|
1. Yordamchi elektr jihozlar Elektr tarmog‘ini himoyalash qurilmalari
|
| bet | 1/7 | | Sana | 26.02.2024 | | Hajmi | 22.12 Kb. | | #162653 |
Bog'liq 1. Yordamchi elektr jihozlar Elektr tarmog‘ini himoyalash qurilm-fayllar.org PF-81 01.03.2022, Kompyuter bilan ishlashda texnika xavfsizligi qoidalari va sanit (1), Mavzu Kompyuterda ishlashda xavfsizlikning asosiy qoidalari-fayllar.org, O\'zbekiston respublikasi oliy таим, fan vainnovatsiyalar vazirli, Maqsadi va vazifalari (3), Apparat va dasturiy ta’minot sozlovchisi kasbi bo‘yicha “Mehnat (1), Elektr ta\'minoti bloki va uning xarakteristikalari (2)
1. Yordamchi elektr jihozlar Elektr tarmog‘ini himoyalash qurilmalari
Mavzu: Yordamchi mexanizmlarning elektr uskunalari. Elektr ta’minoti qurilmalar
Reja:
2. Elektr tarmog‘ini himoyalash qurilmalari 3. Elektr energiyasi to‘satdan o‘chgan holda energiya bilan ta’minlash
1. Yordamchi elektr jihozlar Zamonaviy avtomobillaridaharakat xavfsizligini ta’minlash, haydovchi va yo‘lovchilarga qulaylik yaratish, yonilg‘ini tejash bilan bog‘liq bo‘lgan
mexanizmlarni harakatga keltiradigan elektryuritmalar keng ko‘lamda
ishlatilmoqda. Elektrodvigatel, uzatish mexanizmi va boshqarish asboblaridan
iborat bo‘lgan elektromexanik tizimga elektr yuritma deb ataladi. Elektr
yuritmalar avtomobilning quyidagi moslamalarida ishlatiladi: isitkichlar va
ventilyatorlar, avtomobilning oldi-orqa oynalari va faralarni tozalagichlar, yon
oynalar va radioantennani ko‘tarish-tushirish mexanizmlari, o‘rindiqlarni
harakatlantiruvchi mexanizmlar va hokazo.
Avtomobillarda kollektorli o‘zgarmas tok elektrodvigatellari qo‘llanadi. Mexanik
energiyani uzatish uchun tishli va qo‘chqaroqli uzatmalar, krivoship-shatun
mexanizmlari ishlatiladi. Elektrodvigatelni boshqarish tizimi turli xil relelar,
elektron moslamalar, datchiklar, uzgich va almashlab ulagichlardan iborat.
Elektrodvigatel, mexanik energiyani uzatish moslamasi, bajaruvchi mexanizm va
boshqarish sxemasining elementlari konstruktiv jihatidan bitta umumiy qurilma
birlashtirilgan bo‘lishi mumkin. Masalan, elektrodvigatel oynatozalagich reduktori bilan birikib motoreduktorni hosil qiladi. Elektr oynatozalagich va oynayuvgichlar ham elektrodvigatel vabajaruvchi mexanizmning birikishidan hosil bo‘lgan moslamalardir.
Ishlatish joyi va sharoitiga qarab eletrodvigatellar uzoq, qisqa vaqt davomida yoki qisqa vaqt takroriy rejimlarda ishlashi mumkin.
ShK samarali ishlashi va undan qulay foydalanish uchun elektr quvvati bilan ishonchli ta’minlanishini ko‘zda tutish zarurdir. Bu elektr ta’minoti tizimidagi yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan ta’minot quvvatining og‘ishi va nosozligini istisno qilish yoki kamaytirish imkonini beradi. SHKning barqaror va xavfsiz ishlashi uchun asosiy tahdidlar quyidagilar:
ko‘zda tutilmagan vaziyat tufayli ta’minot tarmog‘ida kuchlanishning yo‘qolishi (falokat, simning uzilishi);
kuchlanish darajasining belgilangan me’yordan keskin pasayishi (qisqa vaqtli pasayish);
elektr ta’minotining o‘chirib-yoqilishi tufayli kuchlanishning sakrashi yoki uchqunning chaqishi;
ta’minot kuchlanishi chastotasining beqarorligi.
