|
8-Ma’ruza Avtomatlashtirish tizimlarini bajarishning umumiy qoidalari. Gost 21-404-85. Spds. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish. O‘lchov asboblari va avtomatlashtirish vositalarini avtomatlashtirish chizmalarida shartli
|
| bet | 2/2 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 237.07 Kb. | | #123316 |
Bog'liq 8-Маъруза 6437c3f8f252d 4 - Boltayev Elzod АВС Tormoz Tamoyili(jadval 6)
Birlamchi signal о‘zgartirgich (datchik), о‘lchov asbobi (nazorat qiluvchi, rostlovchi):
-asosiy belgilanishi;
–mumkin bо‘lgan qо‘shimcha belgilanishi;
-signalni olish qurilmasi;
Ijrochi qurilma;
Rostlash organi.
|
|
Avtomatlashtirish vositalari va о‘lchov asboblarining GOST 21.404-85 bо‘yicha asosiy shartli belgilanishi quyidagi jadvallarda keltirilgan:
Jadval-7
Nomlanishi
|
Belgilanish
|
Birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element), joyida temperaturani о‘lchash uchun о‘rnatilgan. Masalan, qarshilik termometri, termopara, monometrik termometr termobaloni va xokazo.
|
|
Temperaturani о‘rnatilgan joyida о‘lchab, kо‘rsatib turuvchi asbob. Masalan: kengayish, termometrlari, manometrik termometrlar.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan temperaturani о‘lchab kо‘rsatib turuvchi asbob. Masalan: millivoltmetr, logometr, potonsiometr, muvozanat kо‘prigi.
|
|
О‘rnatilgan joyida temperaturani о‘lchab, unifikatsiyalangan chiqish signalga aylantirib beradigan asbob. Masalan: shkalasiz pnevmatik yoki elektrik chiqish signaliga ega bо‘lgan manometrik termometr.
|
|
Shchitga о‘rnatilagn avtomatik ravishda temperatura qiymatini kо‘rsatib, yozib boruvchi asbob. Masalan: avtomatik muvozanat kо‘prigi, avtomatik potensiometr va boshqalar.
|
|
Shchitga о‘rnatilagn avtomatik ravishda temperatura qiymatini kо‘rsatib, yozib, rostlab boruvchi asbob. Masalan: yozib boruvchi termorostlagich (manometrik termometr, millivoltmetr, muvozanat kо‘prigi).
|
|
О‘rnatilgan joyda temperaturani rostlovchi shkalasiz asbob. Masalan: delatometrik termorostlagich.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan rostlagich. Masalan: proporsional, proporsional integral va hokazo pnevmatik va elektrik rostlagichlar.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan ikkilamchi kо‘rsatib, yozib, hamda boshqarish stansiyasiga ega asbob. Masalan : «Start» sistemasidagi PV 10. 2E ikkilamchi asbobi.
|
|
О‘rnatilgan joyda temperaturani о‘lchovchi shkalasiz, kontakt moslamali asbob. Masalan: temperatura relesi.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan, masofadan turib boshqariladigan asbob. Masalan: pnevmatik panel P 12. 2 yoki MBPDU…
|
|
Shchitga о‘rnatilgan, elektr zanjirlarini va xavo yо‘llarini ulovchi va uzuvchi asbob. (pereklyuchatel).
|
|
О‘rnatilgan joyda bosimni о‘lchovchi asbob, birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element).
|
|
О‘rnatilgan joyda bosimni о‘lchovchi asbob. Masalan: kо‘rsatuvchi manometr, differensial manometr, vakuumetr va hokazolar.
|
|
О‘rnatilgan joyida bosimni о‘lchab, unifitsirlangan chiqish signaliga aylantirib beradigan asbob. Masalan: shkalasiz elektrik yoki pnevmatik unifitsirlangan signalga ega bо‘lgan manometr yoki difmanometr.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan bosimni о‘lchab, yozib boruvchi asbob. Masalan: yozib boruvchi manometr yoki bosimni qiymatini yozib boruvchi ikkilamchi asbobdir.
|
|
О‘rnatilgan joyda bosimni о‘lchovchi, kontakt moslamali shkalasiz asbob. Masalan: bosim relesi.
|
|
Tо‘g‘ri ta’sirli bosim rostlagichi.
|
|
Sarfni о‘lchashga mо‘ljallangan birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element). Masalan: toraytirish qurilmasi, Venturi soplosi, induksion sarf о‘lchagich, rotametr va hokazolar.
