V A R I A N T – 1
1. Xayot darajasining qaysi biridan boshlab evolyusion yangilanish boshlanadi?
-
Molekula
-
Xujayra
-
Populyasiya
-
Tur
-
Biogeosenoz
2. Hujayra ichidagi biotoklarni, haroratni o’lchash ishlarini qaysi metod yordamida aniqlash mumkin?
-
Avtoradiografiya
-
Sentrifugalash
-
Mikrurgiya
-
Gistokimyo
-
Sitokimyo
3. M. Malpigi, N. Gryu qaysi organizmlarning hujayraviy tuzilishini o’rganadi?
-
Zamburug'lar
-
Hayvonlar
-
O’simliklar
-
Bakteriya
-
Lishayniklar
4. O’sish bu ….
-
O’z tuzilishini saqlagan holda miqdor jixatdan ko’payishdir.
-
Sifat jixatdan yangilanishdir.
-
Xayotnig takomillanishidir.
-
Barcha belgi- xossalarning asta- sekin izchillik bilan paydo bo’lishidir.
-
To’g’ri javob yo’q.
5. K. Berning hujayra nazariyasiga kiritgan asosiy tushinchalarini aniqlang.
1) Hujayra hamma tirik organizmlarning asosiy tuzilish birligidir; 2) Hujayra hamma tirik organizmlarning asosiy rivojlanish birligidir; 3) Hamma ko’p hujayralilarning ko’payishi bitta hujayra, ya’ni tuxum hujayradan boshlanadi; 4) Hujayraning hosil bo’lishi tirik oragnizmlarning rivojlanishini ta’minlaydi; 5) Hujayra bo’linish yo’li bilan ko’payadi; 6) Hujayraning bo’linishi organizmning ko’payishini ta’minlaydi.
-
1,2
-
2,3
-
3,4
-
4,5
-
5,6
6. Hujayra nazariyasini yaratgan olimni belgilang?
-
R. Guk
-
K. Ber, T. Shvann
-
M. Shleyden, K. Ber
-
T. Shvann, R. Guk
-
T. Shvann
7. Ekosistemadagi o’zaro munosabatlarni tekshirish metodlari:
1) Tajriba; 2) Gistokimyo; 3) Kuzatish; 4) Sitokimyo; 5)Populyasiyadagi individlar sonini aniqlash; 6) Avtoradiografiya; 7) Hayvonlar migrasiyasini kuzatish; 8) Matematik modellash.
-
1,2,3,4,5
-
2,3,4,5,6
-
3,4,5,6,7
-
4,5,6,7,8
-
1,3,5,7,8
8. Modellashtirish metodining afzalligi nimada?
-
Tirik tabiatdagi voqea- hodisalar chuqur o’rganiladi.
-
Organizmlar va ularning atrofidagi muhitda ro’y beradigan hodisalarni tasvirlash va taxlil qilish imkonini beradi.
-
Tirik tabiatda kelgusida ro’y beradigan voqea- hodisalarni oldindan bilish imkonini beradi.
-
Tirik tabiat rivojlanishini o’rganadi.
-
Organizm, uning a’zolarining tarixiy jarayonda paydo bo’lish qonunlarini o’rganish imkonini beradi.
9. Hujayra nazariyasi, biogenetik qonun, irsiy o’zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuni qaysi metod yordamida kashf etilgan?
-
Tarixiy
-
Kuzatish
-
Taqqoslash
-
Eksperimental
-
A,B,C
10. Qaysi olim hujayra hamma tirik organizmlar rivojlanishining birligi ekanligini isbotladi?
-
T. Shvann
-
K. Ber
-
M. Shleyden
-
Braun
-
R. Virxov
11. Hujayradagi biokimyoviy jarayonlarni qaysi metodlar yordamida o’rganiladi?
1) yorug’lik mikroskop; 2) elektron mikroskop; 3) gistokimyo; 4) sitokimyo; 5) differensial sentrifugalash; 6) avtoradiografiya.
