

1. 
   Sug'urta qildiruvchi (sug'urta kompaniyasi): Sug'urta qildiruvchi sug'urta tashkilotidir, sug'urta polislari yaratadi va sug'urta to'lovlari qabul qiladi. U sug'urta ob'ektini xavf va zararlariga qarshi sug'urta qilish orqali xavfni o'z ustiga oladi. Sug'urta qildiruvchi moliyaviy resurslarga ega bo'lib, xavflarning baholashini, to'lovlar va moliyaviy natijalar bilan bog'liq moliyaviy muammolarni boshqarishga javobgarlikka ega.
   
2. 
   Sug'urtalovchi (sug'urta olayotgan shaxs): Sug'urtalovchi sug'urta tashkiloti tomonidan xavflarga qarshi sug'urta polisi olayotgan shaxsdir. U sug'urta polisining mablag'ini to'lash orqali sug'urta qilgan ob'ektini xavf va zararlariga qarshi sug'urta oladi. Sug'urtalovchi moliyaviy resurslarni sug'urta polisining mablag'iga va sug'urta shartnomasida belgilangan shartlarga muvofiqlashtiradi.
   
3. 
   Sug'urtalangan (sug'urta olingan shaxs): Sug'urtalangan shaxs, sug'urtalovchining sug'urta polisi orqali xavf va zararlariga qarshi sug'urta olingan shaxsdir. U sug'urtalovchiga mablag'ni to'lash orqali xavf va zararlarini sug'urta qilish imkonini beradi. Sug'urtalangan shaxs sug'urta polisining mablag'ini to'lab, xavf va zararlardan sug'urta oladi.
   
4. 
   Naf oluvchi (sug'urta olayotgan ob'ekt): Naf oluvchi sug'urta polisining mablag'ini to'lab xavf va zararlarga qarshi sug'urta qilinayotgan ob'ekt yoki shaxsdir. Uning xavf va zararlariga qarshi sug'urta qilinishi uchun sug'urta polisi olinadi. Naf oluvchi ob'ekti sug'urta polisiga to'lovni amalga oshirish orqali xavf va zararlariga qarshi sug'urta qilishi mumkin.
   

• 
  Xavf va zararlarning kengligi va tarqalishi bilan bog'liq bo'lib, sug'urta tashkilotlari tomonidan o'zgartirib turilishi mumkin.
  
• 
  Hayotni sug'urtalash moliyaviy xavf, sog'lik xavfi, iqtisodiy xavf, ijobiy xavf, tabiiy xavf va boshqa xavflar bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
  

• 
  Shaxsning yoki jamoatning xavf va zararlarga qarshi muhofazasini ta'minlash.
  
• 
  Xavf va zararlarni rag'batlantirish, kamaytirish va ulardan muhofaza qilish.
  
• 
  Xavf va zararlarning tartibga solinishi uchun sug'urta polisining o'zgartirish va sug'urta to'lovlarini qabul qilishi.
  
• 
  Xavf va zararlar bo'yicha muvofiqlashish va xavfni o'z ustiga oluvchi sug'urta qilish shartnomalarini tuzish.
  

• 
  Shaxsning yoki jamoatning xavf va zararlarga qarshi himoyasini ta'minlash.
  
• 
  Xavf va zararlarni rag'batlantirish va xavfni kamaytirish orqali hayot sifatini yaxshilash.
  
• 
  Xavf va zararlarning tarqalishini oldini olish va xavfning minimal darajada bo'lishini ta'minlash.
  
• 
  Xavf va zararlarga qarshi o'zini muhofaza qilish uchun moliyaviy muammoni hal qilish.
  

1. 
   Sub'ekt: Bu tushuncha sug'urta bilan murojaat qilayotgan shaxs yoki tashkilotni ifodalaydi. Sub'ekt sug'urta tomonidan moliyaviy yoki boshqa zararlar bilan bog'liq xavf va zararlarini sug'urta qilishga qodir bo'lgan tarafdor shaxs yoki tashkilotdir.
   
2. 
   Ob'ekt: Bu tushuncha sug'urta qildirilayotgan yoki muhofaza qilinayotgan narsani ifodalaydi. Ob'ekt sug'urta bilan himoyalangan, zarar va xavflarga qarshi himoya olinayotgan moliyaviy, moddiy yoki boshqa ob'ekt bo'lishi mumkin. Moliyaviy ob'ektlar misol uchun avtomobillar, uy va boshqa moddiy asoslangan ob'ektlar bo'lishi mumkin.
   