|
|
О‘rnatilgan joyda sarfni о‘lchab, unifitsirlangan chiqish signaliga aylantirib beradigan asbob. Masalan: elektrik yoki pnevmatik shkalasiz difmanometrlar (rotametrlar).
|
|
Shchitga о‘rnatilgan sarflar nisbatini о‘lchovchi asbob. Masalan: ikkilamchi asboblar.
|
|
О‘rnatilgan joyda sarfni о‘lchovchi asbob. Masalan: shkalali rotametr, (difmanometr, schetchik)
|
|
Birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element) joyda satxni о‘lchash uchun о‘rnatilgan. Masalan: qalqovichli, sig‘imli va elektrik satx о‘lchagichlar.
|
|
О‘rnatilgan joyida satxni о‘lchab, kо‘rsatib turuvchi asbob. Masalan: satxni о‘lchashga mо‘ljallangan difmanometr.
|
|
О‘rnatilgan joyda satxni о‘lchab, unifitsirlangan pnevmo yoki elektrik signalga aylantirib beruvchi asbob. Masalan: qalqovichli, chо‘kib turuvchi sezgir elementli satx о‘lchagichlar.
|
|
О‘rnatilgan joyda satxni rostlovchi kontakt qurilmali asbob. Masalan: elektrik satx rostlagich. Bu misol yuqori satxni blokirovkasi borligini bildiradi.
|
|
О‘rnatilgan joyda zichlikni о‘lchab, unifitsirlangan pnevmo yoki elektrik signalga aylantirib beruvchi asbob.
Masalan: qalqovichli zichlik о‘lchagich.
|
|
Elektryuritma (elektroprivod).
|
|
Birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element), joyida namlikni о‘lchash uchun о‘rnatilgan.
|
|
О‘lcham kattaliklarini о‘lchab kо‘rsatuvchi asbob. Masalan: lenta qalinligini о‘lchovchi asbob.
|
|
Jarayonlarni ma’lum programma bо‘yicha boshqaruvchi shchitga о‘rnatilgan asbob. Masalan: kо‘p zanjirli vaqt relesi, KEP-12u.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan namlikni о‘lchab, yozib beruvchi asbob.Masalan: namlik о‘lchagichning ikkilamchi asbobi.
|
|
Birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element) joyida mahsulot sifatini о‘lchovchi asbob. Masalan: RN- metrning sezgirlik elementi.
|
|
Joyida qovushqoqlikni о‘lchab, kо‘rsatib turuvchi asbob. Masalan: kо‘rsatib turuvchi viskozimetr.
|
|
Birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element) qovushqoqlikni joyida о‘lchovchi asbob.
|
|
Signal lampasi.
|
|
Elektr (pnevmatik) qо‘ng‘irog‘i.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan signal о‘zgartirgich. Kirish signali elektrik, chiqish signali ham elektrik. Masalan: termoelektrik termometrdan chiqayotgan signalni signal о‘zgartirgich orqali analog tokli signalga aylantirish.
|
|
О‘rnatilgan joyda pnevmatik signalni elektrik signalga aylantiruvchi signal о‘zgartirgich.
|
|
Elektr yuritgichni ishga tushiruvchi qurilma (ulash, uzish). Masalan: magnitli yurituvchilar, kontaktorlar.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan masofadan turib boshqarish uchun mо‘ljallangan qurilma (yuritgichlarni ishga tushirish, uzish, rostlagich orqali berilgan qiymatni о‘zgartirish va hokazolar)
|
|
Shchitga о‘rnatilgan boshqarish kaliti, boshqarishni tanlash uchun mо‘ljallangan.
|
O2
|
Shchitga о‘rnatilgan, qо‘l bilan masofadan turib boshqarish uchun mо‘ljallangan signal beruvchi qurilma. Masalan: boshqarish tugmasi va hokazo.
|
H2SO4
|
Birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element), joyida temperaturani о‘lchash uchun о‘rnatilgan. Masalan, qarshilik termometri, termopara, monometrik termometr termobaloni va xokazo.
|
|
Temperaturani о‘rnatilgan joyida о‘lchab, kо‘rsatib turuvchi asbob. Masalan: kengayish, termometrlari, manometrik termometrlar.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan temperaturani о‘lchab kо‘rsatib turuvchi asbob. Masalan: millivoltmetr, logometr, potonsiometr, muvozanat kо‘prigi.
