A,b,v,g sinflar uchun Mavzu : Mеtаllga ishlov berish ustaxonasining tuzilishi Darsning maqsadi

1. 
   Tashkiliy qism:
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Davomatni aniqlash
   
3. 
   Darsga tayyorgarlik ko‘rish
   
4. 
   O‘quvchilar diqqatini darsga qaratish.
   

2. 
   Uyga vazifani so‘rash:
   

1. 
   Savol – javob o‘tkazish
   
2. 
   Topshiriqlarni tekshirish
   
3. 
   Amaliy mashg‘ulotda tugallanmagan ishning oxiriga yetkazilganini tekshirish
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni:
   

Qizdirish usuliga qarab payvandlash gazli yoki elektrpayvandlash deyiladi.

Gazli payvandlash qalinligi uncha katta bo‘lmagan metal jismlarni ulash uchun ishlatiladi. Bunda issiqlik manbayi, yonuvchi gazning (atsetilen, propan, vodorod va boshqa) kislorodda yonishi hisobidan paydo bo‘ladi. Ko‘pincha atsetilen bilan texnik kislorod qo‘shilmasi ishlatiladi.

26-rasmda gaz bilan payvandlash uchun kerak bo‘lgan uskunalar tasvirlangan. Oq rangli ballonda atsetilen bo‘ladi. Atsetilen vintel va reduktor orqali chiqadi. Kislorod ko‘k rangdagi ballondan reduktor orqali chiqadi. Ikkala gaz shlanglar orqali qizdirgichda qo‘shiladi. Atsetilen va kislorodning ma’lum nisbatida yonish harorati 3150°C ga ko‘tariladi. Gaz bilan payvandlanayotgan paytda payvand tizimi uchun metall

sim ishlatiladi. Payvandlanayotgan metall va ishlatiladigan simning kimyoviy tarkibi bir-biriga yaqin bo‘lishi kerak.

Maxsus qizdirgich va gaz bilan payvandlash uskunasi yordamida kesish ham mumkin. Kesish metallni 1000–1180°C haroratgacha qizdirishdan boshlanadi. Keyin

Gaz bilan payvandlash

uchun uskunalar:

1 – qizdirgich; 2 – shlanglar;

3 – rеduktor; 4 – kislorodli

ballon; 5 – atsеtilеnli ballon

.

Elеktrpayvand

niqobi; 2 – elеktrod; 3 – buyum;

4–payvand apparati; 5–similar

Elektrpayvandning ikkita turi mavjud: yoyli va kontaktli.

Elektr yoyli payvandda asosiy bo‘lgan uskuna payvandlash apparati hisoblanadi. Simlarning biri ishlanadigan detalga, ikkinchisi elektrodga ulanadi. Elektordlarpo‘lat elektrodli simlardan tayyorlanadi. Payvand sifati yuqori

bo‘lishi uchun elektrodlar maxsus o‘rama bilan qoplanadi va u metallni oksidlanishdan saqlaydi. Qo‘l bilan ishlatiladigan elektr yoy payvandlash jarayoni quyidagicha . Avval ulanadigan detallarning qalinligiga qarab tok kuchi to‘g‘rilanib olinadi. Keyin detal va elektrod qisqa tutashtiriladi, natijada kontakt bo‘lgan joyda harorat keskin ko‘tariladi. Bundan keyin elektrod detaldan 3–5 mm uzoqlikka olinadi va elektr yoy paydo bo‘ladi. Keyin elektrod asta yurg‘iziladi va erigan metall ulanadigan joyga oqizib tushiriladi.