3. 
   Sug'urta hodisasi: Bu tushuncha sug'urta tashkiloti bilan sug'urta shartnomasi asosida yuzaga kelgan xavf va zararlar bilan bog'liq hodisani ifodalaydi. Sug'urta hodisasi misol uchun avtomobillarning qayishib borishi, uy yonishi, moddiy zararlar, xavfli hodisalar va boshqa sug'urta bilan murojaat qilishga olib keladigan hodisalar bo'lishi mumkin.
   

1. 
   Moliyaviy Risk Boshqarish: Xedj-fondlar moliyaviy risklarni boshqarish uchun turli xususiy usullarni qo'llashadi. Ular, investitsiya portfelli diversifikatsiyasi, xavflarni taqsimlash, hedjning o'rnatilishi va boshqa risk boshqarish strategiyalarini qo'llaydilar. Bu fondlar, investorlar uchun moliyaviy riskni kamaytirish va stabillikni oshirishga yordam berishadi.
   
2. 
   Likvidlik va Tizimlik: Xedj-fondlar xisob-kitoblarni boshqarishda yuqori darajada tizimlikni ta'minlayadilar. Ular moliyaviy operatsiyalarni barqarorlik va efektivlik bilan amalga oshirish uchun avtomatlashtirilgan tizimlardan foydalanishadi. Bu fondlar, investitsiya portfellini boshqarish va xisob-kitoblarni rivojlantirishda innovatsion texnologiyalardan foydalanishadi.
   
3. 
   Kapitalni jalb qilish va daromad olish: Xedj-fondlar, xisob-kitoblarini jalb qilish va daromad olish bilan shug'ullanadilar. Ular likvid va potentsial daromadli investitsiyalar bilan iqtisodiyotni yanada rivojlantirishga imkon beradi. Fondlar, aktsiyalar, obligatsiyalar, valyutalar va boshqa moliyaviy instrumentlarga investitsiya qilish orqali kapitalni jalb qilish va daromad olish imkoniyatini beradi.
   

1. 
   Asosiy tamoyillar: Jismoniy va yuridik shaxslarning mol-mulkini sug'urtalashning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
   
   • 
     Sug'urta ob'ekti: Sug'urtalangan shaxsning (jismoniy yoki yuridik shaxsning) mol-mulkini sug'urtalash.
     
   • 
     Sug'urta muddati: Sug'urta polisi davomida sug'urtalangan muddat.
     
   • 
     Sug'urta summasi: Sug'urta to'lovi uchun belgilangan moliyaviy miqdor.
     
   • 
     Sug'urta haqqi: Sug'urtalovchi tomonidan polisni amalga oshirish uchun to'langan to'lov.
     
2. 
   Sug'urta tavakkalchiligi: Jismoniy va yuridik shaxslar mol-mulkini sug'urtalashda sug'urta tavakkalchiligi huquqi munosabatlarini o'z ichiga oladi. Sug'urta tavakkalchisi, sug'urta polisi bo'yicha to'lovni amalga oshirgan holda, xavf va zararli hodisalar sodir bo'lganda sug'urtalangan mol-mulkini sug'urta tashkilotidan xavfsizlikni talab qilib olishi mumkin.
   
3. 
   Sug'urta qoplamasi variantlari: Jismoniy va yuridik shaxslar mol-mulkini sug'urtalashda turli variantlardan foydalanishlari mumkin:
   
   • 
     Mulk sug'urtasi: Mulkni xavf va zararlardan himoya qilish uchun polisning ommaviy varianti.
     
   • 
     Kredit sug'urtasi: Kredit olish uchun berilgan mablag'larni xavf va zararlardan sug'urta tashkiloti tomonidan himoya qilish.
     
   • 
     Yuridik shaxsning majburiy sug'urtasi: Yuridik shaxsning qonuniy majburiyatlari, masalan, ishchi haqqi majburiyati, soliq majburiyatlari va boshqalarini sug'urta qilish.
     
   • 
     Jismoniy sug'urtasi: Jismoniy shaxsning sog'liq, hayot, kasb-hunar va boshqa xavflariga qarshi sug'urtalash.
     
   • 
     Transport sug'urtasi: Transport vositalari (avtomobillar, suv o'lchovchilar, havo, temir yo'l, sud, etc.) xavf va zararlardan himoya qilish.
     
   • 
     O'lik sug'urtasi: Jismoniy shaxsning o'liklik xavflariga qarshi sug'urta tashkiloti tomonidan berilgan polis.
     