|
|
О‘rnatilgan joyida temperaturani о‘lchab, unifikatsiyalangan chiqish signalga aylantirib beradigan asbob. Masalan: shkalasiz pnevmatik yoki elektrik chiqish signaliga ega bо‘lgan manometrik termometr.
|
|
Shchitga о‘rnatilagn avtomatik ravishda temperatura qiymatini kо‘rsatib, yozib boruvchi asbob. Masalan: avtomatik muvozanat kо‘prigi, avtomatik potensiometr va boshqalar.
|
|
Shchitga о‘rnatilagn avtomatik ravishda temperatura qiymatini kо‘rsatib, yozib, rostlab boruvchi asbob. Masalan: yozib boruvchi termorostlagich (manometrik termometr, millivoltmetr, muvozanat kо‘prigi).
|
|
О‘rnatilgan joyda temperaturani rostlovchi shkalasiz asbob. Masalan: delatometrik termorostlagich.
|
E/E
|
Shchitga о‘rnatilgan rostlagich. Masalan: proporsional, proporsional integral va hokazo pnevmatik va elektrik rostlagichlar.
|
P/E
|
Shchitga о‘rnatilgan ikkilamchi kо‘rsatib, yozib, hamda boshqarish stansiyasiga ega asbob. Masalan : «Start» sistemasidagi PV 10. 2E ikkilamchi asbobi.
|
|
О‘rnatilgan joyda temperaturani о‘lchovchi shkalasiz, kontakt moslamali asbob. Masalan: temperatura relesi.
|
|
Shchitga о‘rnatilgan, masofadan turib boshqariladigan asbob. Masalan: pnevmatik panel P 12. 2 yoki MBPDU…
|
|
Shchitga о‘rnatilgan, elektr zanjirlarini va xavo yо‘llarini ulovchi va uzuvchi asbob. (pereklyuchatel).
|
|
О‘rnatilgan joyda bosimni о‘lchovchi asbob, birlamchi о‘zgartirgich (sezgir element).
|
|
GOST 21.404-85 shartli belgilanishlaridan foydalanishda quyidagi qoidalarga amal qilish kerak:
1) A xarfi shartli belgilanishlarning soddalashtirilgan usulida va shuningdek, yoyib berilgan usulda, agar signal lampa о‘lchov asbobining о‘zida о‘rnatilgan bо‘lsa faqat signallash vazifasi uchun qо‘llaniladi. Boshqa hamma xolatlarda о‘lchov asbobining kontakt qurilmasini belgilash uchun S xarfidan foydalaniladi.
О‘lchanayotgan parametrlarning chegara qiymatlari signallanayotganda buni H va L xarflarini qо‘shib konkretlash kerak. Bu xarflar grafik belgilanish tashqarisiga, undan о‘ng tomonda kо‘rsatiladi.
S xarfidan rostlash vazifasini belgilashda (pozitsion rostlash) foydalanish mumkin emas;
2) о‘lchanayotgan kattalikga aniqlik kiritish uchun, о‘lchov asbobi tasvirining о‘ng tomonida о‘lchanayotgan kattalikning nomi yoki simvoli kо‘rsatilishi kerak, masalan, «kuchlanish», «tok», rN, O2 va shunga о‘xshash;
3) kerak bо‘lganda о‘lchov asbobi tasvirining yonida radioaktivlik turini kо‘rsatilishi mumkin, masalan α-, β- yoki γ-nurlar;
4) U xarfi bir nechta xar xil kataliklarni о‘lchovchi asbobni belgilash uchun qо‘llanilishi mumkin. О‘lchanayotgan kattaliklar turiga о‘lchov asbobi yonidagi yozuvlarda yoki chizma maydonida aniqlik kiritilishi mumkin;
5) ushbu standartda hisobga olinmagan kattaliklarni belgilash uchun rezerv xarflardan foydalanish mumkin. Kо‘p marotaba ishlatilayotgan kattaliklarni bitta rezerv xarf bilan belgilash kerak bо‘ladi.
