13-
amaliy mashg’ulot: Elektron
voltmetr, ommetr, ampermetr bilan tanishish.
Tok kuchini o’lchash. Tok kuchi ampermetr bilan o’lchanadi. O’lchanadigan tok zanjiriga ampermetr doimo ketma –ket ulanadi. O’zgarmas tok kuchini o’lchashda magnitoelektrik sistemadagi ampermetr qo’llaniladi, chunki magnitoelektrik sistemadagi ampermetrning shkalasi bir tekis bo’lingan bo’ladi.
O’zgaruvchan tok kuchini o’lchash uchun elektromagnit sistemasidagi ampermetr ishlatiladi. Bunday ampermetr bilan o’zgarmas tok kuchini ham, o’zgaruvchan tok kuchini ham o’lchash mumkin. Elektromagnit sistemadagi asboblarning shkalasi bir tekis bo’linmagan. Oz miqdordagi tok kuchini o’lchash uchun milliampermetr va mikroampermetrlar ishlatiladi.
Katta miqdordagi tok kuchini o’lchash uchun o’zgarmas tok zanjirlariga ampermetr
shunt bilan birgalikda ulanadi, o’zgaruvchan tok zanjirlariga esa maxsus tok transformatorlari orqali ulanadi. Shunt-elektr qarshiligi juda oz bo’lgan miss plastinkadan iborat. Shunday plasmtinka o’lchanadigan tok zanjiriga ketma ket ulanib ,
ampermetr unga papalel
qilib ulansa, o’lchanuvchi tok ikkiga ajraladi va uning bir qismi ampermetr orqali
,ikkinchi qismi esa shunt orqali o’tadi.
Shuntning qarshiligi ilgaridan hisoblangan va ampermetr qarshiligiga nisbatan bir necha marta kam bo’ladi. Shunt qarshiligini hisoblash uchun o’lchanadigan tok ning ampermetr orqali o’tadigan tok ga nisbati harfi bilan belgilaymiz:
Shunt qarshiligini hisoblab chiqish uchun shu formuladan foydalanish lozim.
Kuchlanishni o’lchash. Kuchlanish voltmetr bilan o’lchanadi. Voltmetr elektr zanjiriga doimo parallel qilib ulanadi.