1. 
   Xavflar ro'yxati: Moliyaviy risklarni sug'urtalash uchun xavflar ro'yxati tuziladi. Bu ro'yxat moliyaviy risklar to'plamini va ulardan kelib chiqishi mumkin bo'lgan zararli hodisalar va qo'lga kiritilgan xavflarni o'z ichiga oladi. Xavflar ro'yxati tayinlangan parametrlar, istiqomati, ta'siri va boshqa xususiyatlarga asoslangan bo'lishi kerak.
   
2. 
   Amalga oshirish xususiyatlari: Moliyaviy risklarni sug'urtalashning amalga oshirish xususiyatlari quyidagicha bo'lishi mumkin:
   
   • 
     Polisning shartnomaviy tuzilishi: Sug'urta tashkiloti va sug'urtalovchi o'rtasida tuzilgan shartnomaga asoslangan sug'urta polisi amalga oshiriladi. Shartnomada risklar, sug'urta summasi, to'lov shartlari, xavflar ro'yxati va boshqa asosiy shartlar belgilanishi mumkin.
     
   • 
     Sug'urta summasi: Sug'urta polisidagi sug'urta summasi, sug'urtalangan ob'ektni xavf va zararli hodisalariga qarshi himoya qilish uchun moliyaviy miqdorni ifodalaydi. Sug'urta summasi zararlardan tashqari kelib chiqishi mumkin bo'lgan qo'lga kiritilgan xavflarni ham o'z ichiga oladi.
     
   • 
     To'lov shartlari: Sug'urta polisi amalga oshirish uchun belgilangan to'lov shartlari xususiyatlariga rioya qiladi. To'lov muddati, to'lov jadvali, to'lov usullari va boshqa to'lov shartlari shartnomada aniqlanishi mumkin.
     

1. 
   Xavflar ro'yxati: Moliyaviy risklarni sug'urtalash uchun xavflar ro'yxati tuziladi. Bu ro'yxat moliyaviy risklar to'plamini va ulardan kelib chiqishi mumkin bo'lgan zararli hodisalar va qo'lga kiritilgan xavflarni o'z ichiga oladi. Xavflar ro'yxati tayinlangan parametrlar, istiqomati, ta'siri va boshqa xususiyatlarga asoslangan bo'lishi kerak.
   
2. 
   Amalga oshirish xususiyatlari: Moliyaviy risklarni sug'urtalashning amalga oshirish xususiyatlari quyidagicha bo'lishi mumkin:
   
   • 
     Polisning shartnomaviy tuzilishi: Sug'urta tashkiloti va sug'urtalovchi o'rtasida tuzilgan shartnomaga asoslangan sug'urta polisi amalga oshiriladi. Shartnomada risklar, sug'urta summasi, to'lov shartlari, xavflar ro'yxati va boshqa asosiy shartlar belgilanishi mumkin.
     
   • 
     Sug'urta summasi: Sug'urta polisidagi sug'urta summasi, sug'urtalangan ob'ektni xavf va zararli hodisalariga qarshi himoya qilish uchun moliyaviy miqdorni ifodalaydi. Sug'urta summasi zararlardan tashqari kelib chiqishi mumkin bo'lgan qo'lga kiritilgan xavflarni ham o'z ichiga oladi.
     
   • 
     To'lov shartlari: Sug'urta polisi amalga oshirish uchun belgilangan to'lov shartlari xususiyatlariga rioya qiladi. To'lov muddati, to'lov jadvali, to'lov usullari va boshqa to'lov shartlari shartnomada aniqlanishi mumkin.
     

1. 
   Mohiyati: Sug'urta summasi sug'urta tashkiloti va sug'urtalovchi o'rtasida kelib chiqadigan risklar, ob'ektlar va ularning kengayishi, sug'urta munosabatlari tafsilotlari, turli xavflar va zararlardan himoya qilishning moliyaviy ta'minoti bilan bog'liqdir. Sug'urta summasining mohiyati, sug'urta tashkiloti va sug'urtalovchi tomonidan tayinlanadi va shartnomada aniqlanadi.
   
2. 
   Maqsadi: Sug'urta summasining asosiy maqsadi sug'urta qildiruvchining moliyaviy xavf va zararlardan kelib chiqishi mumkin bo'lgan qo'lga kiritilgan xavflarni va zararlarni to'lanishini ta'minlashdir. Sug'urta summasi bu xavflardan keltirilayotgan zarar miqdorini moliyalashtiradi va sug'urta qildiruvchining moliyaviy majburiyatlarini qoplashni ta'minlayadi.
   
