`
55
ISH JOYLARIDAGI HOLATLARNI ERGONOMIKA ASOSIDA O’RGANISH
1.
Zuhriddinov Hayotbek Qaxramonjon o’g’li
2.
Davrenov Shuxrat Baurjan o‘g‘li
3.
Seylbekov Yerlan Niyetbay o‘g‘li
1.
Toshkent Davlat transport universiteti.Assistent.
2.
Toshkent Davlat transport universiteti.MMX-2 guruh talabasi.
3.
Toshkent Davlat transport universiteti.MMX-2 guruh talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7728210
Annotasiya:
Ushbu maqolada
ofis maydonining ergonomikasi, unumdorlikka ta'sir qiluvchi
asosiy omillar va ish joyini loyihalashda muhim bo'lgan jihatlar tasvirlangan.
Kalit so'zlar:
Ergonomika, ish joyi, talablar, ish joylari, unumdorlik, mehnat sharoitlari.
Har qanday kompaniyaning muvaffaqiyatli ishlashi bevosita xodimlarning mehnatiga bog'liq,
shuning uchun kompaniya ish jarayonini qulay sharoitlarda tashkil etishga alohida e'tibor
qaratishi kerak[1]. Ish jarayonida qulaylik jamoadagi do'stona muhit va ofis maydonini oqilona
rejalashtirishdan iborat. Ikkinchisining asosi har bir xodimning o'zi ham, jamoada ham imkon
qadar samarali ishlashi uchun ish zonalariga bo'linishdir[2,3]. Har qanday joyda, hatto kichik
ofisda ham qabulxona, xodimlar xonasi, menejerning kabineti, majlislar xonasi mavjud. Ushbu
zonalarning har birining ish joylarining o'lchamiga qo'yiladigan
talablarga rioya qilish
psixologik noqulaylikdan qochish imkonini beradi[4,5]. Qabul qilish maydoni bevosita tashrif
buyuruvchilar oqimiga bog'liq, ammo standartlarga ko'ra u 10 m
2
dan kam bo'lishi mumkin
emas[6].
Uchrashuv zali, to'g'ridan-to'g'ri maqsadiga qo'shimcha ravishda,
tovarlar yoki xizmatlarni
taqdim etish va namoyish qilish uchun joy sifatida ham foydalanish mumkin, shuning uchun
unda barcha taqdimot jihozlarini joylashtirish oqilona joylashtirilishi kerak[7]. Menejerning
to'liq va qulay ish jarayoni uchun 12 m
2
ofisga ega bo'lish kifoya.
Xodimlar uchun xonalar
xodimlar soniga va ularning ofis atrofidagi harakatlariga qarab ishlab chiqilishi kerak[8,9].
Ba'zan ish joylarining ovozli va vizual izolyatsiyasini ham ta'minlash kerak. Shuningdek,
xodimlar tomonidan ishlatiladigan asbob-uskunalarning
joylashishini hisobga olish
kerak[10,11]. Uni barcha ishlaydigan marshrutlar chorrahasida o'rnatish muhim hisoblanadi.
Ish joylarining maydonlariga qo'yiladigan talablar GOSTR 50923-96 tomonidan tartibga
solinadi.
Interyerlarning rang uslubi har doim ham katta ahamiyatga ega emas. Biroq,
rang sxemasi
insonning ruhiy va fiziologik holatiga katta ta'sir qiladi, shuning uchun uning ahamiyatini
e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi[12,13]. Insonning ishlashi va sog'lig'iga ta'sir
qiluvchi bir xil
darajada muhim omil bu yorug'likdir. Nur insonning fiziologik va psixologik holatiga ta'sir
qiladi. Ofis binolarini yoritishga qo'yiladigan talablar SP 52.13330.2011. Ofisdagi harorat va
namlik kabi omillar ham xodimlarning ishlashiga ta'sir qiladi[14,15].
Tadqiqotlar shuni
ko'rsatdiki, agar mikroiqlimga qo'yiladigan talablar bajarilmasa, ish tezligi pasayadi va xatolar
soni ortadi. Ish xonasida mikroiqlimga qo'yiladigan talablar SanPin 2.2.4.548-96.
Ish joyi - bu xodim ish vaqtining ko'p qismini (50% dan ko'prog'ini yoki doimiy ravishda ikki
soatdan ko'proq) o'tkazadigan joy. Agar bir vaqtning o'zida ish joyining turli nuqtalarida ish
olib borilsa, butun ish maydoni doimiy ish joyi hisoblanadi[16]. Kengroq ma'noda, bu mehnat
natijalarini olishning maqsadli funktsiyasiga muvofiq individual mehnat jarayonlarini amalga