-
1,2,3
-
2,3,4
-
3,4,5
-
4,5,6
-
3,4,6
12. Mikrurgiya metodi yordamida hujayra ichidagi qaysi jarayonlar o’rganiladi?
-
Biokimyoviy jarayonlarning uzluksizligi
-
Yadroning biokimyoviy tarkibi
-
Sitoplazmaning uzluksiz harakati
-
Biotoklar, haroratlar o’lchanadi
-
Hujayraning biokimyoviy tarkibi
13. Barcha organizmlarning tuzilishi, funksional va rivojlanish birligini aniqlang?
-
Hujayra
-
Molekula
-
Irsiyat
-
O’zgaruvchanlik
-
Biosfera
14. Tiriklikning bir butunligi, xayot darajalarining qaysi birida ta’minlanadi?
-
Molekula
-
Hujayra
-
Populyasiya
-
Biogesenotik
-
Biosfera
15. Xayotning qaysi darajasida irsiy axborot berilishi boshlanadi?
-
Molekula
-
Hujayra
-
Populyasiya
-
Individ
-
Biosfera
16. Qaysi metod biologiya fanining ilk rivojlanish davrida keng qo’llanilgan?
-
Taqqoslash
-
Eksperimental
-
Modellashtirish
-
Kuzatish
-
Tarixiy
17. Biologiya fani oldida turgan muammolar berilgan javobni belgilang?
-
Molekulalarning tuzilish va funksiyasini aniqlash.
-
Bir va ko’p hujayrali organizmlarning rivojlanishini tartibga solish mexanizimlarini bilish
-
Organizmlar shaxsiy rivojlanishdagi irsiyat mexanizmlarini oydinlashtirish
-
Yerda xayotning paydo bo’lish muammosini yechish va tajribada isbotlash
-
Yuqoridagilarning barchasi
18. Biologiya fani qaysi fanlar uchun nazariy asos hisoblanadi?
-
Biofizika, bioximya
-
Biogeokimyo, tibbiyot
-
Qishloq xo’jaligi, tibbiyot
-
Agroximiya, biogeokimyo
-
Molekulyar biologiya, biofizika
19.Tibbiyot, meditsina, tabobat - kishilar sogʻligʻini saqlash va mustahkamlash, umrni uzaytirish, kasalliklarning oldini olish, davolash haqidagi bilimlar va shu sohadagi amaliy tadbirlar majmui. Organik dunyoning evolyusion ta’limoti qaysi metod yordamida yaratildi?
-
Taqqoslash
-
Kuzatish
-
Tarixiy
-
Eksperimental
-
Modellashtirish
20. K. Ber sutemizuvchilarning tuxum hujayrasini kashf etib, nimani isbotladi?
-
Barcha hujayralar bajaradigan funksiyasiga ko’ra ixtisoslashganligini.
-
Har bir yangi hujayra ona hujayraning bo’linishidan hosil bo’lishini.
-
Tuxum hujayra rivojlanish birligi ekanligini.
-
Hujayra tuzilish birligi emas, balki rivojlanish birligi hamdir.
-
Tiriklikning eng kichik birligi ekanligini.
21. T. Shvanni hujayra xaqida qanday to’g’ri tushinchani kiritdi?
-
Hujayra xayotning mustaqil birligi.Mustaqillik - davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. M. tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir.
-
Hujayra tiriklikning eng kichik birligidir.
-
Hujayradan tashqarida xayot bo’lmaydi.
-
Hujayra bo’linish yo’li bilan ko’payadi.
-
Hujayra xayotning mustaqil birligi, tiriklikning eng kichik birligi, hujayradan tashqarida xayot bo’lmaydi.
22. Rivojlanish bu …
-
Miqdor jihatdan yangilanishdir.
-
Tuzilishini saqlagan holda miqdor jihatdan ko’payish.
-
Belgi, hossalarning asta- sekin izchillik bilan paydo bo’lishi.
-
Sifat jihatdan yangilanishdir.
-
Xayotning takomillanishidir.
23. Xayotning tuzilish darajalari bu …
1) organ; 2) organizm; 3) tuxum; 4) tur; 5) biosenoz; 6) fitosenoz; 7) molekula; 8) hujayra; 9) populyasiya; 10) biosfera; 11) biogeosenoz.