3. 
   Aniqlash tartibi: Sug'urta summasi aniqlash tartibi shartnomada ko'rsatilgan prinsiplar, metodlar va formula asosida amalga oshiriladi. Aniqlash tartibi moliyaviy xavfni tahlil qilish, statistik ma'lumotlar, risk tuzilishi va sug'urta tashkiloti tomonidan qabul qilingan normativ hujjatlarga asoslanadi. Aniqlash jarayoni yuqori sifatli moliyaviy analizlarga asoslanadi va sug'urta summasining yuqori samaradorlik va ta'minotli hisoblanishini ta'minlayadi.
   

1. 
   Kapital (Mablag'lar): Sug'urta kompaniyasining asosiy moliyaviy resurslari o'z mablag'laridir. Ushbu mablag'lar kompaniya tomonidan sug'urta polislariga kiritiladi va sug'urtalovchilar tomonidan to'lovlar qilib olinadi. Kapital moliyalashtirish faoliyati orqali to'planadi va sug'urta kompaniyasi faoliyatini amalga oshirish va moliyalashtirish uchun ishlatiladi.
   
2. 
   Aktivlar: Sug'urta kompaniyasining moliyaviy resurslarining bir qismi kompaniyaning aktivlaridan iboratdir. Aktivlar sug'urta kompaniyasining egasi bo'lgan moliyaviy imtiyozlardan (mulk, mol-mulk, bitimlar, hissalar va boshqalar) tashkil topadi. Aktivlar sug'urta kompaniyasining faoliyatining asosiy qismini bildiradi va moliyalashtirish faoliyati uchun muhim manbai hisoblanadi.
   
3. 
   Qarzlar va kreditlar: Sug'urta kompaniyalari faoliyatini amalga oshirish uchun to'lovlarni va operatsion kharajatlarni amalga oshirish uchun qarz va kreditlardan foydalanishi mumkin. Bu qarzlar va kreditlar moliyaviy resurslarning bir qismini tashkil etadi va kompaniya faoliyatini mustahkamlash va rivojlantirishga yordam beradi.
   
4. 
   Daromadlar: Sug'urta kompaniyasining daromadlari moliyaviy resurslarning muhim qismini bildiradi. Daromadlar sug'urta polislari to'lovlaridan, investitsiya daromadlari va boshqa daromadlar to'plamidan kelib chiqadi. Daromadlar sug'urta kompaniyasi uchun moliyaviy to'lovlar, daromad va boyliklarni ta'minlashda muhim ahamiyatga ega bo'ladi.
   
5. 
   Moliyaviy manbalar va moliyaviy texnika: Sug'urta kompaniyasi faoliyatini bajarish uchun moliyaviy manbalar, masalan, moliyaviy texnika, kompyuterlar, programmalash vositalari va boshqa moliyaviy resurslardan foydalanishi mumkin. Bu manbalar va texnikalar kompaniya faoliyatini samarali bajarish va moliyalashtirishga yordam berish uchun ishlatiladi.
   

1. 
   Moliyaviy rivojlanish darajasi: Sug'urtalovchining moliyaviy barqarorligi uning moliyaviy rivojlanish darajasidan aniq ko'rinadi. Bu, sug'urtalovchining kapitali, aktivlari, daromadlari va moliyaviy natijalari bilan bog'liq bo'ladi.
   
2. 
   Sug'urtalovchining moliyaviy natijalari: Sug'urtalovchining o'tgan yillik moliyaviy natijalari uning moliyaviy barqarorligini aks ettiradi. Bu natijalar sug'urta operatsiyalari, investitsiya daromadlari, xarajatlar, soliqlar va boshqa moliyaviy ko'rsatkichlar orqali aniqlanadi.
   
3. 
   Moliyaviy ko'rsatkichlar: Sug'urtalovchining moliyaviy barqarorligini belgilashda moliyaviy ko'rsatkichlar muhim ahamiyatga ega bo'ladi. Bu ko'rsatkichlar moliyaviy nisbatlar, daromadlarning amortizatsiyasi, soliqlar va boshqa moliyaviy ko'rsatkichlar bo'lishi mumkin.
   
4. 
   Moliyaviy o'tishlar va to'lovlar: Sug'urtalovchining moliyaviy barqarorligi uning moliyaviy o'tishlarini va to'lovlarini o'rganish orqali ham belgilanishi mumkin. Moliyaviy o'tishlar sug'urta polislaridan kelib chiqqan daromadlarni va to'lovlarini tashkil etadi.
   
