Globallashuvning nazariy asoslari

Globallashuvning nazariy asoslari

Immanuil Moris Vallerstayn

1970-yillarning mashhur Amerikalik sotsiologi Immanuil Moris Vallerstayn zamonaviy jamiyatning globalistik tasavurini yaratdi. U insoniyatni bir-biriga bog'liq jamiyat sifatida tushuntiradi. Bunday umuminsoniy yondashuv jahonga tizimili yondashuv nazariyasini sivilizatsiya nazariyasidan ajratib turadi. Sivilizatsiya nazariyasida jahon hamjamiyati mintaqalarga ajratilib o’riganiladi. I.Vallerstayn nazariyasiga binoan insoniyat doimo globallashuvga intiladi. Uning nazariyasi, iqtisodiy jarayonlarga emas, balki insonlarning ijtimoiy hayotida global jarayonlarga asoslangan.

Globallashuvning nazariy asoslari

"Globallashuv" atamasi iqtisodchilar va sotsiologlar ilmiy ishlarida XX asrning 60-yillaridan boshlab ishlatilgan. Tilshunoslarning fikriga ko'ra bu atama 1983 yilda muomalaga kiritilgan. Globallashuv tushunchasi ilk bor T.Levittning 1983 yilda “Garvard Business Review” jurnalida chop etgan maqolasida qo’llanilgan. Unda globallashuv "yirik xalqaro kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni birlashtiruvchi hodisa" sifatida belgilandi. Ushbu ta'rifda iqtisodiy tizimdagi global o'zgarishlarga e'tibor qaratilgan.

Globallashuvning nazariy asoslari

1997 yilda Jahon valyuta fondining elektron nashrlarida "globallashuv" ning quyidagi ta'rifi taklif qilindi: "bu jarayonda ishtirok etayotgan barcha mamlakatlarning takror ishlab chiqarishida tashqi omillarning (iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy) o’rnini o’sib borishi, milliy to'siqlarsiz yagona jahon bozorini shaklanishi va barcha mamlakatlar uchun umumiy huquqiy sharoit yaratilishi". Ushbu ta'rif keng qamrovli bo'lib, globallashuvning hamma sohalarini qamrab oladi.