Bir marotaba yoki kamdan kam ishlatiladigan belgilanishlar uchun X xarfini qо‘llash mumkin. Rezerv xarfli belgilanishlarni qо‘llashga majbur bо‘lganimizda, ularga chizmada aniqlik kiritilishi kerak. Bitta xujjatda bitta rezerv xarfni xar xil kattaliklarni belgilash uchun qо‘llash mumkin emas;
6) qо‘shimcha qiymatlarni belgilashda bosh xarflarni D, F, Q kichik xarflar d, f, q bilan almashtirish mumkin;
7) о‘lchov asbobining shartli belgilanishi aylana ichiga sig‘magan ba’zi xolatlarda, bu yozuvlarni aylana tashqarisida kо‘rsatilishi mumkin;
8) YE xarfi sezgir elementlarni belgilash uchun qо‘llaniladi, ya’ni, birlamchi о‘zgartirishga ishlatiladigan qurilmalar. Bunga misol bо‘lib termoelektrik termometr (termopara), qarshilik termometri, pirometr datchiklari, sarf о‘lchagichlarning toraytirish qurilmalari, induksion sarf о‘lchagichlarning datchiklar va shunga о‘xshaganlar kiradi;
9) T xarfi oraliq signal о‘zgartirishni-signalni masofaga uzatishni ifodalaydi. U axborotni masofaga uzatuvchi asboblarni belgilashda ishlatiladi, masalan shkalasiz signal о‘zgartirgichli manometr, difmanometr, manometrik termometr va boshqalar;
10) K xarfi boshqarish stansiyasi bor asboblarni belgilashda ishlatiladi, ya’ni, boshqarishni avtomatik yoki qо‘lda boshqarishga yoqib о‘chiruvchi qurilmasi bor asboblar;
11) Y xarfi yordamida signal о‘zgartirgichlar (elektropnevmatik va pnevmoelektrik, hamda TermoEDSni va elektr qarshiligini tokli signalga aylantiruvchi) va xisoblash qurilmalarini belgilash qabul qilingan;
12) shartli belgilashda qо‘shimcha xarflarni qо‘llanilish tartibi quyidagicha: birinchi, о‘lchanayotgan kattalikni belgilovchi xarf yoziladi, keyin, qо‘shimcha xarflardan biri YE, T, K yoki Y.
Masalan, temperaturani birlamchi о‘zgartirgichini (termoelektrik termometr, qarshilik termometri va boshqalar) TE, sarfni birlamchi о‘zgartirgichini (sarfni toraytirish qurilmasi, induksion sarf о‘lchagichlarning datchigi va boshqalar) FE, bosimni signal о‘zgartirgichini RT va sarfni signal о‘zgartirgichini FT orqali belgilanadi;
13) signal о‘zgartirgichlar yordamida elektr signallarni pnevmatik signalga va pnevmatik signallarni elektr signalga aylantirilishi о‘lchov asbobini grafik belgilanishining о‘ng tomonida kо‘rsatiladi;
14) avtomatlashtirish vositalari komplektini shartli belgilashda, komplektga kiruvchi xar bir asbobni belgilashdagi birinchi xarf о‘lchalinayotgan kattalikning nomlanishi hisoblanadi. Masalan, temperaturani nazorat qilish va rostlash tizimiga kiruvchi birlamchi о‘zgartirgich TE kо‘rinishida, ikkilamchi yozib boruvchi asbobni TR, rostlash blokini TS kо‘rinishida belgilanadi.
GOST 21.404-85 bо‘yicha shartli belgilarni tuzishda quyidagilarni hisobga olish kerak: alohida bloklar kо‘rinishidagi qо‘lda bajariladigan operatsiyalar uchun mо‘ljallangan hamma avtomatlashtirish vositalarini belgilashda, qaysi о‘lchash komplektiga kirishiga qaramasdan, birinchi xarf bо‘lib N xarfi ishlatiladi. Masalan, elektr zanjirlarini yoqib о‘chirishga mо‘ljallangan qurilma HS, masofadan boshqarish paneli NS, masofadan boshqarish knopkasi N kо‘rinishda belgilanadi; bilvosita usulni qо‘llab sifat kо‘rsatkichlarini о‘lchashda, о‘lchash komplektining birlamchi о‘lchagichini belgilashdagi birinchi xarf ikkilamchi asbobni belgilashdagi birinchi xarfdan farqli bо‘lishi mumkin. Masalan, qaynash xolatidagi eritma konsentratsiyasini qaynash temperaturasi bо‘yicha aniqlash mumkin. Bunda, funksional chizmada temperaturani о‘lchovchi qarshilik termometri TE va ikkilamchi asbob QIR deb belgilanadi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
8-Ma’ruza Avtomatlashtirish tizimlarini bajarishning umumiy qoidalari. Gost 21-404-85. Spds. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish. O‘lchov asboblari va avtomatlashtirish vositalarini avtomatlashtirish chizmalarida shartli
|
