4-Mavzu. Metal va qotishmalarning xossalari. Metall va qotishmalarning fizik, kimyoviy, elektrik, magnit, optik, issiq-fizikaviy va texnologik xossalar

«Инсон-машина» тизимининг таснифи;

Reja:

1.Metall va qotishmalarning xossalari.

2.Fizik xossalari.

3. Kimyoviy xossalari

4. Texnologik xossalari.

5. Ekspluatatsion xossalari

«Инсон-машина» тизими таснифининг ўзига хос хусусиятлари

• Тизимнинг умумий назариясида тизим деб ягона вазифани ечиш учун мўлжалланган элементлар ўртасида ўзаро боғлиқ бўлган ва ўзаро ишлайдиган комплекс тушунилади. Тизимлар турли белгилар бўйича таснифланиши мумкин. Улардан бири бўлиб инсоннинг тизим ишида иштирок этиш даражаси ҳисобланади. Шу нуқтаи назарда тизимлар автоматик, автоматлаштирилган ва автоматлаштирилмаган тизимларга ажратилади.

Инсон-машина» тизими таснифининг ўзига хос хусусиятлари

• Инсон-машина» тизими таснифининг ўзига хос хусусиятлари
• Тизим хусусияти деб ушбу тизимни бошқа тизим билан таққослашда ажратиладиган кўплаб томонларнинг ҳар бирига айтилади. Тизим хусусияти бўлиб тизимни бошқа тизимдан ажратиб турадиган барча параметрлар, характеристикалар, омиллар хизмат қилади. Келтирилган атамадан фойдаланиш зарурияти комплексли лойиҳалаштиришда, қоидага кўра, барқарорлик, муҳимлик, қиймати, ишончлилиги ва шу каби турли тушунчалар қўлланилиши билан тушунилади. Хусусиятнинг бир нечта гуруҳини келтириш мумкин:

Инсон-машина» тизими таснифининг ўзига хос хусусиятлари

• Бошқарув тизими ишлашининг функционал сифатини ўз ичига оладиган хусусиятлар: аниқлик, ишчи жисмнинг сарфи, динамик сифати (барқарорлик, тезлик билан ишлаш), ишчи диапазонлар, тузилмавий ишончлилик ва ҳ. Бошқарув тизимини яратишнинг технологик ва ишлаб чиқариш жиҳатларини характерлайдиган хусусиятлар: қиймат, ишлаб чиқиш вақти, технологик, ишлаб чиқишнинг изчиллиги ва унификациялаш даражаси, илмийтехник ишланмалар, ишлаб чиқариш қувватлар ва мутахассисларнинг мавжудлиги, фойдаланиладиган материалларнинг танқислиги ва ҳ.

Лойиҳалашга тизимли ёндашув

• Лойиҳалашга тизимли ёндашув
• Лоийҳалашга тизимли ёндашув лойиҳалаш жараёнининг кўп босқичли ва итератив хусусияти шароитларида мураккаб техник тизимларни лойиҳалашнинг асосий қийинчиликларини бартараф этишни енгиллаштирадиган усулларнинг айрим тўпламидан иборат бўлади.
• Лойиҳалашга тизимли ёндашув техник муаммоларни ҳал этиш учун муайян усулларни таклиф этмайди, лекин умумий йўналиш беради, ушбу йўналишга риоя қилган ҳолда нотўғри қарор қабул қилиш хавфи камаяди.

Metall va qotishmalarni bolg‘alash, shtamplash, prokatlash va bosim ta’sirida ishlash natijasida o‘z shaklini yemirilmasdan o‘zgartirish xossasiga bolg‘alanuvchanlik deyiladi.Metall va qotishmalarni bosim ta’sirida ishlash vaqtida u qanchalik yuqori darajada deformatsiyalanib hamda bu deformatsiya uchun zarur kuch qanchalik kichik bo‘lsa unig bolg‘alanuvchanligi shunchalik yuqori bo‘ladi.

• Metall va qotishmalarni bolg‘alash, shtamplash, prokatlash va bosim ta’sirida ishlash natijasida o‘z shaklini yemirilmasdan o‘zgartirish xossasiga bolg‘alanuvchanlik deyiladi.Metall va qotishmalarni bosim ta’sirida ishlash vaqtida u qanchalik yuqori darajada deformatsiyalanib hamda bu deformatsiya uchun zarur kuch qanchalik kichik bo‘lsa unig bolg‘alanuvchanligi shunchalik yuqori bo‘ladi.
• Metal va qotishmalarni payvandlash vaqtida puxta hamda zich birikma hosil qilish xossasiga payvandlanuvchanlik deyiladi. Payvand chokni mexanik xossalari yuqori, strukturasi bir jinsli hamda mayda donali, g‘ovak va boshqa nuqsonlardan xoli bo‘lsa payvandlanuvchanlik xossasi shunchalik yuqori bo‘ladi.
• Vaqt birligi ichida eng ko‘p yo‘nib tushirilgan qirindi miqdori bilan baholanadigan kattalik miqdoriga kesib ishlanuvchanlik deyiladi. Metall va qotishmalarni texnologik xossalarini aniqlash uchun turlicha sinovlar o‘tkaziladi. Bu sinovlar murakkab emas va ular standartlashtirilgan. Standartlashtirilgan sinovlar jumlasigabukiluvchanlikga sinash, sovuq xolatda cho‘kuvchanlikga sinash, botiluvchanlikga sinash va boshqalar kiradi.

• Etiboringiz uchun rahamt !!!