O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
“ELEKTRON TIJORAT VA RAQAMLI IQTISODIYOT” KAFEDRASI
“RAQAMLI IQTISODIYOT” FANI
Ma’ruzachi: katta o`qituvchi O.O.Muslimov
3-MAVZU. Raqamli iqtisodiyotda bulutli hisoblash
tenologiyalari o’rni va ahamiyati
•
Bulutli texnologiyalar tushunchasi va paydo bo‘lish tarixi
•
Bulutli texnologiyalar va bulutli hisoblash
•
Bulutli xizmatlarning afzalliklari
•
Bulut texnologiyalarning noqulayliklari va kamchiliklari
•
Ushbu atamaning paydo bo‘lish tarixini ko‘rib chiqishda javob berish kerak bo‘lgan
eng muhim savol bu – "bulut" atamasining ta’rifidir . "Bulut" atamasini birinchi marta
kim ishlatganligini aniq aytish hali ham mumkin emas, ammo ba’zi manbalarga ko‘ra,
atamaning kelib chiqishi kompyuter aloqasi infratuzilmasi chizmalarida bulutlardan
foydalanish an’anasini bilan bog‘lash mumkin. Umuman olganda, "bulut" atamasi
"Internet" atamasining sinonimi sifatida ishlatiladi, ma’lum hollarda esa "bulut" uzoq
serverlar, shuningdek, tarmoq infratuzilmasi yoki barchasi tushunilishi mumkin . "Bulut"
tushunchasi inqilobiy kontseptsiyasi emas, maynfreym (ta’lim muassasalari va
korporatsiyalar) tng yuqori samaradorlikni va foydani olish uchun uning quvvatlarini
optimal 60 yuklab olishga harakat qilgan XX asrning 50-yillarida g‘oya va
texnologiyalardan
vujudga
kelgan
bo‘lib evolyutsion kontseptsiasi hisoblanadi.
Optimallashtirishga intilish foydalanuvchilar vaqtincha asosda uzoqdan kirish haqidagi
g‘oyani paydo bo‘lishiga sabab bo‘ldiva buning uchun mavjud bo‘lgan barcha resurslar
va vaqtdan foydalangan.
•
Bulutli hisob-kitoblar kontsepsiya tarixida 1960-yilda sun’iy intellekt sohasida
amerikalik mutaxassisi Djon Makkarti (John Mackarthi) "hisoblash imkoniyatlar biron
kun ochiq bo‘lishi mumkin", ya’ni uning hisoblash imkoniyatlari foydalanuvchilarga
xizmat (servis) sifatida taqdim etishni taklifi ahamiyatli bo‘lgan.
•
Keyinchalik
70-yillardan
boshlab
to
XX
asrning
90-
yillargacha
bulutli
texnologiyalar rivojlanishi komminikatsion va tarmoq texnologiyalar nomukammalligi
tufayli sekinlashdi. Bulut hisoblashni konseptuallshtirishning keyingi qadamlari veb sayt
ko‘rinishda obuna orqali taqdim etiladigan Salesforce.comning CRM -tizimining (1999)
paydo bo‘lishi va Amazon.com (2002-y.) kitob magazini orqali xizmatlar taqdim etishi
boshlanishi hisoblanadi. Bulutli texnologiyalarning rivojlanishining avjiga yetishi 2006-
yilda Amazon Web Service (AWS)ing Amazon platformaning ishga tushurilishi bilan
bog‘liq.
•
Amazon bulutli hisoblash bozorini ochishda muhim rol uynadi va shu bilan o‘z
resurslarini optimallashtirib, ilgari ishlatmay qolgan manbalardan foyda olishni
o‘rgandi.
•
2008-yilda Microsoft Windows Azure va Google – Google App Engine bulutli
platformalarni taqdim etgan.
•
2008-yildan boshlab bulutli hisoblash bozori yetakchi kompaniyalar ( Amazon,
Microsoft, Salesforce, Google, HP, Dell, AT&T, RackSpace ) va muayyan
muammolarni hal qilish uchun bulutli manbalarni taqdim etuvchi tashkilotlar (Engine
Yard, gCloud3, OrangeScape) bilan to‘ldirilib, tez sur’atlar bilan rivojlana boshladi. 61
2009-yilda Google Apps ilovalari ishga tushirilishi targ‘ib qilisdah va bulutli
hisoblashni anglashda navbatdagi muhim qadam sifatida nishonlanadi. 2009-2011-
yillarda
bulutli
hisoblash
kontseptsiyalarining
bir
qancha
muhim
holatlari
shakllantirildi, xususan, tashkilotlarda foydalanish uchun mos bo‘lgan shaxsiy bulutli
hisoblash modeli ilgari surildi.
•
|