5. 
   Sug'urtalovchining moliyaviy strategiyasi: Sug'urtalovchining moliyaviy barqarorligi uning moliyaviy strategiyasiga bog'liq bo'ladi. Bu strategiya uning moliyaviy maqsadlarini, to'lovlarini, investitsiyalarini va moliyalashtirish faoliyati ni belgilaydi.
   

1. 
   Kapital: Sug'urtalovchining moliyaviy barqarorligini ta'minlashda kapitali muhim ahamiyatga ega bo'ladi. Kapitali moliyaviy zaxiralardan kelib chiqqan sug'urtalovchining to'lov qobiliyatini ta'minlash uchun ishlatiladi.
   
2. 
   Daromadlar: Sug'urtalovchining daromadlarining katta va barqaror bo'lishi uning to'lov qobiliyatini ta'minlashga yordam beradi. Daromadlar sug'urtalovchining sug'urta to'lovlari va boshqa moliyaviy mablag'larini to'plash uchun asosiy manba sifatida xizmat qiladi.
   
3. 
   Soliqlar: Sug'urtalovchining soliqlari va boshqa moliyaviy majburiyatlariga samarali ravishda qarab kelish uchun soliqlar bilan to'lov qobiliyatiga ega bo'lishi muhimdir. Soliqlar to'lovlar va boshqa moliyaviy yuklarni to'lash uchun moliyaviy resurslarni ta'minlashga yordam beradi.
   
4. 
   Moliyalashtirish faoliyati: Sug'urtalovchining moliyalashtirish faoliyati, moliyaviy resurslarni samarali va efektiv tarzda boshqarishni o'z ichiga oladi. Moliyalashtirish faoliyati sug'urtalovchining daromadlarni boshqarish, investitsiyalar, soliqlar va boshqa moliyaviy operatsiyalarni tashkil etishga yordam beradi.
   
5. 
   Moliyaviy nazorat: Sug'urtalovchining moliyaviy barqarorligi va to'lov qobiliyati, moliyaviy nazorat va boshqarishning samarali amalga oshirilishiga bog'liq. Moliyaviy nazorat tizimi sug'urtalovchining moliyaviy operatsiyalarini boshqarishda himoya va nazoratni ta'minlashga yordam beradi.
   

1. 
   Xaridorlarni jalb qilish: Sug'urtalovchining sotish va reklama faoliyati orqali xaridorlarni jalb qilish va ularga sug'urta mahsulotlarini sotishga qo'lda tuting.
   
2. 
   Sug'urta mahsulotlari va xizmatlarni sotish: Sug'urtalovchining sug'urta mahsulotlarini sotish va xizmatlarni taqdim etish jarayonida xaridorlarga foydali va qulayliklar ko'rsatish.
   
3. 
   Bozor analizi va tadqiqotlar: Sug'urtalovchining bozor analizini amalga oshirish va tadqiqotlar orqali bozor tendentsiyalarini va xaridorlar ehtiyojlarni tahlil qilish.
   
4. 
   Kommunikatsiya va aloqalar: Sug'urtalovchining xaridorlar bilan aloqalarini rivojlantirish, ularning ehtiyojlari va talablari bilan muntazam tarzda bog'lanishni ta'minlash.
   
5. 
   Xizmat sifatini oshirish: Sug'urtalovchining xizmatlarni yuqori sifat bilan taqdim etish va xaridorlarga qulayliklar ko'rsatish.
   

1. 
   Risklarni tahlil qilish: Sug'urta tashkiloti o'zining moliyaviy risklarini tahlil qiladi va zararlarini tushuntiradi. Buning natijasida qayta sug'urtalashning qaysi yo'lda amalga oshirilishi kerakligini aniqlab chiqaradi.
   
2. 
   Sug'urta polislari olish: Sug'urta tashkiloti o'zining moliyaviy risklariga qarshi sug'urta polislari olish orqali o'z moliyaviy barqarorligini ta'minlaydi. Bu polislarda qayta sug'urtalash muddati, shartlar va shartnomalardagi belgilanishlar kiritiladi.
   
3. 
   Boshqa sug'urta turini tanlash: Sug'urta tashkiloti o'zining moliyaviy risklarini sug'urtalash uchun boshqa sug'urta turini tanlash mumkin. Masalan, risklarni taksimlash, hedging kontraktlari, opsiyonlar va boshqa moliyaviy instrumentlardan foydalanish orqali moliyaviy barqarorlikni ta'minlash.
   