-
2,4,7,8,9,10,11
-
1,2,3,7,9,10
-
2,3,4,6,8,10,11
-
5,6,7,8,9,10,11
-
1,2,3,4,9,10,11
24. R. Virxovning hujayra nazariyasiga qo’shgan hissasi, hujayralar …
-
Tirk organizmlarning asosiy tuzilish birligidir.Pay - biriktiruvchi toʻqimadan iborat pishiq tuzilma. Shakli va uzunligi (lenta yoki plastinka) har xil; muskullar P. yordamida suyaklarga birikadi. P.ning pishiq yoki choʻziluvchanligi, qayishqokligi u paydo boʻlgan biriktiruvchi toʻqimaga bogʻliq. P.
-
Faqat ularning bo’linishidan hosil bo’ladi.
-
Hosil bo’lishi tirik organizmlarning takomillashishini ta’minlaydi.
-
Ko’payishi tirik organizmlarning rivojlanish birligidir.
-
Ko’p hujayrali organizmlarning funksional birligidir.
25. «Biologiya» atamasi nechanchi yilda, qaysi olimlar tomonidan bir- biridan mustaqil holda fanga kiritilgan?
-
1802 yilda, G.F. Treviranus, J.B. Lamark.
-
1832 yilda, Ch. Darvin, Sent- Gler.
-
1625 yilda, F. Stelluti, R. Guk.
-
1903 yilda, G. De Friz, J. B. Lamark.
-
1870 yilda, T. Morgan, G. Mendel.
26. Paxtazorlarda o’sadigan begona o’tlar bilan paxta o’rtasidagi kurash, yashash uchun kurashning qaysi shakliga mansub?
-
Turlararo kurash.
-
Tur ichida kurash.
-
Tabiatning noqulay ta’siriga qarshi kurash.
| Kurash - sport turi, belgilangan qoidaga muvofiq ikki sportchining yakkama-yakka olishuvi. Kurashish sanʼati koʻp xalqlarda qadim zamonlardan buyon maʼlum. K. ayniqsa Yunonistonda keng tarqalib, qad. olimpiada musobaqalaridan doimiy oʻrin olib kelgan. |
| Qarshi (1926 37 yillarda Behbudiy) - Qashqadaryo viloyatidagi shahar (1926 yildan), viloyat markazi (1943 yildan). Qashqadaryo vohasining markazida, Qashqadaryo boʻyida, xalqaro t. yil va avtomobil yoʻllari kesishgan joyda. |
-
O’simliklar o’rtasida kurash.
-
Madaniy o’simliklar o’rtasida kurash.
27. Tabiiy sharoitda inson ishtirokisiz o’simliklarda irsiy o’zgaruvchanlikning hosil bo’lish sababi …
-
Sun’iy tanlashdir.
-
Tabiiy mutagenez, duragaylanishdir.
-
Duragaylanishdir.
-
Duragylash, tiklanishdir.
-
A,B,C.
V A R I A N T – 2
1. Hujayra nazariyasi qaysi metod orqali kashf etilgan?
-
Kuzatish
-
Taqqoslash
-
Tarixiy
-
Eksperimental
-
Modellash
2. Umurtqasiz hayvonlarning qishgi uyquga ketishi … hisoblanadi?
-
Tur ichidagi kurash.
-
Turlararo kurash.
-
Tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurash.
-
Tabiiy tanlanish.
-
Dizruptiv tanlanish.
3. Bir tur arealining ma’lum bir qismida uzoq vaqt yashab qolayotgan, mazkur turning boshqa individlar yig’indisidan nisbatan alohidalashgan, bir- biri bilan erkin chatishadigan individlar yig’indisi nima deyiladi?
-
Tur.
-
Populyasiya.
-
Ekosistema.
-
Quriqxona.
-
Biogeosenoz.
4. Shimoliy Amerikada 1892 yilda kuchli bo’ron bo’lgan. Oqibatda ko’plab chumchuqlar nobud bo’lgan. Omon qolgan chumchuqlar qanday xususiyatga ega bo’lganlar?
-
Kalta qanotli
-
Uzun qanotli
-
Kalta va uzun qanotli
-
Urtacha qanotli
-
Urtacha va uzun qanotli
5. Nuqtali mutasiya bu …
-
Bir nukleotid juftining mutasiyaga uchrashi.
-
Ko’zga tashlanmaydigan uzgarishli mutasiyalar.
-
Xromosomalar miqdorining oshishi.
-
Xromosomalar miqdorining kamayishi.
