4-Mavzu: Restriksion fermentlar. 1-ilova. Mavzu: Restriksion fermentlar

1. 
   Restriksion fermentlar.
   
2. 
   Ferment manbalari.
   
3. 
   Fermentlarni ajratib olish va faolligini aniqlash.
   
4. 
   Restriksion fermentlarning turlari.
   

Bakteriya xromosomasining uzunligi 1 mm atrofida bо‘lib, u taxminan 3 mln nukleotidlardan iborat DNK molekulasidan tuzilgandir; u hujayrada bir necha ming marta zich joylashgan va 1 mkm maydonni egallaydi. Inson hujayrasi DNKsi 46 ta xromosomadan tuzilgan, ularning har birining uzunligi taxminan 4 sm, nukleotidlar soni esa 3 mlrdga yaqindir. Restriksion endonukleazalar, DNK molekulasini ma’lum bir nuqtalarda parchalaydi, natijada bir necha yuzdan, bir necha minggacha nukleotidli fragmentlar hosil bо‘ladi. Har bir restriktazalar DNKni о‘ziga xos ravishda parchalaydilar.

Ma’lumki, hozirgi paytda insonlar orasida diabet kasalligi kо‘p uchraydi va uning bir necha kо‘rinishlari mavjuddir. Insulin yordamida davolanadigan formasi ushbu gormonni sintezlaydigan hujayralarning tanlab nobud bо‘lishi bilan bog‘liqdir. Diabetning insulin talab qilinmaydigan kо‘rinishi esa, tegishli naxrez yordamida davolanishi mumkin.

Insulinning birinchi kristallari 1952 yilda olingan, keyinchalik uni tozalash metodlari takomillashtirilib, boshqa gormonal moddalar (masalan, glyukagon – insulin va somasatinni antogonisti) ham olina boshlangan. Gilbert va uning shogirdlari insulin mRNKsini kalamush oshqozon osti bezidagi β-hujayrasining о‘smalaridan ajratib olishgan. Buning uchun mRNKning DNKnusxasini rBR322 YE.coli plazmidasiga genning о‘rta qismiga penitsillinaza joylashtiriladi. Hosil bо‘lgan DNKning ketma-ketligi aniqlanganda, uning rekombinant plazmidasi proinsulin struktura haqidagi axborotga egaligi ma’lum bо‘lgan. Ichak tayoqchasi hujayralarida mRNK translyatsiyasi jarayonida penitsillaza va proinsulin ketma-ketligini tutgan gibrid oqsil sintezlangan. Oqsil tarkibidan tripsin yordamida gormon ajratib olingan. Ushbu yо‘l bilan olingan molekulalar ham oshqozon osti bezidan ajratib olingan gormon singari qand almashinuviga ta’sir qilgan.