1. 
   Global iqtisodiy integratsiya: Iqtisodiy integratsiya o'z navbatida mamlakatlararo tijoratning va moliyaviy aloqalarning kengligini ifodalaydi. Bu, sug'urta tashkilotlarining mamlakatlararo bozorlarda faol bo'lishini va xalqaro moliyaviy operatsiyalarga kirishini oshiradi.
   
2. 
   Texnologik imkoniyatlar: Texnologik o'zgarishlar, xususan, kommunikatsiya va axborot texnologiyalaridagi rivojlanish, sug'urta bozorini global xarakterga o'tkazadi. Bu, sug'urta tashkilotlarining o'z faoliyatini o'zaro bog'liqlanish va xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilish imkoniyatini beradi.
   
3. 
   Tartibkorlik va regulatsiyalar: Xalqaro tartibkorlik va regulatsiyalar, sug'urta sohasidagi o'zaro aloqalarni yanada kuchaytiradi. Xalqaro sug'urta standartlari, polislar va shartnomalar, sug'urta kompaniyalari va tashkilotlari uchun hamkorlikning asosiy asosidir.
   
4. 
   Risklar va moliyaviy barqarorlik: Xalqaro iqtisodiyotda sodir bo'lgan rivojlanishlar va o'zgarishlar risklarni kattalashtiradi. Bu esa sug'urta bozori uchun o'zgarish va imkoniyatlarni o'z ichiga oladi. Xalqaro sug'urta tashkilotlari risklarni boshqarish va moliyaviy barqarorlikni ta'minlashda global ko'rsatkichlardan foydalanishga imkon beradi.
   

1. 
   Sug'urta premiyalari: Bu daromad, sug'urta kompaniyasining sotgan sug'urta polislari uchun to'langan mablaghlarni ifodalaydi. Sug'urta premiyalari, xizmat sotishlari natijasida kompaniyaga kelmagan daromadlar bilan katta miqdorda bo'lishi mumkin.
   
2. 
   Sug'urta iqtisodiyoti daromadi: Bu daromad, sug'urta kompaniyasining investitsiya portfeli, sug'urta fondlari, fondlar, mulk-kirish, lizing to'lovlaridan olinayotgan daromadlarni ifodalaydi. Sug'urta kompaniyasining moliyaviy barqarorligini ta'minlashning bir qismi bu daromadlar orqali generatsiya qilinadi.
   
3. 
   Sug'urta investitsiyalari: Sug'urta kompaniyalari o'zlariga xos investitsiya portfeli bilan hamkorlik qilishadi. Bu investitsiya portfeli sug'urta kompaniyasining o'z mablag'larini, sug'urta fondlarini va boshqa moliyaviy vositalarni o'z ichiga oladi. Sug'urta kompaniyasining bu investitsiya portfeli orqali daromadlar olishi va moliyaviy barqarorlikni ta'minlashi mumkin.
   
4. 
   Sug'urta rezervlari: Sug'urta kompaniyalari sug'urta polislari bilan bog'liq ta'qiqlanishlarni qoplash va kelishuvlar uchun sug'urta rezervlarini yig'ib olishadi. Bu rezervlar sug'urta kompaniyasining risklarni qoplash uchun ajratilgan mablaghlarni ifodalayadi.
   
5. 
   Boshqa daromadlar: Sug'urta kompaniyalarining daromadlari boshqa moliyaviy operatsiyalar natijasida generatsiya qilinadigan daromadlarni ham o'z ichiga oladi. Misol uchun, sug'urta kompaniyasi xizmatlarni sotib olish, mulk-kirish yoki lizing to'lovlaridan daromadlar olishi mumkin.
   

1. 
   Sug'urta tashkiloti ishchi oyligi va ijara xarajatlari: Bu xarajatlar sug'urta kompaniyasining ishchi jamoatini to'lash, ularga ish joylarini ta'minlash, ijara to'lovlari va boshqa xodimlarning moliyaviy ta'minotini ta'minlash uchun sarflanadi.
   
2. 
   Sug'urta zararlari: Sug'urta kompaniyalari sug'urta polislari asosida xavfli hodisalar natijasida zarar olishlari mumkin. Bu zararlarni to'lash uchun kompaniyalar xarajatlar bilan javob bergan sug'urta polislariga asoslangan zararlar to'lovini amalga oshirishadi.
   