-
Sitoplazmada hosil bo’ladigan mutasiya.
6. Noyob genlarda ro’y beradigan mutasiyalar …
-
Kuzga tashlanmaydigan o’zgarishlar hosil qiladi.
-
Juda kata oqibatlarga olib keladi.
-
Oqsil sinteziga ta’sir qilmaydi.
-
Oqsil tuzilishi, funksiyasiga ta’sir qilmaydi.
-
Tugri javob yo’q.
7. Qaysi mutasiyalarda organizmlarning yashovchanligi susayadi?
-
Xromosoma
-
Gen
-
Neytral
-
Sitoplazmatik
-
B,C.
8. Beshiktervatarning tuzilishi moslanishning qaysi turiga mansub?
-
Himoya rangi.
-
Ogohlantiruvchi.
-
Mimikriya.
-
Moskirovka.
-
Ximoya, moskirovka.
9. Mikroevolyusiyaning oxirigi natijasi nima?
-
Yangi turlar hosil bo’ladi.
-
Turlar qirilib ketadi.
-
Yangi turkum hosil bo’ladi.
-
Yangi oila hosil bo’ladi.
-
O’zgarish bo’lmaydi.
10. Paxtazorlarda o’sadigan begona o’tlar bilan paxta o’rtasidagi kurash, yashash uchun kurashning qaysi shakliga mansub?
-
Turlararo kurash.
-
Tur ichida kurash.
-
Tabiatning noqulay ta’siriga qarshi kurash.
-
O’simliklar o’rtasida kurash.
-
Madaniy o’simliklar o’rtasida kurash.
11. Stabillashtiruvchi tanlanish deb nimaga aytiladi?
-
Tashqi muhitning deyarli o’zgarmas mo’’tadil sharoitda avlod ajdod belgilari o’zgarmagan individlarning saqlanib qolishi, o’zgarganlarining qirilib ketishiga.
-
Tashqi muhitning o’zgarmas sharoitida avlod – ajdod belgilari o’zgargan individlarning saqlanib qolishi, o’zgarmaganlarining qirilib ketishiga.
-
Muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir- biridan farq qiluvchi, ikki va undan ortiq shaklli individalar uchrashiga.
-
Organizmlarning yangi karor topgan belgi- xossalarning hosil bo’lishi va rivojlanishining ta’minlanishiga.
-
Yuqoridagilarning barchasi.
12. Poulyasiya evolyusiyaning boshlang’ich birligi deyilishiga sabab nima?
-
U tur doirasida mustaqil evolyusion rivojlanishi mumkin bo’lgan organizmlarning yig’indisi bo’lgani uchun.
-
U turdan yuqori sitematik birlik bo’lgani uchun.
-
Populyasiya genofondining uzoq davom etadigan, yo’naltirilgan o’zgarishlarga ega bo’lishi sababli.
-
Populyasiya genofondidagi genlarning tasoddifiy o’zgarishlari yuz berganligi uchun.
-
Populyasiya tarkibidagi ba’zi genotipli organizmlar son jihatidan ortib ketishi yoki kamayishi sababli.
13. Tur, avlod, oila, turkum, sinf tiplarining divergensiya muddati nima bilan aniqlanadi?
-
Mutasiyaning vujudga kelishi, rivojlanishi.
-
Evolyusion «soat»
-
«Nuqtali» mutasiyalarning tezligi.
-
Muayyan oqsildagi aminokislotalar almashinuvi.
-
V,S.
14. Qaysi olim o’zining qaysi asarida evolyusiya haqidagi g’oyani ilgari surgan?Asar (arab. - iz, qodsiq) - 1) bi-ror narsadan qolgan yoki undan darak beruvchi belgi; nishon, iz; 2) Muhammad (sav) dan qolgan barcha sunnatlar; 3) olim, yozuvchi, rassom, bastakor va boshqa ijodining mahsuli.
-
K. Liney «O’simliklar sistematikasi» asarida.
-
Lamark «Zoologiyaga kirish» asarida.
-
Aristotel «Hayvonlar tarixi» asarida.
-
Ibn Sino «Tib qonunlari» asarida.
-
Teofrast «Hayvonlarning paydo bo’lishi» asarida.