Ta’minot kuchlanishining darajasini barqarorlashtirish va ShKning xavfsiz ishlashga bo‘ladigan tahdidlarning oldini olish uchun ikkita qurilma: tarmoq filtri va uzluksiz elektr energiya manbayining albatta bo‘lishi tavsiya etiladi.
Tarmoq filtri (eng keng tarqalgan Pilot rusumli) kompyuter ning elektr ta’minot zanjirini hamda tashqi qurilmalarni berilayotgan kuchlanishdan va elektromagnit maydonlardan himoya qilish uchun xizmat qiladi.
Har bir kompyuterning yoki tashqi qurilmaning elektr ta’minot manbayi yuqori chastotali xalallarni silliqlash va ularni himoyalash simi orqali «yerga» ulash uchun mo‘ljallangan reaktiv filtrga ega. 1-rasmda elektr ta’minoti blokining kirish zanjirlari va ularni nol, yer va faza bilan ulash zanjiri ko‘rsatilgan.
Yerdagi sim yerga ulashning konturi bilan ulanadi, bundan tashqari uning kuchlanish tarmog‘ining nol nuqtasi bilan ulanish imkoni
0 1 ~220
1-rasm. Elektr ta’minoti blokining kirish zanjirlari.
bor. Agar qurilmaning yerga ulash simini hech qaerga ulamasa, qurilmaning g‘ilofida o‘zgaruvchan tokning taxminan 110 V ga teng bo‘lgan kuchlanishi paydo bo‘ladi (bu inson uchun xavfli).
Bir va undan ortiq qurilmani ulash vaqtida ulanayotgan qurilmalar umumiy zanjirga alohida sim orqali yerga ulanishi kerak. 2-rasmda qurilmalarni to‘g‘ri ulash ko‘rsatilgan.
Yerga ulash muammosi «Pilot» ko‘rinishidagi va unga o‘xshash tarmoq filtrlaridan foydalanish bilan hal qilinadi. Interfeyslar bilan ulangan barcha qurilmalarning bitta filtrdan ta’minlanishi potensiallarning farqlanish muammosini hal qiladi. Agar bu filtr yerga ulangan uch qutbli rozetka tarkibida faoliyat ko‘rsatsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi.
2-rasm. Ikkita qurilmani elektr ta’minoti zanjiriga ulash varianti.
Yerga ulash
~220V
~220V
a) b)
3-rasm. Rozetkadagi kontaktlarning to‘g‘ri holati.
3-rasmda: (a) rozetkadagi nol (0), faza (~220 V) va yerga ulanish kontaktlarining to‘g‘ri holati ko‘rsatilgan evrorozetkalar ifoda qilingan. Bu rasmda (b) yana standart elektr ta’minoti simining elektr ta’minot blokiga ulanadigan qismi ko‘rsatilgan.
Qurilmani himoyalash, kompyuterning barqaror ishini va ma’lumotlarning buzilmaganligini ta’minlashning samarali usullaridan biri uzluksiz elektr energiya manbayi UPS (Uninterruptible Power System)dan foydalanishdir.
UPS ning iste’mol ko‘rsatkichlaridan asosiysi quyidagilar:
chiqish quvvati, V·A/Vt (masalan, 650/410);
turi (zaxirali, barqarorlovchi, yoqilgan);
akkumulator hajmi (amper/soatda);
akkumulator batareyalarining soni;
zaryad olishining o‘rtacha vaqti;
maksimal yuklamani quvvatlash vaqti (min.).
|
| |