3. 
   Sug'urta rezervlari: Sug'urta kompaniyalari sug'urta polislari bo'yicha ta'qiqlanishlarni qoplash va kelishuvlar uchun sug'urta rezervlarini shakllantiradi. Bu rezervlar sug'urta kompaniyasining xavfli hodisalar uchun ta'limotlarini qoplash uchun ajratilgan mablaghlarni ifodalayadi.
   
4. 
   Administrativ xarajatlar: Bu xarajatlar sug'urta kompaniyasining kuzatuv va boshqarish faoliyatini ta'minlash uchun sarflangan xarajatlarni ifodalayadi. Masalan, administrativ xodimlar, ish joylarining ijarasi, ofis mebellari, elektron tizimlari va boshqa administrativ xizmatlar uchun xarajatlarni o'z ichiga oladi.
   
5. 
   Reklama va marketing xarajatlari: Sug'urta kompaniyalari xizmatlarini sotib olish va tanishliklarini oshirish uchun reklama va marketing xarajatlarni sarflayadi. Bu tashkilotlar reklam kampaniyalari, reklam hodisalarining tashkil etishini, veb-saytlarni va reklam materiallarini tayyorlash uchun xarajatlarni amalga oshirishadi.
   
6. 
   Boshqa xarajatlar: Sug'urta kompaniyalarining boshqa xarajatlari faoliyatning mohiyatiga, xizmatlarga, tashkilotning o'lchami va sohalarga bog'liq bo'ladi. Misol uchun, xizmatni sotib olish, xodimlarning ta'limoti, ish joyining ijarasi, elektr energiya va suv xarajatlari, iqtisodiyot bo'limining xizmatlari kabi xarajatlar ham tarkibga kirishi mumkin.
   

1. 
   Sug'urta brokerlari: Sug'urta brokerlari sug'urta xizmatlarini sotib olish uchun sug'urta tashkilotlari va sug'urtalovchilar orasida boshqaruvchi ro'lda faoliyat olib boradilar. Ular sug'urta tashkilotlari bilan muloqotda bo'lib, sug'urta xizmatlarini sotib olish uchun so'rovlar yuborish, polislarni tuzish va sug'urtalovchilarning talablarini ko'rib chiqish jarayonlarini amalga oshirishadi.
   
2. 
   Sug'urta agentlari: Sug'urta agentlari ham sug'urta xizmatlarini sotib olishda o'zlarini boshqaruvchi tashkilotlar sifatida qo'llab-quvvatlaydilar. Ular sug'urtalovchilar bilan muloqotda bo'lib, ularning sug'urta talablari va ehtiyojlari haqida ma'lumotlar olish, so'rovlar yuborish, sug'urta polislarini taqdim etish va talablarni bajarishda yordam berishadi.
   
3. 
   Sug'urta kompaniyalari: Sug'urta kompaniyalari xalqaro va mamlakatdagi tashkilotlar sifatida sug'urta zaxiralari joylashtirishga vakolat beradilar. Ular sug'urta polislari, sug'urta polislarining qo'llanilishi, zarar to'lovlarining amalga oshirilishi va sug'urta tashkilotlariga xizmat ko'rsatish bilan shug'ullanadilar.
   
4. 
   Sug'urta omborlari: Sug'urta omborlari sug'urta polislari va boshqa moliyalashtirish vositalarini o'z ichiga olgan tashkilotlardir. Ular sug'urta tashkilotlari bilan shartnomalar asosida tashkilotlar orasida risklarni almashish va sug'urta polislarini saqlab qolish bilan shug'ullanadilar.
   

1. 
   Xalqaro Sug'urta Shartlari: Xalqaro sug'urta shartlari, mamlakatlararo tartibga solinadigan aniq qoidalar va tartibotlardir. Ularning asosiy maqsadi, sug'urta sohasida o'zaro kelishuvlarni amalga oshirish, to'g'ridan-to'g'ri ma'lumot almashish va qayta sug'urtalash jarayonini boshqarishni ta'minlashdir. Xalqaro sug'urta shartlari mamlakatlarning o'zaro kelishuvlariga muvofiq ravishda tartibga solinadi, misol uchun "Xalqaro Sug'urta va Qayta Sug'urtalash Shartnoma" (International Insurance and Reinsurance Agreement) kabi.
   
