3- Mavzu. Diodlar haqida umumiy ma’lumot
Sanoatda juda ko‘p diodlar ishlab chiqariladi. Ular bir-biridan ko‘rinishi, parametrlari, ishlatilgan materiali, bajaradigan vazifasi bilan bir-biridan farq qiladi. Yarimo‘tkazgichli diodlar ikki elektrodli bo‘lib, birining nomi anod, ikkinchisining nomi katod deyiladi. Dioddan faqat bir tomonga tok oqib o‘tadi, ya’ni anoddan katodga, ikkinchi tomonga oqib o‘tmaydi chunki manbaga teskari ulanganda diodning ichki qarshiligi (Ri) juda katta bo‘ladi.
Diodlar elektr zanjirda ulanishiga qarab vazifalari belgilanadi. Masalan: o‘zgaruvchan tokni to‘g‘irlash maqsadida to‘g‘irlagichli diodlar, tokning barqaror holatda turishini ta’minlovchi stabilitronlar, yorug‘lik nur tarqatuvchi yorug‘lik diodlar, nurli signallarni qabul qiluvchi fotodiodlar, yuqori chastotali signallarni past chastotali signallarga aylantirib beruvchi yuqori chastotali diodlar hisoblanadi.
Tayyorlanish texnologiyasida asosan germaniy, kremniy, indiy kabi yarimo‘tkazgichli materiallardan foydalaniladi.
Diodlar radioteleapparaturalarda asosan, signallarni o‘zgartirgach, detektor, demodulator, elektr tokining barqaror holatda turishini ta’minlaydi, o‘zgaruvchan tokni to‘g‘irlash maqsadida to‘g‘irlagich ishlatiladi. Ular parametrlari bilan birbiridan farq qiladi, transformator yordamida pasaytirilgan tok diod yordamida to‘g‘irlanadi. Diodlar asosan uch xil kuyish alomatiga ega, chala kuyadi. Qisqa tutashib qolishi yoki uzilib qolishi mumkin, mana shu kuyishi bir necha o‘nlab buzuqlik nuqsonlarini keltirib chiqaradi. HC260 multi-tester asbobi bilan diodlar quyidagicha tekshiriladi. Dioddan bir tomonga tok oqib o‘tadi, shuni inobatga olib tekshiramiz. Om shkalada diodning anodiga musbat shchupni, katodiga manfiy shchupni qo‘yamiz, shkala ko‘rsatkichi qo‘zg‘alib, 100E–200E atrofida ko‘rsatadi. Shchuplarning joyini o‘zgartiramiz, shkala ko‘rsatkichi qo‘zg‘almaydi. Diod ishlayotgan bo‘ladi, shchuplarni o‘zgartirilganda ikki tomonga ko‘rsatsa qisqa tutashgan, shkala ko‘rsatkichi qo‘zg‘almasa uzilgan bo‘ladi. Bu nuqsonlarni almashtirish yo‘li bilan bartaraf etiladi.
|
