|
25. Des standart simmetrik blokli shifrlash algoritmi
|
| Sana | 07.01.2024 | | Hajmi | 230,98 Kb. | | #131632 |
Bog'liq KU javoblari 25.26.27 Oktabrov
25.DES standart simmetrik blokli shifrlash algoritmi .
DES standart shifrlash algoritmi Amerika Qo‘shma Shtatlari (AQSh) “Milliy Standartlar Byurosi” tomonidan 1977 yilda e’lon qilingan. 1980 yilda AQShning “Standartlar va Texnologiyalar Milliy Instituti” bu algoritmni davlat va savdo-sotiq moliyasi sohasidagi mahfiy bo‘lmagan, ammo muhim bo‘lgan ma’lumotlarni ruhsat etilmagan jismoniy va yuridik shahslardan muhofaza qilinishida shifrlash algoritmi sifatida qo‘llash standarti deb qabul qildi. DES algoritmida: dastlabki 56 bitli kalitdan raund kalitlarini hosil qilishning murakkab emasligi, raund asosiy akslantirishlarining apparat-texnik va dasturiy ta’minot ko‘rinishlarida qo‘llanilishini ta’minlashning qulayligi, hamda, ular kriptografik hossalarining samaradorligi – kriptobardoshliligining yuqoriligi, bu algoritmning asosiy xususiyatlarini belgilaydi. Shifrlash jarayoni 64 bitli ochiq ma’lumot bloklarini algoritmda berilgan IP – jadval bo‘yicha o‘rin almashtirish, uning natijasini dastlabki 56 bitli kalitdan algoritmda keltirilgan jadvallar bilan bitlarning o‘rinlarini almashtirish, siklik surish va ba’zi bitlarni yo‘qotish akslantirishlaridan foydalanib hosil qilinadigan 48 bitli raund kalitlari hamda asosiy akslantirishlari bilan 16 marta shifrlash, shifrlash natijasi bloki bitlarini berilgan IP-1 –jadval bo‘yicha o‘rinlarini almashtirishdan iborat. Algoritm akslantirishlarini yoritish uchun quyidagi belgilashlar kiritiladi: Li va Ri ─har biri 32 bitli bloklar bo‘lib, Feystel tarmog‘ini chap va o‘ng qisimlarini ifodalaydi, i 0,1,...,16 ; ─ bitlar bloklari vektorlari kordinatalarini mod2 bo‘yicha qo‘shish; Ki ─ 48 bitli raund kalitlari; F ─ Feystel tarmog‘i asosiy akslantirishlari funksiyasi; IP ─ o‘rin almashtirish jadvali.
26. Blowfish algoritmining umumiy mohiyati.
Javob: Blowfish 1993 yilda Bryus Shnayer tomonidan ishlab chiqilgan simmetrik blokli shifrlash algoritmidir. Bu eng mashhur va keng qo'llaniladigan shifrlash algoritmlaridan biridir.Blowfish algoritmi belgilangan o'lchamdagi (odatda 64 bit) ma'lumotlar bloklari bilan ishlaydi va o'zgaruvchan kalit uzunligidan (32 dan 448 bitgacha) foydalanadi. U bir necha turdan iborat bo'lib, ularning har birida ma'lumotlar ustida almashtirish va almashtirish amallari bajariladi.Blowfish algoritmining asosiy g'oyasi shundaki, u almashtirish va almashtirish operatsiyalarini bajarish uchun S-qutilari deb ataladigan ko'p sonli oldindan hisoblangan qiymatlardan foydalanadi. Ushbu S-qutilari kalit asosida yaratilgan va ma'lumotlar bitlarini almashtirish va qayta tartiblash uchun ishlatiladi. Blowfish shuningdek, har bir ma'lumot bloki uchun turli pastki kalitlardan foydalanish imkonini beruvchi asosiy kalitdan pastki kalitlarni yaratish qobiliyatiga ega. Bu algoritm xavfsizligini yaxshilaydi va ma'lumotlar statistikasi tahlili asosida uni hujumlarga chidamli qiladi.Umuman olganda, Blowfish algoritmi yuqori darajadagi xavfsizlik va ishlashni ta'minlaydi, bu uni turli xil ilovalarda, jumladan parolni himoya qilish, fayllarni shifrlash va tarmoq xavfsizligi uchun ma'lumotlarni shifrlash uchun mashhur tanlovga aylantiradi.
27.Oqimli shifrlash algoritmining umumiy mohiyati.
Javob: Oqimli shifrlashda esa shifrlash birligi bir bit ѐki bir bayt boʼladi. Natija odatda undan oldin oʼtgan shifr oqimiga bogʼliq boʼladi. Bunday shifrlash sxemasi maʼlumotlar oqimini uzatish tizimlarida qoʼllaniladi, yaʼni bunda maʼlumotni uzatish ixtiѐriy vaqtda boshlanishi va tugatilishi mumkin.
Аgar shifrlash jaraѐni ochiq maʼlumotni ifodalovchi elementar (masalan: bit, yarim bayt, besh bit, bayt) belgilarni shifrmaʼlumotni ifodalovchi elementar belgilarga akslantirish asosida amalga oshirilsa, bunday shifrlash algoritmi uzluksiz (oqimli) shifrlash sinfturkumiga kiradi. Ushbu toifadagi shifrlash algoritmlarining umumiy sxemasi quyidagicha
7.1-rasm. Oqimli shifrlash tizimi
Oqimli shifrlash algoritmlari oldin ommabop sanalgan va kichik imkoniyatga ega qurilmalarda xos boʼlgan. Oqimli shifrlash algoritmlari maʼlumot uzunligiga teng boʼlgan kalit ketma-ketligidan foydalanganligi sababli va hozirda kompьyuter texnikasi imkoniyatini ortishi natijasida oqimli shifrlash algoritmlari oʼrnini blokli shifrlash algoritmlari egallamoqda.
|
| |