2. 
   Xalqaro Sug'urta Bozori: Xalqaro sug'urta bozori, mamlakatlarning hududlaridan tashqarida faoliyat yuritadigan sug'urta tashkilotlari va agentliklardan iborat bo'lgan bozordir. Bu bozorda xalqaro tajribaga ega sug'urta kompaniyalari va agentliklar, xalqaro risklarni sug'urtalash, tashkilotlararo shartnomalar asosida moliyalashtirish yoki qayta sug'urtalash imkoniyatlarini taklif etish uchun faoliyat yuritadilar. Xalqaro sug'urta bozori mamlakatlarning o'zaro savdo, biznes va moliyalashtirish munosabatlarini ta'minlaydi.
   

1. 
   Avtomobil narxi: 40 million so‘m.
   
2. 
   Avtomobilning umr davri: 6 yil.
   
3. 
   Amortizatsiya stavkasi: Yiliga 4,5%.
   

1. 
   Bir gektar bug‘doy hosili: 30 sentner.
   
2. 
   2 ming gektar bug‘doy hosili: 2,000 * 30 = 60,000 sentner (600 ton).
   
3. 
   Shartnomada belgilangan sug'urta qoplamasi miqdori: 60%.
   
4. 
   Sug'urta qoplamasining miqdori: 60,000 * 0.6 = 36,000 sentner (360 ton).
   

1. 
   Bir gektar bug‘doy hosili: 32 sentner.
   
2. 
   3 ming gektar bug‘doy hosili: 3,000 * 32 = 96,000 sentner (960 ton).
   
3. 
   Shartnomada belgilangan sug'urta qoplamasi miqdori: 70%.
   
4. 
   Sug'urta qoplamasining miqdori: 96,000 * 0.7 = 67,200 sentner (672 ton).
   

1. 
   Birinchi kompaniya: Mukofot miqdori = (12,000,000 * (100 - 40)) / 100 = (12,000,000 * 60) / 100 = 7,200,000 so'm
   
2. 
   Ikkinchi kompaniya: Mukofot miqdori = (13,000,000 * (100 - 40)) / 100 = (13,000,000 * 60) / 100 = 7,800,000 so'm
   

1. 
   Birinchi kompaniya: Mukofot miqdori = (40,000 * (100 - 40)) / 100 = (40,000 * 60) / 100 = 24,000 so'm
   
2. 
   Ikkinchi kompaniya: Mukofot miqdori = (46,000 * (100 - 40)) / 100 = (46,000 * 60) / 100 = 27,600 so'm
   

1. 
   Avtomobilning foydalanish hududi tarifga koeffitsient 0,5 ni tashkil qiladi.
   
2. 
   Haydovchining yoshi va tajribasi tarifga koeffitsient 1,2 ni tashkil qiladi.
   
3. 
   Dvigatel kuchi tarifga koeffitsient 1,5 ga teng.
   

1. 
   Avtomobilning foydalanish hududi tarifga koeffitsient 0,8 ni tashkil qiladi.
   
2. 
   Haydovchining yoshi va tajribasi tarifga koeffitsient 1,5 ni tashkil qiladi.
   
3. 
   Dvigatel kuchi tarifga koeffitsient 1,2 ga teng.
   

1. 
   Sug'urta shartnomasining qiymati: Sug'urta shartnomasining qiymati o'zgaruvchan bo'lgani uchun, shartnomaga ko'ra tarifni qiymatni topishimiz kerak. Tarifning miqdori 1,5% deb berilgan. U holda, sug'urta shartnomasining qiymati 1 million rubl * 1,5% = 15,000 rubl bo'ladi.
   
2. 
   To'lanadigan ta'minot miqdori: Shartnoma bo'yicha, 1 kunlik mehnatga layoqatsizlik uchun sug'urta summasining 0,5% miqdorida sug'urta summasi undirilsa. Bu holatda undirish miqdori 1 million rubl * 0,5% = 5,000 rubl bo'ladi.
   

1. 
   Sug'urta shartnomasining qiymati: Sug'urta shartnomasining qiymati o'zgaruvchan bo'lgani uchun, shartnomaga ko'ra tarifni qiymatni topishimiz kerak. Tarifning miqdori 1,4% deb berilgan. U holda, sug'urta shartnomasining qiymati 2 million rubl * 1,4% = 28,000 rubl bo'ladi.
   
2. 
   To'lanadigan ta'minot miqdori: Shartnoma bo'yicha, 1 kunlik nogironlik uchun sug'urta summasining 0,4% miqdorida sug'urta summasi undirilsa. Bu holatda undirish miqdori 2 million rubl * 0,4% = 8,000 rubl bo'ladi.