15. K. Liney o’simliklarning qaysi belgilariga qarab ularni 24 sinfga ajratadi?
-
Gul qo’rg’onlarning shakli va soniga.
-
Changdonlar soni, chang iplarining uzun qisqaligiga.
-
Gul urug’chisi tumshuqchasining shakliga.
-
Urug’chi tugunchasining joylanishiga.
-
Chang donachasining shakliga.
16. Tabiiy sharoitda inson ishtirokisiz o’simliklarda irsiy o’zgaruvchanlikning hosil bo’lish sababi …
-
Sun’iy tanlashdir.
-
Tabiiy mutagenez, duragaylanishdir.
-
Duragaylanishdir.
-
Duragylash, tiklanishdir.
-
A,B,C.
17. Nam kam bo’lgan joylardagi o’simliklarning qisqa muddat ichida gullab, urug berishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi?
-
Tur ichidagi.
-
Turlararo.
-
Noqulay sharoitga kurash.
-
A,B
-
A,B,C
18. Ayrim hayvonlarning tashqi qiyofasi rang- barang bo’lib, ko’zga yaqqol tashlanadi bu moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi?
-
Himoya rangi.
-
Maskirovka.
-
Ogoxlantiruvchi.
-
Mimikriya.
-
A,B,C,D
19. Misirliklar qaysi hayvonlarni xonakilashtirganlar?
1) eshak; 2) mushuk; 3) echki; 4) qo’y; 5) g’oz; 6) o’rdak;
-
1,3,4
-
2,5,6
-
3,4,5
-
5,6,1
-
2,4,5
20. Tur uchun xarakterli bo’lgan mezonlarni belgilang?
-
Anatomik, genetik, bioximiyaviy, ekologik, geografik, fiziologik.
-
Sitologik, genetik, bioximiyaviy, ekologik, geografik, fiziologik.
-
Embriologik, genetik, bioximiyaviy, ekologik, geografik, fiziologik.
-
Morfologik, genetik, bioximiyaviy, ekologik, geografik, fiziologik.
-
Sistematik, genetik, bioximiyaviy, ekologik, geografik, fiziologik.
21. Evolyusiyaning boshlang’ich omilini belgilang?
-
Populyasiya to’lqini, genlar dreyfi.
-
Populyasiya to’lqini, aloxidalanish.
-
Genlar dreyfi.
-
Aloxidalanish.
-
Genlar dreyfi, populyasiya to’lqini, aloxidalanish.
22. Turning xromosoma yig’indisi, soni, shakli va kata kichikligi qaysi tur mezoniga bog’lik?
-
Geografik.
-
Ekologik.
-
Fiziologik.
-
Genetik.
-
Morfologik.
23. Lasso baliqlarining kuzda va bahorda uchraydigan populyasiyalarining kelib chiqishiga qanday alohidalanishning, qaysi turiga mansub?
-
Geografik.
-
Ekologik.
-
Etologik.
-
Fiziologik.
-
Biologik.
24. Populyasiya genofondining ta’rifi qanday?
-
Populyasiya, tur yoki boshqa bir sistematik guruh genlarining ayrim bir qismi.
-
Populyasiya, tur yoki boshqa bir sistematik guruhdagi mutasiyalar.
-
Populyasiya, tur yoki boshqa bir sistematik guruh genlarining majmuasi.
-
Populyasiya, tur yoki boshqa bir sistematik guruh vakillarining irsiy bo’lmagan o’zgaruvchanligi.
-
Genofoni alohida genlarni bir- biriga yaqinlashuvi.
25. Hujayra nazariyasini yaratgan olimni belgilang?
-
R. Guk.
-
K. Ber, T. Shvann
-
M. Shleyden, K. Ber
-
T. Shvann, R. Guk
-
T. Shvann
26. Rivojlanish bu …
A. Miqdor jihatdan yangilanishdir.
B. Tuzilishini saqlagan holda miqdor jihatdan ko’payish.
-
Belgi, hossalarning asta- sekin izchillik bilan paydo bo’lishi.
-
Sifat jihatdan yangilanishdir.
-
Xayotning takomillanishidir.
27. Tiriklikning bir butunligi, xayot darajalarining qaysi birida ta’minlanadi?
-
Molekula
-
Hujayra
-
Populyasiya
-
Biogesenotik
-
Biosfera
|