11
yo‘qotilishini 40% gacha kamaytiradi.
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, ikkita deraza oynalari orasidagi havo
bo‘shlig‘ining qalinligining oshishi butun oynaning
issiqlik samaradorligini
oshirishga olib kelmaydi. Oyna sonini ko‘paytirib, bir nechta qatlamli (kameralarni)
qilish samaraliroq. Eng katta ta’sirga (issiqlik izolyatsiyasi, ovoz izolyatsiyasi) uch
qatlamli oynalar yordamida erishish mumkin. Oynalar orasidagi havo bo‘shlig‘ining
optimal qalinligi 16 mm deb hisoblanadi, yana bir energiya tejaydigan usul - bu ikki
qavatli oynalarni inert gazlar bilan to‘ldirish usuli. Shu bilan birga, ikki qavat oynali
deraza ichidagi konveksiya oqimlari pasayadi, bu esa issiqlik yo‘qotilishining
pasayishiga olib keladi. Zamonaviy oyna ishlab chiqarish texnologiyalari qalinligi 1
sm dan oshmaydigan vakuumli ikki qavat oynalardan foydalanishga imkon beradi,
ammo vakuum nol issiqlik o‘tkazuvchanligiga ega bo‘lgani uchun "sovuq ko‘priklar"
paydo bo‘lishining oldini olish mumkin. Shuni yodda tutish kerakki,
zamonaviy
deraza loyixalari uy — joy narxini taxminan 8% ga, balkonlar va lojikalarning
oynalarini esa 3-5% ga oshirishi mumkin.[65]
Odamlarning binolarda yashashlari uchun qulay sharoitlar bilan ta’minlashda,
maksimal energiya samaradorligini oshirishda, binolarni isitish tizimlarini avtomatik
tartibga solish qo‘llaniladi. Ushbu sxema isitish tizimidan (IIP) individual isitish
punktiga yoki (MIP) Markaziy isitish punktlari orqali ulanganda isitish tizimining
avtomatik boshqaruv bloki issiqlik yetkazib berish uchun ishlatiladi. (MIP) uyda
qulay sharoitlarni ta’minlash bilan birga issiqlik energiyasini
maksimal tejashga
yerishish uchun isitish uchun issiqlik ta’minotini optimallashtirishga imkon beradi.
Shu bilan birga, tashqi havo haroratining o‘zgarishiga qarab, avtomatik tartibga solish
tizimining boshqaruvchisini isitish tizimining yetkazib berish quvuridagi tanlangan
harorat jadvali bilan amalga oshiriladigan optimal ta’minot rejimiga moslashtirish
kerak.
Isitish tizimlari asosiy yo‘nalishlarga yo‘naltirilgan ITP bilan binolarda
qo‘shimcha issiqlik tejash uchun old tomonga avtomatik tartibga solish qo‘llaniladi.
Isitiladigan xonalarning ichki havo harorati old tomonga qarab avtomatik tartibga
solishning signali bo‘lib xizmat qiladi-quyosh radiatsiyasi, tashqi havo infiltratsiyasi
va ichki issiqlik chiqindilarining binoning issiqlik rejimiga ta’siri ko‘rsatkichi.
Turar-joy binolarining old tomonini avtomatik tartibga solish amaliyotidan
shuni ko‘rsatadiki: +5 dan +8
o
S gacha bo‘lgan tashqi haroratda, isitish quyosh nurlari
orqali bo‘lgan davrda, devorlar va mebellarning isitiladigan yuzalarida issiqlik ortishi
natijasida ham avtomatik ravishda o‘chirilgan. Ko‘p qavatli binolar uchun ba’zi
hollarda old tomonini tartibga solish bilan birga vertikal holatni tartibga solish kerak.
12
Fasadni tartibga solish vaktida
issiqlik energiyasini tejash, uning taxminiy yillik
iste’molining 20 foizini tashkil qiladi.
Energiya tejaydigan shamollatish tizimining vazifasi binolarning zichligi
oshgan sharoitda yashashning termal qulayligini ta’minlash, shuningdek infiltratsion
havoni isitish uchun issiqlik sarfini kamaytirishdir. Ko‘pgina turar-joy binolarida
tabiiy havo aylanishi bilan shamollatish tizimi ta’minlanadi, uning ishlashi bosimi va
harorati farqlaridan kelib chiqadigan tabiiy tortish tufayli amalga oshiriladi. Qishda,
shamollatish tizimining ishlashi paytida bino ichidagi harorat pasayadi va uyni isitish
xarajatlari sezilarli darajada oshadi. Shamollatish havosi bilan issiqlikning 30 dan
75% gacha xonani tark etadi, bu tabiiy shamollatishning noqulayligi va zamonaviy
energiya tejash talablariga javob bermaydi. Havoni isitish uchun issiqlik sarfi va havo
almashinuvining intensivligi optimal nisbatlarga ega bo‘lishi kerak.
Normativ
qoidalar tomonidan belgilangan me’yorlarga muvofiq binoga kiradigan havo 30
m3/soat hajmdagi toza havo bilan almashtirilishi va kamida 18
o
S havo haroratga ega
bo‘lishi kerak. Issiqlik ta’minotini tiklash tizimining ishlash prinsipi quyidagicha;
isitilgan havo, xonalardagi havoni qabul qilish vositalari orqali olinadi,
rekuperatorning issiqlik almashinuvchisi orqali o‘tadi, u yerda issiqlikning bir qismini
qoldiradi. Shamollatish issiqlik rekuperatorlari uning bir qismini xonaga kiruvchi va
chiquvchi oqim o‘rtasida issiqlik almashinuvi orqali qaytaradi. Qayta tiklash tizimi
xona tashqarisida va ichkarisida sezilarli harorat farqi mavjud bo‘lganda eng samarali
hisoblanadi. Uzoq sovuq mavsumda bo‘lgan hududlarda issiqlik almashtirgichning
qo‘shimcha xarajatlari tezda to‘lanadi. Bunday texnologik yechimning yuqori narxiga
qaramay, hisoblash va o‘rnatishning
murakkabligi, havoni isitish uchun energiya
xarajatlari 80% gacha kamayadi. Bugungi kunga kelib, vaziyat shundayki, binolarni
qurish jarayonida loyixaga kiritilgan energiya tejaydigan yechimlar ko‘pincha amalga
oshirilmaydi. Buning sababi shundaki, buyurtmachi
uchun energiya tejaydigan
texnologiyalarga sarmoya kiritish qiyinchilik keltiradi.
XULOSA
Xulosa qilib aytganda qishloq uylaridagi energiyani sarfini kamaytirish
yo‘llarini topib uni QMQ ga asoslangan holda ishlab chiqish va tavsiya qilish.
Qishloq uylarni loyihalashda uning joylashuviga qarab qonstruktiv yechim ishlab
chiqiladi. Qishloq uylarida sarflanayotgan energiya miqdorini kamaytirishda mahalliy
qurilish materialidan yani somon issiqlik ximoya qatlamidan foydalanish maqsadga
muofiq bo‘ladi.
